Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

Иншо сўзи арабча бўлиб, "ёзиш", "белгилаб қўйиш", "ижод қилиш" 
маъноларини билдиради. Иншо – ўқувчининг муайян мавзу юзасидан ўз 
фикр-мулоҳазаларини тилнинг грамматик қоидаларига мувофиқ тарзда 
мустақил ёзма баён қилиш усули. 
Адабиёт ўқитиш методикаси илмида иншо қуйидагича тасниф қилинса, 
мақсадга мувофиқ бўлади:
1. Шаклига кўра: 
а) оғзаки иншо; б) ёзма иншо. 
II. Педагогик мақсадига кўра: 
а) таълимий иншо; б) назорат иншо. 
III. Йўналишига кўра: 
а) адабий иншо; б) эркин иншо; в) адабий-ижодий иншо. 
IV. Жанрига кўра: 
а) ривоя иншо; б) тасвирий иншо; в) муҳокама иншо; г) тақриз иншо; 
д) мунозара иншо; е) тадқиқий иншо ва бқ. 
Иншонинг муваффақиятли ёзилиши тўлиғича унга яхши тайёргарлик 
кўришга боғлиқ. Ўқувчи иншода ёритилиши лозим бўлган мавзуни 
атрофлича билиши керак. Бунинг учун у мавзуга тегишли материалларни 
тўплаб, саралаб, энг кераклиларидан фойдаланган ҳолда ўз қарашларини 
ёзма шаклда ифодалашни уддалай олиши зарур. 
Миллий методика илмида иншо ёзиш қонун-қоидаларига доир бир 
қатор илмий изланишлар қилинган. Жумладан, машҳур методист олим С. 
Долимовнинг: “Синфда ўқитувчи раҳбарлигида анализ этилган асар 
муҳокама тарзида иншо ёзиш учун ўқувчиларга тайёр материал беради. 
Бу тайёр материал тезис шаклида бўлиб, буни ўқувчи мустақил 

---

39 
равишда кегайтириши, фактлар билан ўз фикрини исботлаши ва 
...мустақил равишда цитаталар киритиши лозим”
4
,- шаклидаги тўхтами 
таълимий иншо ёзиш босқичларини тайин этиши, унда ўқитувчи ва 
ўқувчилар амалга оширадиган ишлар кўламини кўрсатиши нуқтаи 
назаридан ғоят муҳимдир. 
Иншони мазмунли яхши ёзиш ва берилган мавзуни чуқур ёритишга 
эришиш учун ўқувчи олдин иншога тегишли бўлган мавзу, эпиграф, режа,