Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент Педиатрия тиббиёт институти

 

---

28 
Диагностикаси 
 
Буғилиш хуружлари, астматик статус, астматик бронхит, спастик 
йўтал хуружлари. Зўрайиш ва ремиссия даврлари фарқланади. Оғирлигига 
қараб бронхиал астма енгил, ўртача оғир ва оғир шаклларига бўлинади (8-
жадвал). 
8-жадвал 
Болаларда бронхиал астманинг оғирлик мезонлари 
 
Белгилари 
Енгил 
Ўртача оғир 
Оғир 
Хуружлар 
частотаси 
Ойига камида 1 
марта 
Ойига 3-4 марта 
> 
1 
марта 
ҳафтасига 
Хуружлар 
характери 
Енгил 
Ўртача 
оғир 
ФВД бузилиши 
билан бирга 
Оғир ёки астматик 
статус 
Тунги хуружлар Сийрак ёки йўқ 
Ҳафтасига 
2-3 
марта 
Деярли ҳар куни 
Жисмоний 
фаоллик 
Нормал 
Пасайган 
Кескин пасайган 
Суткалик 
пневмотахометр
ия ўзгаришлари 
<20% 
20-30% 
>30% 
Ремиссия 
характери 
Симптомларсиз, 
ФВД норма 
Тўлиқсиз 
ремиссия 
– 
клиник ва ФВД 
бўйича 
Нафас 
етишмовчилигини
нг сақланиши 
Ремиссия даври 3 ва ундан кўп ой < 3 ой 
1-2 ой 
Жисмоний 
ривожланиши 
Бузилмаган 
Бузилмаган 
Орқада 
қолиш, 
дисгармонизм 
Хуружларни 
бартараф этиш 
усуллари 
Спонтан тарзда 
ёки 
бронхолитикнинг 
битта дозаси 
Ингаляция билан 
бронхолитиклар, 
в/о, м/о, баъзида 
стероидлар 
ингаляцияси 
в/о, 
м/о 
бронхолитиклар + 
стероидлар 
Астма хуружига ташхис чўзилган нафас чиқариш, ҳуштаксимон 
хириллашлар, ортопноэ, оғирлик даражасига қараб қўйилади. 
Болаларда кўпинча атопик астма кузатилади. Унинг оғирлиги максимал 
белгига қараб баҳоланади. 
 
УАШ тактикаси 
1) 
Бронхлар шиллиқ қаватидаги яллиғланиш ўзгаришларини бартараф 
этишга йўналтирилган базис даволаниш; 
2) 
Хуружни даволаш. 

---

29 
Бронхиал астмани базис даволаш оғирлик даражасига боғлиқ равишда 
ўтказилади. Астмани босқичма-босқич даволаш ёндошуви 9-жадвалда 
келтирилган 
9-жадвал 
Бронхиал астмани даволашдаги босқичма-босқич ёндашув 
 
Оғирлик 
I- босқич енгил 
II-босқич ўртача 
оғирлик 
III-босқич оғир 
Хуружни олдини олишга йўналтирилган базис терапия 
Яллиғланишга 
қарши терапия 
Натрий 
хромогликати 
суткасига 
4 
марта ёки натрий 
недокромил 
– 
суткасига 
2 
марта
Натрий 
кромогликат 
суткасига 4 марта, 
ёки 
натрий 
недокромил 
суткасига 2 марта 
кам самара берган 
ҳолларда 6-8 ҳафта 
мобайнида 
ингаляцион 
стероидларга 
(ўртача 
дозада) 
алмаштирилади
Ингаляцион 
стероидлар 
(юқори дозада). 
Симптомларнинг 
нотўлиқ 
назоратида 
уларнинг дозаси 
кўпайтирилади 
ёки 
ораль 
стероидлар 
тавсия 
этилади 
(қисқа курс) 
Узоқ таъсирли 
бронходиляторл
ар стероидларга 
қўшимча 
равишда 
Кўрсатилмаган 
Узоқ 
таъсирли 
теофиллинлар ёки 
В2 - узоқ таъсирли 
агонистлар 
Узоқ 
таъсирли 
теофиллинлар 
ёки В2 - узоқ 
таъсирли 
агонистлар 
Симптоматик даволаш (симптомларни тезда бартараф этиш учун) 
Бронходилятато
рлар 
Эпизодлар билан 
қисқа таъсирли 
В2 агонистлари 
ва/ёки 
бромид 
интраптопия ёки 
қисқа таъсирли 
теофиллин 
5 
мг/кг 
Ингаляцион В2 - қисқа таъсирли 
агонистлар суткасига 4 марта ва/ёки 
интраптопия 
бромид 
ёки 
қисқа 
таъсирли теофиллин бир марталик 5 
мг/кг дозада 
 
Даволашни назорат қилиш 
 
Даволашни назорат қилиш объектив белгиларни (диспноэ, ёрдамчи 
мушаклар 
иштироки, 
нафас 
шовқинларининг 
намоён 
бўлиши, 
пневмотахометрия, оғир хуружларда SaO
2
, қон газлари) намоён бўлиш 
даражасига кўра амалга оширилади. Астманинг ва асосий даволанишнинг 
кечишни назорат қилиш учун ота-оналар томонидан кундалик юритиш 
муҳимдир, бу кундаликда улар астманинг кунлик белгиларини (ҳуштаксимон 
нафас чиқариш ва хириллашлар, ҳансираш, тунги симптомлар, астманинг 

---

30 
хуружлари), пневмотахометрия маълумотларини (5 ёшдан катта болаларда), 
қўлланилган дори-дармонларни қайд этиб борадилар. Кундаликни юритиш 
ўз-ўзини назорат қилишни ва касаллик туфайли юзага келадиган 
муаммоларни ҳал этишдаги мустақилликни ривожлантиришда ёрдам беради. 
Даволаниш муваффаққиятлилигининг гарови – доимий малакали кузатувда 
бўлиш. Навбатдаги текширувда ота-она қайдларини, объектив маълумотлар 
(ФВД инобатга олган ҳолда) таҳлили асосий (базис) даволанишнинг 
самарадорлигини баҳолаш ва зарурий тузатиш киритиш имконини беради. 
 
Профилактикаси 
 
Бирламчи 
профилактика, 
асосан, 
соғлом 
турмуш 
тарзи 
элементларини ўз ичига олади. Бу нормал ҳомиладорликни таъминлаш ва 
зарарли омилларни бартараф этиш (озиқ-овқат аллергенлари, чекиш, дори-
дармонлар, профессионал зарар), кўкрак сути билан эмизиш, боланинг 
теварак атрофидан облигат аллергенлар (ҳайвон, жонивор, пат, чанг 
тўплагич)ни олиб ташлаш, ҳавонинг тозалиги (пассив чекиш, кимёвий 
ифлослантирувчилар), чиниқтиришдан иборат. 
