Zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalari va kommunikatsiyalarni rivojlantirish

Simmetrik shifrlashda, kodlash va kodni ochish uchun birgina kalitning oʻzidan 
foydalaniladi.
Simmetrik shifrlash algoritmlari antik davrga borib taqaladi: miloddan 
avvalgi 1-asrda Rim imperatori Gay Yuliy Tsezar tomonidan ma’lumotlarni yashirishning 
bu usuli ishlatilgan. e., va u ixtiro qilgan algoritm “Tsezar kriptotizimi” sifatida tanilgan. 
Hozirgi vaqtda simmetrik shifrlashning eng mashhur algoritmi 1977 yilda ishlab chiqilgan 
DES (Data Encryption Standard) algoritmidir. Yaqin vaqtlargacha bu “AQSh standarti” 
bo’lib kelgan, chunki bu mamlakat hukumati undan turli ma’lumotlarni shifrlash 
tizimlarini joriy qilish uchun foydalanishni tavsiya qilgan. Dastlab DES 10-15 yildan ko’p 
bo’lmagan muddatga qo’llanilishi rejalashtirilgan bo’lishiga qaramay, uni almashtirishga 
urinishlar faqat 1997 yilda boshlangan. 
Biz DESni batafsil ko’rib chiqmaymiz (qo’shimcha materiallar ro’yxatidagi deyarli 
barcha kitoblar uning eng batafsil tavsifini o’z ichiga oladi), lekin biz zamonaviyroq 
shifrlash algoritmlariga murojaat qilamiz. Shuni ta’kidlash kerakki, shifrlash standartini 
o’zgartirishning asosiy sababi uning nisbatan zaif kriptografik kuchidir, buning sababi 
DES kalitining uzunligi atigi 56 muhim bitni tashkil qiladi. Ma’lumki, har qanday 
kriptoga chidamli algoritmni shifrlash kalitlari uchun barcha mumkin bo’lgan variantlarni 
saralash orqali buzish mumkin (qo’pol kuch usuli deb ataladigan – qo’pol kuch hujumi). 
Har biri sekundiga 1 million kalit hisoblaydigan 1 million protsessordan iborat klaster 
deyarli 20 soat ichida DES kalitlarining 256 ta variantini tekshirib ko’rishini hisoblash 
oson.Va bunday hisoblash quvvati bugungi kun standartlari bo’yicha juda real bo’lgani 
uchun 56-bitli kalit juda qisqa va DES algoritmini yanada “kuchli” bilan almashtirish 
kerak. Bugungi kunda kriptoga chidamli ikkita zamonaviy shifrlash algoritmlari tobora 
ko’proq foydalanilmoqda: mahalliy GOST 28147-89 standarti va AQShning yangi kripto 
standarti – AES (Advanced Encryption Standard).