Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги термиз давлат университети тарих факулътети

Нисбий ҳақиқат – борлиқни асосан тўғри акс эттирса-да, образ объектга унча мос эмаслиги билан ажралиб турадиган билим.
Амалиёт – одамларнинг тарихан шаклланган эҳтиёжларини қондириш учун у ёки бу объектни ўзгартириш мақсадида унга таъсир кўрсатиш фаолиятидир.
Амалиётнинг таркибий қисмлари 1) мақсад; 2) мақсадга мувофиқ фаолият; 3) амалиёт воситалари; 4) амалий ҳаракат объекти; 5) ҳаракат натижаси кабилар
1

• Ҳақиқатнинг корреспондент концепцияси назариянинг тажрибада олинган маълумотларга мувофиқ бўлишини талаб қилади.

2

• Когерент (назарий) концепция экспериментга мувофиқ бўлиши, унга зид келмаслиги, унинг натижаларини башорат қилиш имконини бериши лозим.

3

• Ҳақиқатнинг прагматик концепциясида амалиёт мезони кўпинча тўғридан-тўғри эксперимент тушунчаси билан боғланади.

ХУЛОСА
1. Билиш доимо қандайдир янги, илгари номаълум бўлган нарсани яратишга
йўналган ижоддир. Ижоднинг бош мезони (кўрсаткичи) – олинган натижа-
ларнинг янгилиги ва ижтимоий аҳамиятга эга эканлиги. У жуда катта
ақлий ва жисмоний ҳаракат («ижод машаққатлари» деб бежиз айтмайдилар),
баъзан фуқаролик жасорати ва ҳатто жонбозлик талаб қилади.
2. Шундай қилиб, инсоннинг билиши ривожланиб борувчи, фаол жараёндир.
Бу, аввало,жамиятда янги эҳтиёжларнинг туғилиши, тегишли равишда
амалиётнинг ривожланиши ва такомиллашуви билан белгиланади.
3. Айни шу сабабли билиш «мангу ҳаракат, қарама-қаршиликларнинг юзага
келиши ва уларнинг ечилиши жараёни» деб қаралиши лозим.
4. Билиш жараёнининг ички мантиғи (изчиллиги) қандай?