Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Биринчидан, улар корхонанинг ишлаб чиқариш фаолиятига тегишли 
(тааллуқли) ҳисобланади. 
Иккинчидан, ишлаб чиқариш устама харажатлари корхонанинг барча 
ишлаб чиқариш харажатларининг таркибий қисмидир. 
Учинчидан, уларсиз бир бирлик маҳсулотга тўғри келадиган барча 
харажатларни аниқлаб бўлмайди.
Ишлаб чиқариш устама харажатларини тўғридан-тўғри аниқ маҳсулот 
таннархига киритиб бўлмасликка сабаб шундаки, улар бир вақтнинг ўзида 
корхонада ишлаб чиқилаётган барча маҳсулот турларига тегишли (тааллуқли) 
ҳисобланади. Шу боис ҳам, маҳсулот (иш, хизмат)лар таннархини реал 
аниқлаш учун ишлаб чиқариш устама харажатлари маълум тартиблар асосида 
ишлаб чиқарилган маҳсулотлар ўртасида тақсимланиши объектив зарурат 
ҳисобланади. 

---

39 
2.ИШЛАБ ЧИҚАРИШ УСТАМА ХАРАЖАТЛАРИНИНГ
ҲИСОБИ 
 
Ўзбекистон Республикаси 21- cон БҲМСга биноан ишлаб чиқариш устама 
харажатлари ҳисоби 2510 "Умумишлаб чиқариш харажатлари" счётида олиб 
борилади. Ушбу счёт дебетида билвосита ишлаб чиқариш захиралари, 
ходимлар билан меҳнат ҳақи бўйича ҳисоб-китоблар ва бошқаларни ҳисобга 
олувчи счётлар билан боғланган ҳолда акс эттирилади. Умумишлаб чиқариш 
харажатларини ҳисобга олувчи счётларда ҳисобга олинган харажатлар 2010 
"Асосий ишлаб чиқариш", 2310 "Ёрдамчи ишлаб чиқариш" счётларининг 
дебетига ҳисобдан чиқарилади. 
Умумишлаб чиқариш харажатларини ҳисобга олувчи счётлар бўйича 
аналитик ҳисоб корхонанинг алоҳида бўлинмалари ва харажатлар моддалари 
бўйича юритилади. 
Умумишлаб чиқариш харажатларини ҳисобга олувчи счётлар (2500)нинг 
боғланиши: 
Т/р 
Хўжалик муомалаларининг мазмуни 
Счётларнинг боғланиши 
Дебет 
Кредит 
 
1 
Умумишлаб чиқариш аҳамиятига эга бўлган асосий 
воситаларнинг эскириши 
2510 
0220-0299 
2 
Умумишлаб чиқариш аҳамиятига эга бўлган номоддий 
активларнинг амортизацияси 
2510 
0510-0590 
3 
Умумишлаб чиқариш мақсадларига материалларнинг 
сарфланиши 
2510 
1010-1090 
4 
Умумишлаб чиқариш мақсадларига сарфланган материаллар 
қийматидаги фарқ ҳисобдан чиқарилди 
2510 
1610 
5 
Ўзида ишлаб чиқарилган ярим тайёр маҳсулотлар умумишлаб 
чиқариш мақсадлари учун (синовлар, тажрибалар ўтказишга) 
берилди 
2510 
2110 
6 
Ёрдамчи ишлаб чиқариш хизматлари умумишлаб чиқариш 
харажатларига ҳисобдан чиқарилди 
2510 
2310 
7 
Келгуси давр харажатлари умумишлаб чиқариш харажатларига 
ҳисобдан чиқарилди 
2510 
3110-3190 
8 
Ўзида тайёрланган маҳсулотлардан умумишлаб чиқариш 
аҳамиятига эга бўлган эҳтиёжлар учун фойдаланилди 
2510 
2810 
9 
Ишлаб чиқаришга хизмат кўрсатиш (энергия, сув, газ, алоқа ва 
ҳоказо) бўйича мол етказиб берувчиларнинг хизматлари 
2510 
6010 
10 
Илгари тақдим этилган, лекин қондирилмаган даъволар 
суммасининг умумишлаб чиқариш харажатларига ҳисобдан 
чиқарилиши 
2510 
4860 

---

40 
11 
Умумишлаб чиқариш харажатлари билан боғлиқ суғурта 
харажатлари 
2510 
6510 
12 
Умумишлаб чиқариш ишлаб чиқаришга тегишли ягона 
ижтимоий тўлов бўйича харажатлар 
2510 
6520 
13 
Ишлаб чиқаришга хизмат кўрсатишда банд бўлган 
ходимларнинг меҳнат ҳақи харажатларининг ҳисобланиши 
2510 
6710 
14 
Ишлаб чиқаришга хизмат кўрсатиш буйича ажратилган 
бўлинмалар, шўъба ва қарам хўжалик жамиятлари томонидан 
амалга оширилган харажатлар 
2510 
6110, 6120 
15 
Илгари ишлаб чиқаришга хизмат кўрсатиш учун берилган 
материалларнинг ортиқчаси ва қайтарилиши 
1010 
2510 
16 
Умумишлаб чиқариш харажатларининг маҳсулот таннархига 
киритилиши 
2010 
2510 
17 
Ёрдамчи цехларга хизмат кўрсатиш бўйича харажатлар 
уларнинг иш ва хизматлари таннархига киритилди 
2310 
2510 
18 
Умумишлаб чиқариш харажатларининг бир қисми яроқсиз 
маҳсулотларни тузатиш харажатларга қўшилди 
2610 
2510 
19 
Ишлаб чиқаришга хизмат кўрсатиш харажатлари келгуси давр 
харажатлари таркибида акс эттирилди 
3110-3190 
2510 
20 
Умумишлаб чиқариш харажатларининг (бекор туриб қолишлар 
ва ҳоказолар) бир қисми жавобгар шахслар зиммасига юкланди 
4730 
2510 
21 
Умумишлаб чиқариш харажатларининг бир қисми (табиий 
офат, ёнғин ва ҳоказолар сабабли) зарарларга ҳисобдан 
чиқарилди 
9430, 9720 
2510