Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

 
9.2. 
Кредитнинг 
моҳияти. 
Кредитнинг 
функциялари. 
“Кредит” 
тушунчасининг мазмуни.
Моҳият сўзи иқтисодий ёки ижтимоий ҳодиса ёки воқеликнинг ички 
хусусиятини англатади. Кредитнинг моҳияти унунг бир қатор ички хусусиятларида 
намоён бўлди, аввало, кредит қийматнинг ҳаракати бўлиб ижтимоий-иқтисодий 
муносабатларни ўзида акс эттиради, лекин кредит ҳар қандай қийматнинг ҳаракати 
эмас. У вақтинчалик фойдаланишга бериладиган пул ва товар шаклидаги 
маблағларнинг ҳаракатидир. Кредитнинг яна бир ички хусусияти унинг субектлар 
ўртасидаги муносабатларда номоён бўлади. Кредитнин субъекйлари 2 та: 
- кредитор; 
- кредит олувчи. 
Кредитнинг 3 муҳим хусусиатлари шундан иборатки кредит унга бўлган обектив 
талаб туфайли юзага келади. 
Айри ҳолларда мижозлар кредитни қайтара олмайди. Бу эса кредитни қайтариб 
беришлилик хусусиатларини инкор этмайди. 
Кредитнинг моҳиятан фарқланувчи асосий жиҳати ҳам унинг қайтариб 
олинишидир. Тараққий этган давлатларда ссуда капитали бозори яхши ривожланган. 
Бу бозор икки қисимдан иборат: 
1) биринчи сегмент пул бозори дейилади. Бу бозорда қисқа муддатли 
кредитларнинг фоиз ставкалари шакилланади. 
2) Иккинчи сегмент cапитал бозори дейилади. Бу бозорда ўрт ва узоқ муддатли 
кредитларнинтг фоиз ставкалар шакилланади. 
Либор+Спред=Либид 
Бу ерда: 
Либор-кредит фоиз ставкаси; 
Спред-банк фойдаси; 
Либид-кредитнинг қиймати. 
Маржа-банк билан мижоз ўртасидаги муносабатларни ҳарактерлайди. 

---

Спред-банк билан банк ўртасидаги муносабатларни ҳарактерлайди. 
Кредитнинг моҳиятини англашда кредит қонунлари муҳим ўринни эгаллайди. 
Кредитнинг 3 та қонуни бор: 
1) қайтарилиш қонуни; 
2) қийматнинг сақланиш қонуни; 
3) мувозанат қонуни- берилаётган кредитлар ва уларнинг ресурслар таминоти 
ортасида мувозанат бўлиши керак. 
Кредитнинг моҳиятини янада аниқлаштириш учун унинг таркибини, ҳаракат 
босқичларини, иқтисодий тушунча сифатидаги муҳим белгиларини ва ижтимоий
иқтисодий характеристикасини кўриб чиқамиз. Кредитнинг моҳиятини тушуниш 
учун, авваламбор, унинг таркиби нимадан иборат эканлигини тушуниб олиш зарур. 
Кредит муносабат бўлиши учун унинг зарур элементлари – кредитнинг объекти ва 
субъекти бўлиши зарур.
Кредит муносабатларида субъектлар икки хил бўлади: 
1. Кредитор (қарз берувчи) 
2. Қарз олувчи 
Бундан ташқари, кредит муносабатлари таркибининг элементи сифатида 
кредитнинг объекти юзага келади.