Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

Taqqoslash belgilari. 
Java da quyidagi taqqoslash belgilari mavjud (3.4-jadval): 
3.4-jadval. 
№ Matematikada 
yozilishi 
Java da
yozilishi 
Matematikada 
yozilishi 
Java da 
yozilishi 
1.
= 
== 
a=b 
a==b 
2.
≠ 
!= 
a≠b 
a!=b 
3.
< 
< 
aa4.
> 
> 
a>b 
a>b 
5.
≤ 
<= 
a≤b 
a<=b 
6.
≥ 
>= 
a≥b 
a>=b 
Taqqoslash natijasi mantiqiy kattalikdan iboratdir. E‘tibor bering: 
tenglikka solishtirishda ketma-ket ikkita tenglik belgisi qo‗llaniladi.
O‘zgaruvchilarni ta’riflash. 
Java 
tilida programmada ishlatiladigan barcha o‗zgaruvchilar 
qo‗llanishidan oldin ta‘riflangan bo‗lishi kerak. Ko‗p programmalash 
tillarida (Algol, Paskal, Delphi va h.k.) o‗zgaruvchilar programmaning bosh 
qismida ta‘riflanadi va bu o‗zgaruvchilar programmaning oxirigacha 
xotiradan egallagan joylarini bo‗shatmaydilar. Java da esa o‗zgaruvchilarni 
kerakli joyda (blokda) ta‘riflash mumkin. Blokdan chiqish bilan o‗zgaruvchi 
xotiradan egallagan joy bo‗shatiladi. Bu haqda keyinroq batafsil to‗xtalamiz.
O‗zgaruvchilarni ta‘riflash deganda, uning qabul qiladigan qiymatiga 
qarab turini aniqlashga aytiladi. Programma o‗zgaruvchining turiga qarab, 
xotiradan mos joy ajratadi.

---

19 
 
Butun qiymat qabul qiluvchi o‘zgaruvchilar. 
Butun qiymat qabul qiluvchi o‗zgaruvchilar qabul qilishi mumkin 
bo‗lgan qiymatning kattaligiga qarab, bir necha turga bo‗linadi (3.5-jadval). 
3.5-jadval. 
O‗zgaruvchining 
turi 
Xotiradan 
ajratiladigan joy 
Qabul qilishi mumkin bo‗lgan 
qiymatning oralig‗i 
byte 
1 bayt 
-2
7
dan +2
7
-1 gacha 
short 
2 bayt 
-2
15
dan +2
15
-1 gacha 
int 
4 bayt 
-2
31
dan +2
31
-1 gacha 
long 
8 bayt 
-2
63
dan +2
63
-1 gacha 
Misol: 
byte a; 
byte s; 
byte G; 
Yuqorida uchta o‗zgaruvchi ta‘riflangan. Ta‘riflovchi so‗z jadvalda 
qanday yozilgan bo‗lsa, programmada ham shunday yoziladi, ya‘ni byte 
o‗rniga Byte yozish mumkin emas. Java tilida xizmatchi so‗zlarning qat‘iy 
yozilish qoidasi mavjud. O‗zgaruvchini ta‘riflash nuqtali vergul bilan tugashi 
shart. O‗zgaruvchilarning turi bir xil bo‗lsa, ularni umumlashtirish ham 
mumkin. Yuqoridagini quyidagicha yozish ham mumkin: 
byte a, s, G; 
Bu holda uzgaruvchilar orasiga vergul belgisi qo‗yiladi. Bu qoidalar 
boshqa turdagi o‗zgaruvchilar uchun ham o‗rinli: 
short A, a; 
int k,l,m; long v,h;