Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта Махсус Та’лим Вазирлиги

Уланишлар (монтаж) схемаси – махсулот таркибий қисмланишининг уланишини кўрсатувчи ва аниқловчи ўтказгичлар, даста ёки кабеллар, улар орқали ушбу Уланишлар амалга оширилади, ҳамда уларнинг уланиш жойлари ва чиқишлар (разьёмлар, платалар, қисгичлар ва кабилар). Уланиш (монтаж) схемаларидан, бошқа конструкторлик хужжатларни ишлаб чиқишда, биринчи навбатда, қурилмадаги ўзказгичлар, даста ёки кабелларни еткизиш ва уларни мустахкамлаш усулларини аниқловчи чизмаларда, ҳамда, қурилмани назорат қилишда, ишлатишда ва таъмирлашда Уланишларни амалга оширишда фойдаланилади. Уланишлар схемасининг коди - 4 рақами.

2. 
   Таркибий схемаларни бажариш коидалари.
   

1. 
   Таркибий схемада маҳсулотнинг асосий функционал қисмлари (элементлари, қурилма ва функционал гурухлар) ва улар орасидаги ўзаро алоқа акс эттирилади. Функционал қисмлар, схемада тўғри тўртбурчак ёки шартли график белгилашлар орқали ифодаланади.
   

Схеманинг график ифодаси, маҳсулот қисмларининг ўзаро таъсири кетма- кетлигини яққол кўрсатиб туриши зарур. Ўзаро алоқалар тармоғида, маҳсулотда кечаётган жараёнларнинг йўналишини “стрелка” лар билан кўрсатиш тавсия этилади.

2. 
   Агар схемада маҳсулотнинг ҳар бир функционал қисми тўғри тўртбурчак билан ифодаланган бўлса, унда ушбу қисмнинг номи кўрсатилган бўлиши керак. Схемада қўлланилган элемент (қурилма) нинг тури ва ёки ҳужжатнинг белгиси (асосий конструкторлик ҳужжати, давлат стандарти, техник шартлар) кўрсатилиши мумкин. Функционал қисмлар тўғри тўртбурчаклар билан ифодаланганда, уларнинг номини, турини ва белгсини тўғри тўртбурчакнинг ичига ёзиш тавсия этилади.
   
3. 
   Функционал қисмлар жуда кўп бўлган ҳолларда , уларнинг номи, тури ва белгилари ўрнига тасвирнинг ўнгида ёки унинг устида жойлашган тартиб рақамларидан фойдаланишга рухсат этилади. Одатда, тартиб рақамлари юқоридан пастга ва чапдан ўнгга йўналишларида қўйилади.
   
4. 
   Схемада, жараёнларни вақт бўйича аниқловчи, ҳамда, хос нуқталардаги (тугунларда) (токлар, кучланишлар миқдори, импулслар миқдори ва шакллари, математик боғлиқликлар ва шу кабилар) параметрларни кўрсатувчи тушунтириш лавҳалари, диаграмма ёки жадвалларни жойлаштиришга рухсат этилади.
   

6.