Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта таълим вазирлиги урганч давлат университети

7 840
2 160
4 -йил охирида	10 000	(40% ´ 2 160) = 864	8 704	1 296
5 -йил охирида	10 000	296	9 000	1 000

б) йиллар суммаси усули (кумулятив усул).

Йиллар суммаси усулига (кумулятив усулга) кўра ҳар йили амортизация меъёри амортизация муддати охирига қадар қоладиган амортизацияланадиган қийматга улуш сифатида аниқланади. Улуш амортизация ажратмалари тугагунига қадар қоладиган тўлиқ йиллар сонини амортизация муддатини ташкил қиладиган йиллар тартиб сонлари суммасига бўлиш орқали аниқланади.
Йиллар суммаси усулида (кумулятив усулда) амортизация ажратмаларининг йиллик суммаси асосий воситалар объектининг тугатиш қиймати айирилган ҳолда бошланғич (тиклаш) қийматидан ҳамда суратида объектни фойдали ишлатиш муддатининг охирига қадар қоладиган йиллар сони, махражида эса - объектни фойдали ишлатиш муддати йиллари сони суммасининг нисбатидан келиб чиққан ҳолда аниқланади.
Масалан, юк автомобилининг кутилаётган хизмат кўрсатиш муддати 5 йилга тенг. Эксплуатация муддатида йил сонлари йиғиндиси - 15 га тенг (кумулятив сон):
1 + 2 + 3 + 4 + 5 = 15
Сўнгра тескари тартибда ҳар бир хизмат йилини кумулятив сонга бўлиш орқали ҳисоблаш коэффицентлари топилади:
5/15, 4/15, 3/15, 2/15, 1/15.
Бу коэффицентларни объектнинг ҳар йиллик қолдиқ қийматига бўлиш орқали амортизация суммаси топилади:
9 000 000 (10 000 000 - 1 000 000).
Амортизация ҳисоблаш: сонлар йиғиндиси-кумулятив усул, (минг сўмда).

	Бошланғич қиймат	Йиллик амортизация суммаси	Амортизация суммаси	Баланс қиймати
Сотиб олиш санаси	10 000	-	-	10 000
1-йил охирида	10 000	(5/15 ´ 9 000 ) = 3 000	3 000	7 000
2-йил охирида	10 000	(4/15 ´ 9 000 ) = 2 400	5 400	4 600
3 -йил охирида	10 000	(3/15 ´ 9 000) = 1 800	7 200	2 800
4 -йил охирида	10 000	(2/15 ´ 9 000) = 1 200	8 400	1 600
5 -йил охирида	10 000	(1/15 ´ 9 000) = 600	9 000	1 000

Жадвалдан кўриниб турибдики, биринчи йилда амортизация суммасининг энг катта қисми ҳисобланади ва кейинги йилларда бу миқдор камайиб бориш хусусиятига эга.
Солиқ солиш мақсадида Ўзбекистон Республикасининг Солиқ кодексида ҳар йиллик амортизация меъёрлари харажатларга тенг маромда ҳисобдан чиқариладиган асосий воситаларнинг бошланғич (тиклаш) қийматига нисбатан фоизларда белгиланган

Асосий воситаларнинг амортизация меъёрлари

Асосий воситалар гуруҳлари	амортизация меъёри
1. Енгил автомобиллар, такси, йўлларда фойдаланиладиган автотрактор техникаси, махсус асбоб-ускуна, инвентарь ва жиҳозлар. Компьютерлар, периферия қурилмалари ва маълумотларни қайта ишлаш ускуналари	20 фоиз
2. Юк автомобиллари, автобуслар, махсус автомобиллар ва автотиркамалар. Саноатнинг барча тармоқлари, металл қуйиш корхонаси учун машиналар ва ускуналар, темирчилик-пресслаш ускуналари, қурилиш ускуналари, қишлоқ хўжалик машиналари ва ускуналари. Офислар учун мебель	15 фоиз
3. Темир йўл, денгиз, дарё ва ҳаво транспорти воситалари. Кучқувват берадиган машиналар ва ускуналар: иссиқлик техника ускуналари, турбина ускуналари, электр двигателлари ва дизель-генераторлар. Электр узатиш ва алоқа қурилмалари. Трубопроводлар	8 фоиз
4. Бинолар, иншоотлар ва иморатлар	5 фоиз
5. Бошқа гуруҳларга киритилмаган, амортизация қилинадиган активлар	10 фоиз

Ишлаб чиқариш жараёнида асосий фондлар аста-секинлик билан эскириши сабабли, уларнинг иш қобилиятини таъмирлаш орқали тиклаш зарурияти туғилади. Ўз вақтида таъмирлаш асосий фондлар муддатидан олдин ишдан чиқишининг олдини олади ҳамда уларнинг хизмат қилиш муддати ва унумдорлигини оширади. Асосий фондларни таъмирлаш капитал, ўрта ва жорий турларга бўлинади. Бино ва иншоотларни таъмирлаш ўз мазмуни, талаб қилинувчи муддат ва маблағларга кўра, машина ва ускуналарни таъмирлашдан фарқ қилади.