Ўзбекистон республикаси транспорт вазирлиги тошкент давлат транспорт унверситети “Қурилиш” факултети

р₀ – минерал тўлдирувчиларнинг ҳақиқий зичлиги, г/см³;
р_в – боғловчи материалнинг ҳақиқий зичлиги, г/см³.
Минерал тўлдирувчиларнинг ҳақиқий зичлиги ҳисоблаш йўли билан ҳамда чақиқтош, қум ва минерал кукунларнинг тахминий белгиланган зичликлари ҳамда қоришма таркибидаги миқдорларига асосланган ҳолда аниқланади.
Минерал тўлдирувчиларнинг ҳақиқий зичликги 10 кг/м³ аниқликда қуйидаги формула ёрдамида аниқланади.
ρ₀ = 100 / (q₁/ρ₁ + q₂/ρ₂ + q₃/ρ₃ + ….. + q_n/ρ_n)
бу ерда:
q_1; q₂, ... q_n – қоришмадаги алоҳида минерал тўлдирувчиларнинг ҳажмий миқдори, %;
ρ₁, ρ₂, ... ρ_п - қоришмадаги алоҳида минерал тўлдирувчиларнинг ҳақиқий зичлиги, г/см³.


Пикнометр усули билан асфальтбетоннинг ҳақиқий зичлигини аниқлаш.
Бунда махсус ивитувчи моддалар қўшилган дистилланган сув ишлатилади (ивитувчи моддаларни юмшатиш учун ишлатилади, юмшатувчи моддалар дистилланган сув билан 1:1 нисбатда 50% ли аралашма ҳолида ишлатилади).

Зарурий жиҳозлар:

250 ёки 500 см^3 ҳажмли ўлчов колбалари, техник тарози, вакуум асбоб, термометр, ювиш учун колба.

Иш тартиби
Пикнометр усулида асфальтбетон қоришмасининг ўртача намунаси ёки йўл қопламасидан ўйиб олинган намуналар 10 мм.дан катта бўлмаган ҳолда майдаланади ва 0,01 г аниқликда 50-200 гр миқдорда икки бўлак намуна тортиб олинади.
Ҳажми 250 ёки 500 мл бўлган тоза ва қуруқ колба тарозига тортилади, кейин колба белгисигача 1 литр сувга 15 г 50% ли аралашма қўшилган 20±2 ⁰C ҳароратли дистилланган сув билан тўлдириб, ушбу ҳароратда 30 минут сақланади ва тортилади. Тортишдан аввал сувнинг белгидан камаймаганлиги текширилади, зарур бўлса қўшимча сув қуйилади.
Кейин сувни тўкиб ташланади ва колба қуритилади. Ҳар бир тортиб олинган намунани қуруқ колбага солинади ва устига 0,4 г (30 томчи) 40%ли аралашма қўшилади, сўнгра колбанинг 1/3 қисмигача 1 литр сувга 15 г 50% ли аралашма қўшилган 20±2 ⁰C ҳароратли дистилланган сув қуйилади ва аралаштирилади. Колбани 1 соатга вакуумга қўйилади, бунда вакуум приборнинг босими 20*10² Па.дан ошмаслиги лозим. Кейин колбани белгисигача 1 литр сувга 15 г 50% ли аралашма қўшилган 20±2 ⁰C ҳароратли дистилланган сув билан тўлдирилади ва ушбу ҳароратда 30 минут сақлангач ўлчанади. Тортишдан аввал сувнинг белгидан камаймаганлиги текширилади, зарур бўлса қўшимча сув қуйилади.
Асфальтбетоннинг ёки йўл қопламасидан ўйиб олинган намунанинг ҳақиқий зичлиги 10 кг/м³ аниқликда қуйидаги формула билан аниқланади:
гp/см³
Бу ерда: m₀ - намунанинг оғирлиги, гр; m₁ - сувли колбанинг оғирлиги, гр;