Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти к. Б. Уразов, Н. У худайбердиев

Дебет	Кредит	Дебет	Кредит	Дебет
Кредит
Ҳисобда	140000		600000	700000	40000
Ҳисоботда	140000		600000	700000	40000
Аудитда	140000		620000	700000	60000
Четланиш ҳисобга нисбатан	0		20000	0	20000
Четланиш ҳисоботга нисбатан	0		20000	0	20000
Ҳисоб ва ҳисобот ўртасида	0		0	0	0

Бешинчидан, дебиторлик қарзларнинг ҳар бир гуруҳи (счет) бўйича аудиторлик текширувида аниқланган четланишлар асосида бухгалтерия балансига тегишли тузатишлар киритиш тавсия этилади.
Юқоридагилардан ташқари дебиторлик қарзлар бўйича аудиторлик текширувида қуйидагилар ҳам текширилиши лозим:
1.Харидорлар билан ҳисоб-китобларда 15% лик олдиндан тўлов талабларини бажарилиш.
2.Муддати ўтиб кетган қарзлар ва уларнинг ҳисоботда реал кўрсатил-ганлиги.
3.Бартер асосида қарзларни ёпилиш холларининг борлиги.
4.Таъминотчиларга, ходимларга, бюджетга ва бошқа дебиторларга берилган бўнакларнинг реаллиги, муддатидан кўп вақтга асоссиз ёпилмаслик ҳолатлари.
5.Дебиторлик қарзларни тасдиқловчи счёт-фактуралар ва бошқа бошланғич хужжатлардаги камчиликлар, бош китобдаги нотўғри ёзувлар ва бошқалар.
Шундай қилиб, аудиторлик текширувида дебиторлик қарзларнинг реал суммалари счётлар бўйича тасдиқланади, муддати ўтиб кетган дебиторлик қарзлар аниқланади, мавжуд камчиликларни бартараф этиш бўйича таклифлар берилади.
Дебиторлик қарзлар бўйича аудиторлик хатарини ошиб кетишига олиб келувчи ҳолатлар сирасига қуйидагиларни киритиш мумкин:
- дебиторлик қарзлар ҳақиқий суммаси нотўғри топилиши мумкин;
- счёт-фактуралар ва бошқа бошланғич хужжатлардаги камчиликлар тўлиқ кўрсатилмай қолиниши мумкин;
-ҳисоб-китоб интизомидан четланишлар кўрсатилмай қолиниши мумкин;
- олдиндан тўлов шартларисиз операциялар аниқланмай қолиниши мумкин;
-бартер ҳоллари ва натура тўловига йўл қўйилганлиги очилмай қолиниши мумкин;
- бош китобдаги нотўғри ёзувлар кўрсатилмай қолиниши мумкин;
-четланишларни бартараф этиш бўйича таклифлар берилмай қолиниши ёки нотўғри берилиши мумкин.