Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент тиббиёт академияси

1.4.Тирик донорлардан органларни йиғиш тартибининг ахлоқий ва ҳуқуқий жиҳатлари.
Органни тирик донордан кўчириб ўтказишда биз фақат шу органлар ёки тўқималарни олиб ташлаш ҳақида гаплашамиз, уларсиз донор тўлиқ ҳаётни давом эттириши мумкин. Буйрак кўпинча қарзга олинади ва жигар трансплантацияси операциялари ҳам амалга оширилади. Албатта, донор маолум бир хавфни ўз зиммасига олади, биринчидан, органни олиб ташлаш операциясининг ўзи, иккинчидан, операциядан бир неча ой ва ҳатто йиллар ўтгач аниқланиши мумкин бўлган кирувчи оқибатларга олиб келади.
Жонли донор трансплантацияси билан боғлиқ асосий муаммолар донорнинг ихтиёрий розилиги қай даражада ва қанчалик кафолатланиши билан боғлиқ. Томонидан берилган розилик. Розилик зиддиятли деб ҳисобланади, унда донор мукофот олади ёки содда қилиб айтганда, ўз органини сотади. У тирик донор бўлиши мумкин эмас:
- қабул қилувчининг турмуш ўртоғи (турмуш ўртоғи) ёки яқин қариндоши бўлмаган шахслар (суяк илиги, гемотопоетик томир ҳужайралари тўпламидан ташқари);
- вояга этмаганлар (суяк илиги, гемопоетик илдиз ҳужайралари ҳоллари бундан мустасно);
- қонуний муомалага лаёқациз деб топилган шахслар, шунингдек руҳий бузуқлик (касаллик) билан оғриган шахслар;
- қабул қилувчининг ҳаёти ва соғлиғи учун хавфли бўлган касалликлар аниқланган шахслар;
- ҳомиладор аёллар;
- етим болалар ва ота-она қарамоғисиз қолган болалар.
Трансплантация учун органларни тирик донордан йиғишга қуйидаги шартлар билан рухсат берилади (8-модда. Тирик донордан трансплантация қилиш учун органларни йиғиш шартлари):
- ушбу тирик донорнинг давлат соғлиқни сақлаш ташкилотининг даволовчи шифокори томонидан трансплантация учун органлар йиғилиши туфайли унинг соғлиғи ёмонлашиши мумкинлиги тўғрисида ёзма огоҳлантириши; - ушбу тирик донорнинг органларни йиғиб олишга ёзма равишда тасдиқланган, нотариус томонидан тасдиқланган ихтиёрий розилиги (ушбу модданинг иккинчи қисмида кўрсатилган ҳоллар бундан мустасно);
- ушбу жонли донорни тиббий кўрикдан ўтказиш ва давлат соғлиқни сақлаш ташкилотининг тиббий-консалтинг комиссиясининг трансплантация қилиш учун ундан органларни йиғиб олиш имконияти тўғрисида хулосасининг мавжудлиги;
- тўлиқ муомала лаёқатига эга бўлмаган вояга этмаган кишининг суяк илиги, гемопоетик томир ҳужайраларини йиғиш унинг қонуний вакили томонидан нотариус томонидан тасдиқланган ва васийлик ва ҳомийлик органининг ёзма розилиги билан амалга оширилади. Вояга этмаганнинг ёзма ёки оғзаки эътирози билан суяк илиги, гемотопоетик илдиз ҳужайраларини йиғишга йўл қўйилмайди;
- трансплантация учун тирик донордан фақат жуфтлашган органлардан, йўқлиги танадаги қайтариб бўлмайдиган жараёнларни келтириб чиқармайдиган, бўлинмаган органнинг, тўқималарнинг парчасини олиш мумкин;
- Шахсни ундан органларни олишга розилик беришга мажбурлаш тақиқланади.