Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт

22.1-расм. Талаб инфляцияси.
2. Таклиф инфляцияси. Инфляция ишлаб чиқариш 
харажатлари ва бозордаги таклифнинг ўзгариши натижасида 
ҳам келиб чиқиши мумкин. Ишлаб чиқариш харажатларининг 
ўсиши натижасида келиб чиқадиган инфляция маҳсулот 
бирлигига қилинадиган харажатларнинг кўпайиши ҳисобига 
нархларнинг ошишини билдиради. Бу ҳолатни ҳам расм 
орқали кўриб чиқамиз (22.2-расм).
369 
Мамлакатимизда инфляциянинг асосий кўрсаткичларини қуйидаги жадвал орқали 
ифодалаш мумкин (22.2-жадвал). 
Инфляциянинг маҳсулотлар гуруҳлари бўйича таркибида озиқ-овқат ва ноозиқ-овқат 
маҳсулотлари нархлари хизматларга нисбатан юқорироқ суръатларда ўсди. Хусусан, 2019 
йилда озиқ-овқат маҳсулотлари гуруҳи бўйича нархлар ўртача 16,7 фоиз (2011 йилда ўсиш 6,6 
фоиз)га ўсди. Ноозиқ-овқат маҳсулотлари гуруҳи бўйича нархлар 10,8 фоиз (2011 йилда ўсиш 
4,8 фоиз)га ошди. Хизматлар тарифларининг 15,0 фоизга ошиши (2011 йилда ўсиш 14,2 фоиз) 
кузатилди. 
22.2-жадвал
Ўзбекистон Республикасида инфляциянинг асосий кўрсаткичлари (ўтган йилнинг мос 
даврига нисбатан нархларнинг ўсиши, фоизда)
175 
 
Йиллар 
Озиқ-овқат товарлари 
Ноозиқ-овқат 
товарлари 
Хизматлар 
2011 
6,6
4,8
14,2
2012 
5,1 
4,3 
16,5 
2013 
3,9 
7,4 
13,8 
2014 
2,2 
7,3 
11,3 
2015 
1,3 
8,8 
10,7 
2016 
2,5 
7,2 
9,6 
2017 
9,4 
10,3 
7,2 
2018 
14,1 
10,4 
14,8 
2019 
16,7 
10,8 
15,0 
Келиб чиқиш сабаблари ва ўсиш суръатларига қараб, инфляциянинг бир қанча турларини 
фарқлаш мумкин. 
1. Талаб инфляцияси. Нарх даражасининг анъанавий ўзгариши, жами талаб 
ортиқчалиги билан тушунтирилади. Иқтисодиётнинг ишлаб чиқариш соҳаси маҳсулотнинг 
реал ҳажмини кўпайтириб, ортиқча талабни қондира олмайди. Чунки барча мавжуд ресурслар 
тўлиқ фойдаланилган бўлади. Шу сабабли бу ортиқча талаб нархнинг ошишига олиб келади 
ва талаб инфляциясини келтириб чиқаради. Талаб инфляциясини қуйидаги расм орқали 
изоҳлаш мумкин (22.1-расм).
Расмдан кўринадики, иқтисодиётдаги пул ҳажмининг кўпайиши қисқа муддат ичида ялпи 
талабни AD
1
дан AD
2
га силжишига олиб келади. Агар бу вақтда иқтисодиётнинг ҳолати ялпи 
таклиф эгри чизиғининг оралиқ (2) ёки тик (классик) (3) кесмасига мос келса, бу нарх 
даражасининг ўсишига, яъни талаб инфляциясининг рўй беришига олиб келади.