Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти «ижтимоий фанлар» кафедраси

X. БОБ. Махаллий соликлар ва йигимлар.
Режа:
10.1. Юридик ва жисмоний шахсларга мол-мулк солиги тушунчаси.
10.2. Солиқ ҳуқуқининг субъектлари.
10.3.Солик конунчилигини бузганлик учун жавобгарлик.


10.1. Юридик ва жисмоний шахсларга мол-мулк солиги тушунчаси.
Давлат ўз хазинасини тўлдириш мақсадида амалга киритиладиган солиқ кўринишларини турли хиллаштиришга ҳаракат қилади.
Қонунчилик актлари билан ўрнатилган солиқлар, йиғимлар ва бошқа мажбурий тўловларнинг йиғиндиси – давлатнинг солиқ тизимини ташкил этади.
Солиқ тизимининг қуйидаги ўзига хос хусусиятларини кўрсатиб ўтишимиз мумкин:

• 
  давлат солиқ хизмати органларининг тизими;
  
• 
  солиқ қонунчилигининг тизими ва тамойиллари;
  
• 
  солиқ сиёсатининг тамойиллари;
  
• 
  бюджетлар ўртасида солиқларни тақсимлаш тартиби;
  
• 
  солиқ назоратининг шакллари ва усуллари;
  
• 
  солиқ ишини юритишнинг тартиби;
  
• 
  халқаро солиқ шартномалари.
  

Солиқ тизими иқтисодий ва сиёсий-ҳуқуқий кўрсаткичлар билан характерланади. Солиқ тизимининг иқтисодий хусусиятига тўғри ва эгри солиқ солишнинг ўзаро нисбати, солиқ тўловларининг ҳаракати (динамикаси) ва бошқалар киради.
Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 123-моддасига биноан Ўзбекистон Республикаси ҳудудида ягона солиқ тизими амал қилади.
Ўзбекистон Республикаси Солиқ Кодексининг 5-моддасига биноан эса, Ўзбекистон Республикаси ҳудудида солиқлар ва йиғимлар Ўзбекистон республикаси Олий Мажлиси томонидан ўрнатилади ва бекор қилинади, Солиқ Кодексида кўрсатилган ҳоллар бундан мустасно.
Солиқ Кодексининг 7-моддасига биноан маҳаллий солиқ ва йиғимларга қуйидагилар киради:

1. 
   мол-мулк солиғи;
   
2. 
   ер солиғи;
   
3. 
   реклама солиғи;
   
4. 
   автотранспорт маблағларини олиб сотганлик учун солиқ;
   

4¢) ижтимоий инфратузилмани ривожлантириш солиғи;

5. 
   савдо-сотик қилиш ҳуқуқи учун йиғим, шу жумладан айрим турлардаги товарларни сотиш ҳуқуқини берувчи лицензия йиғимлари;
   
6. 
   юридик шахсларни, шунингдек тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланувчи жисмоний шахсларни рўйхатга олганлик учун йиғим;
   
7. 
   автотранспорт тўхташ жойидан фойдаланганлик учун йиғим;
   
8. 
   ободончилик ишлари учун йиғим ва бошқалар.
   

Маҳаллий солиқ ва йиғимлар маҳаллий бюджетга ўтказилади.
Ўзбекистон Республикаси ҳудудида солиқлар ва йиғимлар Ўзбекистон Республикасининг пул бирлиги - СЎМда ҳисоблаб чиқарилади.