Ўзбекистон республикаси парвозлар хавфсизлигини назорат қилиш давлат инспекцияси


Download 1.79 Mb.
Pdf ko'rish
bet138/147
Sana05.05.2023
Hajmi1.79 Mb.
#1432152
1   ...   134   135   136   137   138   139   140   141   ...   147
Bog'liq
29f67fbb7ae3358ed2bd4df15ff5ee7e

Самолетлар 
Кечаси ёки кундузи – ҳаво 
кемсини чайқалтириш, 
аэронавигация чироқларини 
нотекис ўчириб ёқиш ва 
тутиб олган ҳаво кемаси 
ортидан бориш
Вертолётлар
кечаси ёки кундузи –
навбати билан ўнг ёки чап 
тарафга оғиб парвоз этади, 
аэронавигация чироқлари 
ва қўниш фаралари билан 
нотекис интерваллар 
оралиғида ўчириб ёқишни 
амалга оширади ва тутиб 
олувчига эргашади


162 
Серия 
Тутиб олувчи гурухи сигналлари 
Тутиб олинаётган ҳаво кемаси жавоб 
сиргналлари 
сигналар Сигналнинг 
мазмуни 
Тутиб олувчининг 
ҳаракатлари 
Сигнал 
мазмуни 
Тутиб олинаётган ҳаво 
кемасининг ҳаракатлари 





Иккинчи
Сизнинг 
йўлингиз 
очиқ, режа 
бўйича 
парвозни 
давом 
эттиришинг
из мумкин 
Самолет и вертолётлар 
кечаси ва кундузи – 
тутиб олинган ҲК 
бораётган курсни кесиб 
ўтмаган ҳолда, 
баландликни эгаллаб, 90 
ва ундан ортиқ даражага 
қайрилишни ичига 
олувчи, иштиёқ билан 
тутиб олган ҲКдан 
узоқлашиш маневри,
 
Сизни 
тушундим, 
бажараман 
Самолетлар 
 
Кечаси ва кундузи –
Қанотидан қанотига 
чайқалиш 
Вертолётлар 
Кечаси ва кундузи –
полет с поочереднўм 
вўполнением
левого и правого кренов 
Учинчи
Мана шу 
аэродромда 
қўнишниба
жаринглар 
Самолет ва вертолётлар 
Кундузи – аэродром 
устида доира бўйлаб 
парвоз, шассини чиқариш 
ва қўниш йўналиши 
бўйича УҚЙ устидан 
парвоз,ёки, если тутиб 
олинган ҲК вертолёт 
бўлса, аэродром 
(вертолёт қўниш 
майдончаси) устидан 
учиб ўтиш
Кечаси – кундузи 
қилинган ҳаракатлар ва 
қўшимча қўниш 
фараларини ёқиш ва 
узлуксиз ёниб туриши 
Сизни 
тушундим, 
бажараман 
Самолетлар 
Кундузи – шассини 
чиқариб тутиб олувчига 
эргашиш ва агар УҚЙ 
устидан учиб ўтилганда 
қўниш хавфсиз бўлса, 
қўнишга кириш ва қўнишни 
бажариш 
Вертолётлар 
Кундузи – тутиб олувчига 
эргашиш ва қўниш 
фараларини ёқиб уларнинг 
узлуксиз ёруғида қўнишни 
бажариш
Самолетлар 
Кечаси – худди кундузи 
қилинган ҳаракатлар ва 
қўшимча қўниш 
фараларини ёқилиши ва 
узлуксиз ёниб туриши 
Вертолётлар 
Кечаси – тутиб олувчига 
эргашиш ва ёқилган қўниш 
фараларининг узлуксиз 
ёруғида қўнишни бажариш
 
Тутиб олинган ҲК сигналлари ва туиб олган ҲК сигнал-буйруқлари 
Тутиб олинган ҲК сигналлари ва туиб олган ҲК сигнал-буйруқлари 2-жадвалда 
келтирилган 
 


163 
2-
жадвал.
Тутиб олинган ҲК сигналлари 
Тутиб олувчининг сигнал-буйруқлари 
Сигналлар 
серияси 
сигнал 
мазмуни 
Тутиб олинган ҲК 
ҳаракатлари 
сигнал 
мазмуни 
Тутиб олувчининг 
ҳаракатлари 





Тўртинчи
Сиз 
томонингизда
н кўрсатилган 
аэродром ҲК 
типига мос 
эмас, қўнишга 
яроқсиз 
ҲКлари 
Кундузи 
– 
УҚЙ 
устидан учиб ўтишда 
аэродром даражасидан 
300 
метрдан
(1000 футдан) кам 600 
метрдан (2000 футдан) 
кўп 
бўлмаган 
баландликда 
шассиларни 
йиғиб 
олиш ва аэродром 
устида доира бўйлаб 
парвозда давом этиш.
Кечаси 
– 
УҚЙ 
устидан учиб ўтишда 
аэродром даражасидан 
300 
метрдан
(1000 футдан) кам 600 
метрдан (2000 футдан) 
кўп 
бўлмаган 
баландликда 
шассиларни 
йиғиб 
олиш 
ва 
қўниш 
фараларини 
ўчириб 
ёқиш ва аэродром 
устида доира бўйлаб 
парвозда 
давом 
этиш.Агар 
қўниш 
фаралари 
билан 
ўчириб ёқишни иложи 
бўлмаса, мавжуд ҳар 
қандай 
чироқларни 
ўчириб ёқиш. 
Вертолётлар 
Кундузи – аэродром 
(Вертолёт 
қўниш 
майдончаси) устидан 
50 
метрдан
(165 футдан) кам ва 
100 
метрдан 
(330 
футдан) 
ортиқ 
бўлмаган баландликда 
учиб 
ўтиш 
ҳамда 
доира бўйлаб учишни 
давом эттириш. 
Кечаси – аэродром 
Сизни 
тушундим, 
отимдан 
боринг 
Самолетлар 
Кечаси ва кундузи 
(агар тутиб олинган 
ҲК тутиб олувчи 
ортидан захира 
аэродромга бориши 
талаб этилса) – 
шассини йиғиштириб 
тутиб олувчи 
сигналларининг 
биринчи синфини 
узатиш 
Вертолётлар 
Кечаси ва кундузи 
(агар тутиб олинган 
ҲК тутиб олувчи 
ортидан захира 
аэродромга ёки 
вертолёт қўниш 
майдончасига бориши 
талаб этилса) – тутиб 
олувчи биринчи серия 
сигналларни узатади 
Самолетлар ва
вертолётлар 
 
кечаси ва кундузи 
(
агар тутиб олинган 
ҲКни қўйиб юбориш 
қарори қабул қилинган 
бўлса) – тутиб 
олувчининг иккинчи 
серия сигналини 
юборади  


164 
Тутиб олинган ҲК сигналлари 
Тутиб олувчининг сигнал-буйруқлари 
Сигналлар 
серияси 
сигнал 
мазмуни 
Тутиб олинган ҲК 
ҳаракатлари 
сигнал 
мазмуни 
Тутиб олувчининг 
ҳаракатлари 





(Вертолёт 
қўниш 
майдончаси) устидан 
50 
метрдан 
(165 
футдан) 
кам 
100 
метрдан (330 футдан) 
ортиқ 
бўлмаган 
баландликда 
учиб 
ўтишда 
қўниш 
фаралари 
ва 
аэронавигация 
фараларини 
ўчириб 
ёқиш ва доира бўйлаб 
учишни 
давом 
эттириш. 
Бешинчи
Сизнинг 
буйруғингизни
бажара 
олмайман
Самолетлар ва
вертолётлар 
кечаси ва кундузи -
барча борт 
чироқларини 
ялтировчи 
чироқлардан фарқлай 
олиш мумкин тарзда, 
доимий ўчириб ёқиш 
 
Сизни 
тушунмадим 
Самолетлар ва 
вертолётлар 
Кечаси ва кундузи –
Тутиб олувчининг 
иккинчи серия
сигналларни узатади 
Олтинчи
Ҳалокат 
ҳолатидаман 
Самолетлар ва
вертолётлар 
кечаси ва кундузи
нотенг вақт оралиғида 
барча борт 
чироқларини ўчириб 
ёқиш 
Сизни 
тушундим 
Самолетлар ва 
вертолётлар 
Кечаси ва кундузи 
Тутиб олувчининг 
иккинчи серия
сигналларни узатади 
Агар тутиб олувчи билан алоқа ўрнатилган бўлса, бироқ алоқани умумий бўлган 
тилда ўрнатиш иложи бўлмаса, асосий маълумотни ва кўрсатмаларни қабул қилганлик 
тасдиғини икки марта қайтарилувчи қуйидаги иборалар орқали етказишга урини 
кўрилади ( 3-жадвалга қаранг). 
3-
жадвал. 
ТУТИБ ОЛУВЧИ томонидан қўлланадиган 
иборалар 
ТУТИБ ОЛИНГАН ҲК томонидан 
қўлланадиган иборалар 
Ибора 
Талаффуз 
этилиши
*
Маъноси 
Ибора 
Талаффуз 
этилиши
*
Маъноси 
CALL SIGN 
КОЛ САЙН 
Позивнойингизни 
маълум 
қилишингизни 
CALL SIGN 
(call sign)
**
КОЛ САЙН 
(позивной) 
Менинг 
позивнойим 


165 
ТУТИБ ОЛУВЧИ томонидан қўлланадиган 
иборалар 
ТУТИБ ОЛИНГАН ҲК томонидан 
қўлланадиган иборалар 
Ибора 
Талаффуз 
этилиши
*
Маъноси 
Ибора 
Талаффуз 
этилиши
*
Маъноси 
FOLLOW 
DESCEND 
YOU LAND 
РROCEED 
ФОЛ-ЛОУ 
ДИ-СЕНД 
Ю ЛЭНД 
ПРО-СИД 
сўрайман 
Ортимдан юринг 
Қўнишни амалга 
ошириш учун 
пастлашинг 
Манна шу 
аэродромга 
қўнинг 
Ўз курсингизда 
давом этинг 
WILCO 
CAN NOT 
REРEAT 
AM LOST 
MAYDAY 
HIJACK
***
LAND 
(рlace name) 
DESCEND 
ВИЛ-КО 
КАН НОТ 
РИ-ПИТ 
ЭМ ЛОСТ 
МЭЙДЕЙ 
ХАЙ-
ДЖЭК 
ЛЭНД
(жой номи) 
ДИ-СЕНД 
Сизни тушундим, 
бажараман 
Бажара олмайман 
Кўрсатмангизни 
такрорланг 
Мўлжални 
йўқотдим 
Ҳалокатга 
учраяпман 
Эгаллаб олинган 
(Жой номи)га 
қўнишни 
сўрайман 
пастлашиш 
лозим 
Эслатма:
*Иккинчи колонкада урғу билан талаффуз этиладиган бўғинлар остига чизиб 
қўйилган. 
**Талаб этилаётган позивной СҲБ органлари иблан радиотелефон алоқа ўрнатиш 
учун фойдаланиладиган ва ҲКнинг парвоз режасига киритилган таниш индексига мос 
келадиган позивной бўлиши лозим. 
***шароит ҳар доим ҳам ХАЙ-ДЖЭК иборасини қўллаш учун мос 
бўлавермаслиги мумкин. 
Аэродром диспетчерлик пункти сигналлари 
 
Ёруғлик сигнали кўринишидаги кўрсатмалар 4-жадвалда келтирилган. 
4-
жадвал. 
Чироқ
Аэродром диспетчерлик хизмати 
ҲК парвозда 
ҲК ерда 
Яшил доимий ёниб 
туриш учун 
Қўнишга рухсат этилган 
Учишга рухсат этилган 


166 
Қизил доимий ёниб 
туриши 
Яшил чақнашлар серияси
Қизил чақнашлар серияси
Оқ чақнашлар серияси
Бошқа кемаларга йўл Беринг ва 
айлана бўйлаб учишни давом 
эттиринг 
Қўнишни амалга ошириш учун 
ортга қайтинг 
Аэродром яроқсиз.
Қўниш таъқиқланади 
Мана шу аэродромда қўнишни 
амалга оширинг ва перронга 
келинг 
Стоп 
Қайрилишларга рухсат 
берилди 
Қайрилиш қўниш 
майдончасидан ташқарида 
амалга оширилади 
Аэродромдаги бошланғич 
жойга қайтинг 
Тегишли ҲК тарафига йўналтирилган қизил ракета, бундан олдинги ҳар қандай 
сигнал-буйруқдан қатъий назар, ҳозирги вақтда қўнишга рухсат этилмаслигини 
билдиради. 
ҲК сигнални олганини тасдиғи:
а) парвоз чоғида: 
1) кундузи – қанотларни чайқалтириш (бу сигнални учинчи ва тўртинчи 
қайрилиш орасида ва якуний тўғрида бериш керак эмас); 
2) кечаси – қўниш фараларини икки марта ўчириб ёқиш ёки агар, улар 
ўрнатилмаган бўлса аэронавигация чироқларини икки марта ўчириб ёқиш; 
б) ерда чоғида: 
1) кундузи – элерон ёки бурилиш рулининг ҳаракати билан; 
2) кечаси - қўниш фараларини икки марта ўчириб ёқиш ёки агар, улар 
ўрнатилмаган бўлса аэронавигация чироқларини икки марта ўчириб ёқиш. 
Кузатиш автомобилидан узатиладиган сигналлар 
Яшил ранг – менга қараб бошқаринг (ортимдан); 
Қизил ранг – бошқаришни тўхтатинг (стоп); 
Танаффусли ўчириб ёқиш – бошқариш тезлигини камайтириш (эътиборни 
ошириш). 
Парвозлар чекланган, таъқиқланган ёки хавфли зонада, шундай зоналардан 
бирига борувчи йўлда парвозларни бажараётган ҲКни огоҳлантириш учун 
фойдаланиладиган визуал сигналлар: 
кечаси ва кундузи ушбу ҲК кейинги парвозлари бундай зоналардан ташқарида 
ўтиши учун зарур чоралар кўриши лозимлигини англатувчи, портлаганида қизил ва 
сариқ ёруғлик ёки чўғлар берадиган ракеталарни 10 с интервал билан учириш. 


167 
Ўзбекистон Републикаси самовий ҳудудида 
фуқаро ва экспериментал авиациясининг парвоз 
қилиш авиация қоидаларига (ЎзР АҚ-91)
7-
ИЛОВА 
 
ҲАВО КЕМАЛАРИНИНГ ЕРДАГИ ҲАРАКАТЛАРИНИ БОШҚАРУВЧИ 
СИГНАЛЛАР 
а)сигналчи тмомонидан ҲК бериладиган сигналлар: 
Бу сигналлар қўл билан кўрсатишга мўлжалланган, учувчти тушунишини 
енгиллаштириш учун агар лозим бўлса қўлда ёруғлик тарқатувчи восита бўлиши 
мумкин. Бунда сигналчи ҲК томнга юзи билан қараган ва: 
а) ҲКлар учун – ҲК чап тмомнидан, учувчи энг кўринарли жойда, ва 
б) вертолётлар учун – у учвчига энг яхши кўринадиган жайда туради. 
Куракчалар, ёруғлик таратувчи жезл ёки электр фонарлардан фойдаланилганда 
ҳам мазкур сигналларнинг мазмуни ўзгармайди. 
Сигналчи юзи билан ҲК қараб турганида ҲК двигателлари ўнгдан чапга қараб 
рақамларга эга бўлади (яъни, 1-двигател- борт бўйича чапдан энг охиргиси). 
Юлдузча билан белгиланган (*) сигналлар осилиб туриш режисидаги вертолётлар 
учун мўлжалланган.
“Жезл” тушунчасига “ёруғда нур тарқатувчи бўёқ билан бўялган куракча ва 
қўлқоплар” (фақат кундуз куни фойдаланиш учун) ҳам киритилади. 
“Сгналчи” тушунчасига “перрон диспетчери” ҳам киритилади. 
1. Қуйидаги сигналларни ишлатишдан олдин сигналчи ҲК ҳаракатланиши лозим 
бўлган майдон шатакка олиш, бошқаришни бошлаш вақтида у тўқнашиб кетиши 
мумкин бўлган объектлардан ҳоли эканлигига ишонч ҳосил қилиши лозим. 
Эслатма: Кўпчилик ҲК конструкцияси шундайки, ҲК ерда ҳаракатланаётган 
вақтида қанотлар, двигателлар оқа томондаги чет қисмлари ва бошқа чет қисмлари 
ҳаракатланиш траекториясини экипаж кабинасидан визуал назорат қилишнинг имкони 
йўқ.

Download 1.79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   134   135   136   137   138   139   140   141   ...   147




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling