Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент тиббиёт академияси

1.2. Клонлаш муаммолари ёки ижобий томонлари
Клонлаштиришнинг энг кўп изланадиган самараси - бу фарзандсиз одамларга ўз фарзандларини туғдиришдир. Бугун дунё бўйлаб миллионлаб турмуш қурган жуфтликлар авлодсиз қолишга маҳкум бўлган азоб чекмоқда. Клонлаш оғир генетик касалликларга чалинган одамларга ёрдам беради. Агар бундай касалликни аниқлайдиган генлар отанинг хромосомаларида мавжуд бўлса, у ҳолда ўзининг соматик ҳужайраси ядроси онанинг тухумига кўчирилади ва кейин хавфли генлардан маҳрум бўлган бола пайдо бўлади, онанинг аниқ нусхаси. Агар бу генлар онанинг хромосомаларида мавжуд бўлса, у ҳолда отанинг соматик ҳужайрасининг ядроси унинг тухум ҳужайрасига ўтади - соғлом бола пайдо бўлади, отанинг нусхаси.
Клонлаштириш тарафдорлари қаторига экзотизмнинг барча турларини севувчилар ҳам қўшилишади, улар ҳеч қачон инсоният орасида таржима қилинмаган. Баозилар ўзларининг нусхаларини, ҳаёт давомида танадаги "ўзгарувчан эго" ни кўришни хоҳлашади. Бошқалар бошқа тарихий даврда "қайта туғилишни" хоҳлашади: 50-100 йилдан кейин. Ушбу асл нусхалар орасида клонлаштириш лойиҳаларига ҳомийлик қилиш учун бой кишилар кўп.
Клонлашнинг бир хил муҳим вазифаси қишлоқ хўжалиги ҳайвонларининг жинсини тартибга солиш ва одамларни даволаш учун ишлатиладиган "терапевтик оқсилларни", соф одам генларини клонлашдир. Юқорида биз юқорида айтиб ўтилганидек, истиқболлари ниҳоятда жозибали кўринадиган воқеалар ҳақида гаплашдик.
Ёмон далиллар сифатида, улар ота-онаси учун ўлаётган болани клонлаш мисолидан фойдаланадилар. Бу ҳолатлар анча мунозарали. Масалан, ўлаётган болани клонлаш ота-оналарни битта болани бошқасининг қиёфасида яратишга ундаши мумкин, аммо улар йўқолган боласини қайтариб бермайдилар. Бундай вазиятда клонлаш, болаларни бир-бирининг ўрнини босадиган товар сифатида қабул қилишни бошлашига ҳисса қўшиши мумкин, бу, албатта, ахлоқий тамойилларга зиддир.
Шубҳалар ва салбий ҳис-туйғуларнинг кўплиги иммунологик жиҳатдан мос келадиган донор сифатида шахсни клонлаш натижасида юзага келади. Ушбу "даҳшатли воқеа" клонлаштиришнинг ашаддий ва доимий мухолифлари орасида энг асосийси. Бундай клоннинг тақдири нима? Махсус шароитда, "инсонпарварлик" қилмасдан, органларни сақлаш хонаси сифатида сақлаш керакми? Инсон клони - бу инсон ва ахлоқий нуқтаи назардан уни бундай ишлатиш умуман қабул қилиниши мумкин эмас. Шахсийликни ривожлантириш учун барча шарт-шароитларни таоминлаш органлардан кейинги фойдаланишни истисно қилади. Эркин жамиятда сиз бошқа бир одамни ички органларидан бирини беришга мажбурлай олмайсиз. Ушбу мақсад учун клонлаш бефойда ва қабул қилиниши мумкин эмаслиги аниқ. Инсоннинг ҳужайраларидан керакли органни ўстиришга босқичма-босқич эришиш мумкин бўлса, бу бошқа нарса, чунки бу ҳолда юқоридаги барча муаммолар олиб ташланади.
Клонлашнинг яна бир сабаби бор: оилаларга таниқли шахсларнинг эгизак фарзандларини туғилишига имкон бериш. Бундай клонлардан нимани кутиш мумкин? Ташқи томондан клон деярли асл одамни деярли такрорлайди, деярли бир хил баландлик ва жисмоний шаклга эга, чунки спорт юлдузлари, таниқли супермоделлар ва кино юлдузлари учун бу энг муҳим фазилатлар бўлиши мумкин. Бир хил эгизаклар ақл-идрокда 70 фоиз, характер хусусиятларида 50 фоиз корреляцияга эга. Бу шуни англатадики, агар сиз таниқли олимни клонласангиз, у ҳолда унинг эгизак клони асл олимдан ҳам ақлли бўлиши мумкин. Шубҳасиз, бундай авлодни - кино юлдузи ёки таниқли олимнинг нусхасини олишни истаганлар бўлади. Яна бир нарса шундаки, бундай ҳолатлар учун қонунчиликни тартибга солиш ва иккала томоннинг ихтиёрий розилиги талаб қилинади. Нима учун аллақачон вафот этган шахсларни клонлаш масаласи одатда муҳокамадан олиб ташланади (бу ҳолда ихтиёрий розилик олиш мумкин эмас ва клонлаш тартиби марҳумнинг ҳуқуқларини қўпол равишда бузади).