Сонларнинг отлашиши
Иккинчи қизим лицейни тамомлади – Иккинчим лицейни тамомлади.
Учта вазифани сен бажарасан, иккита вазифани мен бажараман - Учта
вазифани сен бажарасан, иккитасини мен бажараман.
ОЛМОШ
Маъно турлари
Кишилик олмошлари: мен, сен, у, биз, сиз, улар.
Ўзлик олмоши: ўз.
Сўроқ олмошлари: ким, нима, қаер, қачон, қанча, қандай.
Кўрсатиш олмошлари: ана, мана, у, шу, ўша, мана бу.
Белгилаш олмошлари: ҳамма, барча, бари, ҳар ким, ҳар қандай.
Бўлишсизлик олмошлари: ҳеч ким, ҳеч қаерда, ҳеч қайси.
Гумон олмошлари: аллаким, нимадир, қачондир, аллақандай.
Олмошларнинг турланиши
менинг, сени, унда, ундан; ўзим, ўзинг, ўзингга, ўзингда; кимнинг, қаерни,
қачондан; ундан, шунда, ўшанга; ҳамманинг, барчага, баридан; ҳеч кимим,
ҳеч нимаси, ҳеч кимни, ҳеч нимадан; аллакимнинг, нимадандир, қаердандир.
ФЕЪЛ
Мустақил феъллар: ўқимоқ, ишламоқ, чиқмоқ, бермоқ, ўтирмоқ...
135
Ёрдамчи феъллар: ўқиб чиқди, билиб берди, кутиб ўтирмоқ...
Тузилишига кўра турлари
Содда туб: ол, ёз, тур.
Содда ясама : -а бўша, туна, -р кўкар, эскир, -са сувса, -сира гумонсира , -и
чанги, - илла чирилла, -лаш саломлаш, -лан ажаблан, -ла оқла.
Қўшма феъллар: таъзим қил, хафа бўл; сотиб ол, гапириб юр.
Жуфт феъллар: қўйди-чиқди, борди-келди.
Феъл замонлари
Ўтган замон: ёзди, ёзган, ёзган эди, ёзар эди, ёзмоқчи эди, ёзибди.
Ҳозирги замон: ёзади, ёзяпти (ёзмоқда).
Келаси замон: ёзмоқчи, ёзар.
Феъл нисбатлари
Аниқ нисбат: ювди.
Ўзлик нисбати: ювинди.
Мажҳул нисбат: ювилди.
Биргалик нисбати:ювишди.
Орттирма нисбат: ювдирди.
Ювинтиришди – биргалик нисбатидаги феъл
Феъл майллари
Хабар майли: гапирди, гапиряпти, гапирмоқчи.
Буйруқ-истак майли: гапирай, гапир, гапирсин, гапирайлик, гапиринг,
гапирсин(лар).
Шарт майли: гапирсам, гапирсанг, гапирса, гапирсак, гапирсангиз,
гапирсалар.
Сифатдош
136
Келган, келаётган, келадиган, келувчи, келажак, келмиш, келаси.
Do'stlaringiz bilan baham: |