Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти

6.4 Юқори хароратлар таъсирига чидамлилиги. 
 
Қурилиш моддаларни қисқа ва узоқ муддат ичида юқори хароратларга 
чидамлиги конструкция ва иншоотлар учун катта аҳамиятга эга. Норматив 
хужжатларни талабларига кўра бетонни олов бардошлиги олов таъсирида 
чўкиши, юкланиш тагида деформация харорати, сиқилишга бўлган қолдиқ 
мустахкамлиги бўйича аниқланади. Синов ўтқазиш учун намуналар 
конструкциядаги бетон сақланадиган шароитда сақланади. Иссиқлик 
ишловдан ўтган намуналар доимий массагача 100-110
0
С хароратда 
қуритилади. Харорат 50
0
С соатдан ошмаган тезликда кўтарилиши керак.

---

70 
Сиқилишга бўлган қолдиқ мустахкамликни аниқлаш. 
 
Синов ўтқазиш учун 10х10х10 смли куб намуналар тайёрланади. Битта 
серия намуналар (3 дона куб) қуритилгандан сўнг R сиқилишга бўлган 
мустахкамлиги аниқланадаи, қолган иккита серияни 800
0
С гача қиздирилади. 
Агар конструкциядаги бетонни ишлатиш 800
0
С дан паст бўлса, унда 
намуналар шу ҳароратгача қиздирилади. Намуналарга 4 соат давомида 
берилган хароратда изотермик жараён ўтқазилади, кейин печь ўчирилади ва 
намуналар бирга 15-20
0
С совитилади. Намуналар бир сериясини 
совитибкейин тезда синалади, иккинчиси-7 сутка ичида сувли идиш устида 
сақлагандан кейин синалади. Қолдиқ мустаҳкамлик % ҳисобида қуйидаги 
формула орқали аниқланади.
R
сув
колдик
100
R
R
100
сик
)
(
800
сик


R
с
колдик
100
R
R
100
сик
)
(
800
сик


бунда: R
сиқ
800 сув 
- сув устида сақланган намуналарнинг мустахкамлиги, 
кг/см
2
.
R
сиқ
800 с
- совутилгандан кейин намуналарнинг мустаҳкамлиги
кг/см
2
.