Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент кимё-технология институти

8. Хоссалари ва қўлланиши.
Иссиқликни изоляцияловчи материаллар саноатда, граждан ва саноат
қурилишида, иссиқлик энергетикасида кенг қўлланилади. Уларни қўллаш қуйидаги афзалликларга олиб келади:
1.Иссиқлик ёки совуқлик исрофи анча камаяди;
2.Ёқилғи ҳамда энергия тежамкорлигига эришилади;
3.Технологик жиҳознинг турғун режимда узоқ вақт ишлаши таъминланади;
4.Буғ, газ, иссиқ сув ва турли маҳсулотларни уларнинг ҳароратларини кам ўзгарган холда узоқ масофаларга узатишни таъминлайди;
5.Қурилиш конструкцияларининг иссиқлик ва товушни изоляция қилиш хусусиятини оширади;
6.Девор ва бошқа тўсувчи конструкцияларнинг қалинлиги ва массасини камайтиришга олиб келади;
7.Асосий қурилиш материаллари сарфини камайтиради;
17-жадвал.
Турли материаллардан ясалган йирик ўлчамли ташқи деворлар қўлланишига оид техник - иқтисодий кўрсатгичлар.

Девор типи	Эскиз	Девор қалинлиги,мм	Девор оғирлиги,кг	Девор нархи %
Танаси бутун қурилиш ғиштидан ясалган	20 640	660	1240	100
Оҳак асосида олинган 700 маркали ячейкали бетондан ясалган	300	300	250	54
Минерал момиқли темирбетондан ясалган	50 120 50	220	257	88
Кўпик шишали темирбетондан ясалган	50 10 100 160	160	171	99

8.Саноат ва граждан қурилиши таннархини арзонлаштиради;

9.Хавфсиз меҳнат шароити яратилади.
Ушбу афзалликларни 17-19 жадвалларда келтирилган маълумотлар тахлилидан ҳам кўриш мумкин. 16-жадвал маълумотлари танаси бутун қурилиш ғиштидан иссиқликни ҳимояловчи материалга ўтишда девор қалинлиги 66 см дан 16 см гача ва огирлиги 1240 кг дан 171 кг гача камайиши мумкинлигини яққол кўрсатади.
Иссиқлик ҳимояси тежамкорлиги нақадар муҳим омил эканлиги 18-жадвал маълумотларидан кўриниб турипти. 1 м² қувур изоляциясининг самарадорлиги 10 марта ва ундан ҳам юқоридир.
18-жадвал.
1 м² трубопроводда қўлланилган иссиқлик изоляцияси самарадорлиги кўрсатгичлари.

Труба юзаси ҳарорати, ^0С	Изоляция қилингунча иссиқликни йўқотилиши, тут	Изоляция қилинганидан кейинги йўқотиш, тут	Иссиқлик тежами, тут
130 200 400	1,032 2,88 11,26	0,147 0,30 0,56	0,885 2,58 10,70

Иссиқлик ҳимояловчи материаллар ҳароратга анчагина чидамли бўлади. Органик материаллар чидамлилиги пастроқ, керамика технология-си асосида куйдириб олинган материалларники юқори бўлади (19-жадвал).

19-жадвал.
Иссиқлик ҳимояловчи материалларнинг ҳарорат бўйича қўлланиш кўрсатгичлари.

Материаллар	Ҳарорат, ^0С	Материаллар	Ҳарорат, ^0С
Минерал пахта	600	Куйдирилган трепелли	900
Минерал пахтали буюм:		Асбестмагнезиалли	350
битумли	60	Асбестдоломитли	500
синтетик смолали	200	Асбестоҳактрепелли	600
Шиша пахта	450	Торфплита	100
Пўкак шиша	300	Газпластмасса	60