Ўзбэкистон рэспубликаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкэнт давлат шарқшунослик институти

2.3. Малайзия ташқи иқтисодий фаолиятидаги асосий муаммолар ва 
уларни бартараф этиш йўналишлари 
Экспортга йўналтирилган ривожланиш сиёсати туфайли, Малайзия ўзини 
асосий товар ишлаб чиқарувчисидан 20 йил давомида янги саноатлашган 
мамлакат (НИC) га айлантира олди. 1997-98 йилларда Осиё молиявий инқирози 
57
http://www.matrade.gov.my/en/about-matrade/media/press-releases/4515-trade-performance-for2018-and-
December.201 

---

57 
кескин ўсиши тўхтатилди, гарчи унинг таъсири сармояларни назорат қилиш ва 
кенг қамровли солиқ-бюджет сиёсати билан назорат қилинган бўлса-да. 
Кейинчалик қайта конфигурация ташаббуслари молиявий секторни сезиларли 
даражада мустаҳкамлади ва валюта курси ва инвестиция муҳити аста-секин 
эркинлаштирилди. Шунга қарамасдан, сўнгги йилларда содир бўлган тор 
кўчирилгандан бошлаб, узоқ муддатли муаммолар аниқланди
58
. 
2.3.1-жадвал 
Ҳудудий таққослаш
59
Давлатлар  
Давлат Хавф даражаси 
Малайсиа
CРТ3 
Пҳилиппинес
CРТ4 
Индонесиа
CРТ4 
Сингапоре 
CРТ1 
Тҳаиланд 
CРТ3 
Виетнам
CРТ5 
Жануби-Шарқий Осиё мамлакатларининг асосий муаммолари уларнинг 
маҳсулотларининг жаҳон бозорида рақобатбардошлигини оширишдан иборат. 
Либерализациялашган дунёда рақобатдошлигини баҳолаш кўп ўлчовли бўлиб, 
макроиқтисодий ва микроиқтисодий кўрсаткичлар билан ўлчанади. 
Рақобатбардошликнинг асосий омили - мамлакатнинг жаҳон бозоридаги ўрни. 
Рақобатбардошлик ўсишининг далиллари - технологик кўрсаткичлар 
(инновациялар, технологияларни ўтказиш), давлат муассасалари индекси 
(шартномалар, қонунчилик, коррупция), макроиқтисодий маълумотлар (кредит 
рейтинги, давлат харажатлари). Микроиқтисодий даражадаги рақобатбардошлик 
индекси компаниялар фаолияти, уларнинг стратегияси ва миллий бизнеснинг 
сифат кўрсаткичларини баҳолашни ўз ичига олади. 
Сўнгги йилларда Жанубий-Шарқий Осиё мамлакатлари асосий савдо 
ҳамкорлари билан алоқаларни мустаҳкамлашга ҳаракат қилишди. Мисол учун, 
АҚШ президенти Жорж Бушнинг таклифига биноан савдо ва сармоя бўйича 
58
http://www.tradechakra.com/economy/malaysia/economic-risk-in-malaysia-149.php 
59
 
http://www.tradechakra.com/economy/malaysia/economic-risk-in-malaysia-149.php
 

---

58 
рамка шартномаси тайёрланмоқда, у барча шарқий Осиё мамлакатларини қамраб 
олиши керак (Савдо ва инвестиция бўйича тузилмавий битим - ТИФА). Унинг 
матни савдо, инвестициялар, қишлоқ хўжалиги, биотехнология, инсон 
ресурсларини ривожлантириш, қурилиш, кичик ва ўрта бизнес, ахборот-
коммуникация технологиялари билан шуғулланадиган АСЭАН-АҚШ иш 
дастуридан келиб чиқади. 
Минтақадаги мамлакатлар билан ҳамкорлик ҳам ривожланмоқда. Бунинг 
далиллари АСЭАН ва Ҳиндистон ўртасида "Шарққа назар ташлаш" шиори 
остида жойлашган алоқаларнинг барқарор кенгайтирилиши ҳисобланади. Ушбу 
йўналиш Малайзия томонидан назорат қилинади ва у ҳар икки томон учун ҳам 
ижобий эчимларни таклиф қилади. Пул-кредит соҳасида ҳамкорлик, фан ва 
технологиялар соҳасида ҳамкорлик, малакали кадрларни тайёрлаш, савдо-сотиқ 
ва сармоялар бўйича келишувга эришилди. Малайзия-Ҳиндистон композит 
материаллар ва ноёб элементларни саноатдан фойдаланиш бўйича биргаликдаги 
ишлар олиб борилмоқда. АСЭАН ҳамкорлик маркази - Ҳиндистон дастури 
АСЭАН табиий ресурслари, агротехник тадқиқотлар ва умумий юқумли 
касалликларни ўрганишнинг батафсил тавсифи ва ҳисоботини тақдим этади. 
Жануби-Шарқий Осиё мамлакатлари учун Ҳиндистон билан ҳамкорликни 
кенгайтириш нафақат Шарқий Осиё ва АПЭC чегараларидан ташқарида ҳаракат 
қилиш эркинлигини, балки Хитой ва Япония билан муносабатларда маневр 
қилиш имкониятини ҳам англатади. 
Ишлаб чиқариш соҳасида кузатилаётган ўзгариш ва тенденциялар, ҳамкор-
давлатлар ўртасидаги муносабатлар, уларнинг ташқи иқтисодий сиёсати, 
шунингдек, АСЭАНнинг етакчи давлатлари гуруҳида етакчилик учун янги 
даъвогарларнинг пайдо бўлиши биз кўриб чиқилаётган минтақанинг ҳозирги 
ҳақиқатларини кўриб чиқишга имкон беради. Бу эрда Жануби-Шарқий ва 
Шарқий Осиё географик жиҳатдан янги иқтисодий тизим пайдо бўлади ва Россия 
учун муносиб ўрин эгаллаган давлатларнинг кенг доираси мавжуд. Келажакда 
ушбу минтақа муқаррар равишда глобаллашган дунёдаги етакчи таркибий 
қисмлардан бири бўлиб қолади. 

---

59 
Малайзия деярли барча асосий эркин савдо битимлари (ФТА) ҳамкорларига 
амалга оширилади ва бу битимлар сонини копайтириши керак ва бозорлар 
сонини кўпайтириши керак. Масалан Малайзиянинг Жанубий Осиёга 
экспортининг 76,7 фоизи Ҳиндистон ва Покистонга тўғри келади, бунда Шри-
Ланка, Бангладеш, Бутан, Непал бозорларига ҳам экспорт миқдорини ошириши 
керак
60
.
2.3.2-жадвал