Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта таълим вазирлиги Абу Райҳон Беруний номли Тошкент давлат техника университети

 
1.3. Фаннинг моҳияти 
 
Қудуқларни тугаллаш фанини ўрганишдан мақсад бўлажак бакалаврларда 
бошланғич билим олиш ва келажакда илмий изланишлар олиб бориш ҳамда 
нефть ва газ саноатининг ҳозирги ҳолати, ривожланиши ва тутган ўрни, нефть 
ва газ қатламларининг коллекторлик хоссаларини, маҳсулдор қатламларни очиш, 
ўзлаштиришда қўлланиладиган замонавий техника ва технологиялар билан 
яқиндан илмий-назарий ҳамда амалий жиҳатдан танишиш ва мустақил мута-
хассис сифатида жараёнларни мукаммал ўрганишдан иборат. 
Қудуқларни тугаллаш деганда қудуқдаги очиқ қатлам оралиқларини 
жиҳозлаш ишлари ва бу қатламлардан қудуқ ичида кам йўқотишлар билан 
суюқлик оқимини ҳосил қилиш ишлари тушунилади. Бу ишларни бажаришдан 
мақсад қатламларнинг ифлосланиш оқибатларини бартараф этиш ва қудуқ туби 
зонаси атрофида ўтказувчанликни оширишдир. 
Қудуқларни тугаллашни уч усули мавжуд: -очиқ забой; -турли фильтрлар-
ни ўрнатиш; - перфорация қилиш. 
Бу уч усулнинг бир нечта вариантлари мавжуд бўлиб, ҳар бири қудуқлар-
ни муваффақиятли тугаллашни амалга оширишга имконият яратади. Натижада 
қудуқ тубидаги маҳсулотни тўлиқ олишга эришилади. 
Назорат саволлари. 
1. Ўзбекистонда нефть ва газ саноатининг ривожланиш тарихи. 
2. Ўзбекистонда биринчи бор нефть қайси ҳудудларда қазиб олина 
бошланган. 
3. Ҳозирга қадар эришган ютуқларимиз. 

---

7 
4. Қудуқларни тугаллаш деб нимага айтилади? 
II. Нефть ва газ конлари коллекторларининг тавсифи 
 
Таянч иборалар: маҳсулдор қатлам - нефть, газ ва конденсатга тўйинган 
қатлам, коллектор – тоғ жинсининг суюқликни ўзида yшлаб туриш хусусияти, 
цементланган тоғ жинсларининг ўзаро бирикиши, фильтрация - суюқликнинг 
сизиши. 
Адабиётлар: 1, 2, 3, 12.