Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент тиббиёт академияси

Режа:
1.1. Органлар ва тўқималарнинг трансплантацияси: тарихий жиҳати.
1.2. Трансплантация ахлоқий ва ҳуқуқ муаммолари.
1.3. Камёб манбаларни (органлар ва тўқималарни) тақсимлашда тенглик муаммоси.
1.4. Тирик донорлардан органларни йиғиш тартибининг ахлоқий ва ҳуқуқий жиҳатлари.
1.5. Вафот этган донорлардан органларни йиғиш тартибининг ахлоқий ва ҳуқуқий жиҳатлари.


1. Орган ва тўқима трансплантацияси: тарихий жиҳати.
Трансплантология фан сифатида фақат сўнгги тўрт йилликда экспериментал даврдан клиник ривожланиш босқичига ўтди, аммо бугунги кунда инсоният касал органларни янгиларига алмаштириш орзуси хаёлот майдонини тарк этди ва кўплаб мамлакатларда ривожланмоқда. Ҳозирда бундай операцияларни амалга ошириш имконияти билан боғлиқ бўлган "техник" муаммолар нафақат ечилган, балки номувофиқликнинг иммунобиологик тўсиғидан халос бўлиш йўллари ҳам топилган. Кўриниб турибдики, бундан буён шифокорлар бир кишининг ҳаётини бошқаларнинг органлари ҳисобига сақлаб қолиш учун чексиз истиқболларга эга. Бироқ, бу "керак" ва эътиборсиз қолдириб бўлмайдиган қийинчиликларни келтириб чиқаради.
Трансплантология - бу трансплантация муаммоларини ўрганадиган, органлар ва тўқималарни сақлаш, сунъий органларни яратиш ва улардан фойдаланиш усулларини ишлаб чиқадиган биология ва тиббиётнинг бир бўлими. У 20-аср ўрталарида юз минглаб одамларнинг ҳаётини сақлаб қоладиган илм-фан ва даволаш усули сифатида туғилган.
Трансплантация (лот. transplantare дан – кўчириб ўтказиш) - тиббиётда орган ёки тўқималарни уларни кейинчалик қўшилиши билан (буйрак, юрак, жигар, ўпка, суяк илиги, гемотопоетик томир ҳужайралари, сочлар) трансплантация қилиш.
Трансплантация - бу етишмаётган ёки шикастланган органларни ва (ёки) инсон ҳаётий функцияларини бажара олмайдиган тўқималарни, тиббий аралашув орқали қабул қилувчидан органларни йиғиш натижасида олинган органлар ва (ёки) инсон тўқималари билан алмаштириш.