Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

4.ХИЗМАТ КЎРСАТУВЧИ БЎЛИНМАЛАР ИШЛАБ ЧИҚАРИШ 
УСТАМА ХАРАЖАТЛАРИНИ АСОСИЙ ИШЛАБ ЧИҚАРИШ 
БЎЛИМЛАРИ ЎРТАСИДА ТАҚСИМЛАШ МЕТОДЛАРИ 
Хизмат кўрсатувчи бўлинмаларнинг(масалан, таъмирлаш, таъминот ва 
бошқаларнинг) ишлаб чиқариш устама харажатлари маҳсулот таннархига ушбу 
харажатларни асосий ишлаб чиқариш бўлинмалари ўртасида тақсимлаш ва 
қайта тақсимлаш йўли билан киритилади. Бундай тақсимлаш ва қайта 
тақсимлаш қуйидаги методлар асосида амалга оширилади: 
1.Тўғридан-тўғри (бевосита) тақсимлаш методи. 
2. Қадамба-қадам тақсимлаш методи. 
Тўғридан-тўғри (бевосита) тақсимлаш методи.Ушбу методга кўра хизмат 
кўрсатувчи бўлинмаларнинг ўзаро бир-бирига кўрсатадиган хизматлари 
эътиборга олинмайди, ушбу хизмат кўрсатувчи бўлинмалар харажатларининг 
барчаси асосий ишлаб чиқариш бўлинмалари харажатларига уларнинг жами 
устама ишлаб чиқариш харажатларидаги улушига мос равишда тўғридан-тўғри 
олиб борилади
. 
Мисол. Айтайлик, корхонанинг асосий ишлаб чиқариш цехлари ва хизмат 
кўрсатувчи Техник хизматлар ҳамда Моддий-техника таъминоти бўлимлари 
ишлаб чиқариш устама харажатлари , ушбу харажатларни тақсимлаш базалари 
қуйидагича:
Ишлаб чиқариш бўлимлари
Хизмат кўрсатувчи бўлинмалар
Жами 
харажатлар
Машина цехи 
Йиғув цехи
Техник
хизмат
(Т.Х.)
Моддий-техник 
таъминот
(МТТ)
Ишлаб чиқариш 
устама харажатлари 
смета бўйича суммаси
40 000 000
20 000 000
60 000 000
11 600 000
131 600 000
Кўрсатилган хизматларни тақсимлаш базалари:
 
Техник хизматлар (ТХ)
Режадаги меҳнат 
сарфи (киши/соат)
24000
40000
-
16000
80000
Улуши, %
30
50
20
100
Моддий-техника 
таъминоти (МТТ)
Режадаги меҳнат вақти 
сарфи (киши/соат) 
 
16000
2000
2000
-
100%
20000
Улуши, %
80
10
10
100

---

46 
Юқоридаги маълумотларга кўра хизмат кўрсатиш бўлинмаларининг ишлаб 
чиқариш устама харажатлари асосий ишлаб чиқариш цехлари ўртасида 
бевосита методга кўра куйидагича тақсимланади: