Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги урганч давлат университети

3. Корреляция ва детерминация кўрсаткичлари ёрдамида боғланиш зичлигига баҳо берамиз.
Юқоридаги натижадан детерминация коэфициенти R² = 0,63 эканлигини билиб оламиз.
3.1. Детерминация коэффициенти R2 = 0,63 бўлиши х Маҳсулот ҳажми, минг дона вариациясига 63 % y маҳсулот ишлаб чиқаришга қилинган харажатлар вариацияси тўғри келишини, қолган 37% ушбу моделга кирмайдиган омиллар вариациясига тўғри келишини англатади.
3.2. Детерминация коэфициенти R² = 0,63 асосида корреляция коэфициентини ҳисоблаш мумкин. Детерминация коэфициентини квадрат илдиздан чиқарсак корреляция коэфициенти келиб чиқади.

3.3. Корреляция коэффициентини 2-йўл билан аниқлаймиз:
1) Excel дастурининг юқори қисмидаги Данные > Анализ данных менюсини танлаймиз.
2) Пайдо бўлган ойнадан Корреляция ни танлаймиз ва ОК тугмасини босамиз. Натижада қуйидаги дарчага эга бўламиз:

3) Дарчанинг Входной интервал майдонига “Маҳсулот ҳажми, минг дона ” x ва “Маҳсулот ишлаб чиқаришга қилинган харажатлар, млн. сўм” y маълумотлари диапазонини киритамиз. Параметры вывода (Чиқариш параметрлари) қисмидан эса Новый рабочий лист (Янги иш варағи) ни танлаймиз, яъни натижалар янги вараққа чиқарилади. (Новый рабочий лист нинг рўпарасидаги майдонга янги иш варағининг номини ёзиш мумкин). Натижада қуйидагига эга бўламиз:

Бундан
эканлигини билиб оламиз.
Бизга “Эконометрика асослари” курсидан маълумки, боғланиш зичлик даражаси одатда қуйидагича талқин этилади:
Корреляция коэффициенти:
0.2 гача бўлса – кучсиз боғланиш;
0.2÷0.4 бўлса – ўртача зичликдан кучсизроқ боғланиш;
0.4÷0.6 бўлса – ўртача боғланиш;
0.6÷0.8 бўлса – ўртачадан зичроқ боғланиш;
0.8÷0.99 бўлса – зич боғланиш бўлади.
Ҳулоса икки кўрсаткич x ва y ўртачисидаги боғланиш ўртачадан зичроқ боғланишдан дарак беради.