Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таҳлим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти

Кўчмас мулк қийматини аниқлаш усуллари 
Қайта тиклаш ѐки ўриндошлик қийматини топиш учун янги қурилиш қийматини 
аниқлашнинг қуйидаги усулларидан фойдаланилади: 
- қиѐсий бирликлар усули (қийматнинг яхлитланган ва умумлаштирилган 
кўрсаткичлари усули); 
- қийматнинг яхлитланган элементли умумлаштирилган кўрсаткичлари усули; 
- бирлик нархлар усули. 
1. Қиѐсий бирликлар усули 
Мазкур усул баҳоланаѐтган объектнинг истеъмол қийматига оид бирликлар 
қийматини (1м
2
уй-жой, 1м
3
қурилиш ҳажми, гараждаги битта тўхтаб туриш жойи ва ҳ.к.) 
таққослашга асосланган. Қиѐслаш худди шундай турдаги бошқа иншоотнинг айнан бир 
хил ўлчов бирлиги қийматига нисбатан амалга оширилади. 
Қурилиш қиймати қуйидаги формула бўйича аниқланади: 
Км
ққ
 = И
in
 х Б
м
(7) 
Бунда,
Км
ққ
- кўчмас мулкни қурилиш қиймати; 
И
in
- истеъмол хусусияти бирлигининг қиймати;
Б
м
- объектдаги истеъмол қийматининг бирликлари миқдори.
Намунавий объект қийматини тузатиш ва баҳолаш объектига нисбатан жисмоний 
фарқи туфайли бозор қийматининг изланган миқдори аниқланади. Намунавий иншоот 
сифатида шартнома нархи маълум бўлган, яқинда қуриб битказилган бинони олган 
маъқул. 

---

68 
Айни пайтда шартномани имзолаш билан баҳолаш санаси ўртасидаги вақт фарқини 
тўғрилаш лозим. Мазкур усул нисбатан тезкор ва тахминан 15-20% атрофида аниқликни 
таъминлайди. 
2. Қийматнинг яхлитланган элементли умумлаштирилган кўрсаткичлари 
усули. 
Усул моҳияти бинонинг асосий қисмлари, яъни пойдевор, деворлари, томи, 
муҳандислик асбоб-ускуналари ва шу кабиларни қуриш, ўрнатиш қийматининг суммаси 
сифатидаги қурилиш қиймати билан боғлиқ. 
Бу қийматлар иш турлари ѐки бино қисмларининг яхлитланган смета қийматлари 
хақидаги маълумотлар бўйича аниқланади. 
Иш ҳажми лойиҳа ҳужжатлари бўйича ѐки техник тадқиқот пайтидаги ўлчаш 
маълумотларига қараб белгиланади. 
Мазкур усул қийматни белгилашда икки хил тарзда аниқланади: 
1. Иш турлари бўйича жамлаш; 
2. Бино қисмлари бўйича жамлаш. 
Иш турлари бўйича жамлаш қуйидаги формула бўйича амалга оширилади: 
n
I
к
кк
И
Км
1