Zbekiston respublikasi

Mustaqilta’limolishuchunsavollar.
1. Farg‘onaiqtisodiyrayonigata’rifbering.
2. Namanganviloyatitabiiysharoitivaresurslari.
3. Namanganviloyatiaholisi, uningzichligi.
4. Namanganviloyatidanegaengilsanoatyaxshirivojlangan?
5. Namanganviloyatidacharvochiliktarmog‘iqandayrivojlangan.
6. Namanganviloyatidatransporttarmog‘iqanday?

17-mavzu. Farg‘onaiqtisodiyrayoni (Farg‘onaviloyati).

REJA:
1. Viloyatninggeografiko‘rni, tabiiysharoitivatabiiyresurslari.
2. Aholisivamehnatresurslari.
3. Iqtisodiyoti, uningtarmoqlari.
4.Transportvatashqiiqtisodiyaloqalar.
Tayanchso‘zlar: Farg‘onadurdonasi, tabiatmanzarasi, SHahmardonsoy, CHimyonsoy, QuvavaQuvasoy, Oltiariqneftkoni, sanoattarmog‘i,ranglivanodirmetallar, KattaFarg‘onakanali, turizmvarekreatsiya,Oltiariqsabzavotchiligi.
Farg‘onaiqtisodiyrayonima’muriyjihatdanFarg‘onavodiysitabiiygeografikrayoniningO‘zbekistonqisminio‘zichigaoladi. UngaAndijon (4,30 mingkv.km.), Namangan (7,44 mingkv.km.) vaFarg‘ona (6,76 mingkv.km.)viloyatlarikirib, jami 18,5 mingkv. km. yokirespublikaumumiymaydonining 4,1 foizinitashkilqiladi.
Farg‘onaiqtisodiyrayonihududidabugungikunda 9 284.100 kishiistiqomatqilmoqda. Jumladan,Andijon (3011600), Namangan (2652.400) vaFarg‘ona (3620.100) kishiyashaydi (respublikaganisbatan 29 %). Nisbiyko‘rsatkichlardaFarg‘onaiqtisodiyrayoniningmaydoniuningaholisidan 7,4 martako‘p.
Farg‘onaiqtisodiyrayoniO‘zbekistonRespublikasiyalpiichkimahsulotining 16,5 foizini, sanoatini 23,1 %, qishloqxo‘jalikmahsulotining 25,6 foizinita’minlaydi; pullikxizmatlardauningulushi 22,6 %, chakanasavdoda 22,4 %, tashqisavdoaylanmasida – 16,0 % (2016 y.).
Farg‘onaviloyati. Farg‘onaviloyatirespublikamizda 1938 yildatashkiltopgan 5 taviloyatlardanbirihisoblanadi. Uningmaydoni 6,76 mingkvkmbo‘lib, buboradaSirdaryo, AndijonvaXorazmviloyatlaridanoldindaturadi. O‘zbekistonRespublikasimaydoniganisbatanesaFarg‘onaninghududiatigi 1,5 foizgateng.
Viloyatda 01.10.2018 yilma’lumotlarigako‘ra, 3620.100 kishiyokimamlakataholisiningyaqin 11,4 foiziyashaydi. O‘ziningdemografiksalohiyatibo‘yichaumamlakatimizdaSamarqandviloyatidankeyingi 2-o‘rindaturadi.
Ma’muriytuzilishigako‘ra 4 taviloyatgabo‘ysunuvchishahar (Farg‘ona, Qo‘qon, Marg‘ilon, Qo‘vasoy), 15 ta (Beshariq, Bog‘dod, Buvayda, Dang‘ara, YOzyovon, Oltiariq, Oxunboboev, Rishton, So‘x, Toshloq, Uchkuprik, Farg‘ona, Furqat, O‘zbekiston, Quva) tumanlarimavjud.
SHaharchalarsoni 197 ta, qishloqfuqarolaryig‘inlari 164 ta, qishloqaholipunktlari 1020 ta.
ViloyatdarajasidaengavvalotashkiletilgantumanlariOltiariq, BeshariqvaUchko‘priksanaladi. Ular 1926 yildavujudgakelgan, nisbatan “yangirog‘i” esa – Furqattumani, u 1992 yildaushbumaqomniolgan.
Asosiyshaharlari, xususan, Qo‘qonvaMarg‘ilonham 2000 yilliktarixgaega. Viloyatmarkazi 1877 yildaFarg‘onavodiysiRossiyatomonidanbosibolingandanso‘ngYAngiMarg‘ilon, keyinchalikSkobelevnomibilanbarpoetilgan. Buhozirgimustaqilmamlakatimizhududidaruslarasossolgan 3 tashaharlardanbiridir. QolganikkitasiKogon (YAngiBuxoro) vaTo‘rtko‘l (Petroaleksandrovsk).
Viloyatningengkattatumani – Beshariq 0,77 mingkvkmmaydonniegallasa, Toshloqtumanida 0,24 mingkv. kmmaydonbor.
Farg‘onaviloyatimamlakatimizyalpiichkimahsulotining 6,9 fozini, sanoatishlabchiqarishini 8,1 %, qishloqxo‘jalikmahsulotlariningham 8,2 % ta’minlaydi; investitsiyalarhajmi 5,5 vakapitalqurilishlar 4,8 %. ViloyatgaO‘zbekistoneksportining 3,5 vaimportning 5,4 foizito‘g‘rikeladi.
Geografiko‘rnivatabiiysharoiti. ViloyatFarg‘onavodiysiningg‘arbiyvajanubiyqismidajoylashgan. Ug‘arbdavajanubi­-g‘arbdaTojikistonRespublikasiningSo‘g‘dviloyati, janubdaQirg‘izistonRespublikasiningO‘shvaBotkenviloyatlaribilanchegaradosh, respublikamizdaesa, shimoldaNamanganvasharqdaAndijonviloyatlaribilanqo‘shnichilikqiladi. Viloyatningshimoli-­g‘arbidagichegarasiSirdaryooqimibo‘ylabo‘tadi.
Farg‘onaviloyatiningo‘zigaxosxususiyatlaridanbirishundaki, uninghududigeografikjihatdanyaxlitemas; Farg‘onatumaniningbirqismi (SHohimardon) vaSo‘xtumaniQirg‘izistonhududiningichida, eksklavholatdajoylashgan.
Erustituzilishiunchamurakkabemas, ujanubdanshimolgatomonpasayibboradi. SHimoldamutlaqbalandlikdengizsathidan 360-380 m, janubdaengbalandnuqtalar 2200 mdanortadi (Turkistontizmasiningshimoliyqismi, So‘xtumanihududidaSariqamishdavoni).
Farg‘onaviloyatiham, qo‘shnihududlarsingari, qazilmaresurslargaboyemas. Buerdabirozneftvaqurilishsanoatiuchunxomashyomavjud, xolos. Neftzahiralariniqazibolisho‘tganasrningdastlabkiyillaridachetmamlakatlarsarmoyasiyordamida (BelgiyavaboshqalartomonidantashkiletilganSANTOkampaniyasi) qazibolinaboshlagan. Respublikadagiengqadimiyneftkonihamshuviloyatda (CHimyon). SHo‘rsuvdailgarioltingugurtqazibolinardi. Buerdakeramzit, shuningdek, qurilishmateriallari – g‘isht, sementhamdachinni, oynaishlabchiqarishxomashyosihammavjud.
Iqlimiquruq, kontinental; yillikyog‘in-­sochinmiqdoriNamanganviloyatidansalko‘proq, Andijondanesabirozkamroq (300-400 mmatrofida). ViloyatningshimoliyqismidaMarkaziyFarg‘onacho‘llari – QoraqalpoqvaYOzyovoncho‘llarimavjudbo‘lib, ularningdavomiqo‘shniNamanganvaAndijonviloyatlarigao‘tibketadi, chekkag‘arbida, xususan, BeshariqvaFurqattumanlariningSirdaryoqirg‘og‘idahamqismancho‘lhududlarbor (masalan, Qayroqqumqumlari).
Farg‘onaviloyatihamNamanganviloyatigao‘xshashsoylaro‘lkasidir. So‘xvaIsfarasoylaritog‘oraliqlaridantekislikkachiqishqismidapanjasimontaralibketadi, judako‘pkanalvaariqlarnisuvbilanta’minlaydi. Binobarin, Farg‘onaviloyatidaariqlarjudako‘p. Masalan, So‘xsoyiRishton, Samarqand, Nursuqariqlariga, Qo‘qonsoy, YAnginayman, Tomosha, Avg‘onbog‘, SHohimardon, Naymansoy, Turksoy, Sassiqsoykanalvaariqlargataqsimlanibketadi, IsfaradaryosiningquyiqismidanesaOltiariq, YAngiqishloqariqlari, Beshkapa, Isfara,JanubiyIsfara, Jo‘ga, G‘amboy, Rapqonkanallariboshlanadi.
Viloyatijtimoiy-iqtisodiyhayotidaSHohimardonsoyvaIsfayramsoylarninghamahamiyatikatta. SHohimardonsoyningdavomiMarg‘ilonsoy, Oltiariqsoyvaulardantaralibketganko‘plabariqlarmuhimsug‘orishmanbaivaagrolandshaftlarningasosibo‘libxizmatqiladi. SHohimardonsoyIsfayramsoybilanbirgalikdaFarg‘ona, Oltiariq, Qo‘shtepa, qismanToshloqvaYOzyovontumanlarinisuvbilanta’minlaydi. Isfaradaryosiningta’sirdoirasiesaasosanBeshariqtumanibilanchegaralanadi.
O‘tganasrningo‘rtalaridaqurilganSariqo‘rg‘on (Sirqo‘rg‘on) gidrouzeliSo‘xdaryosinito‘sib, uningsuviniturliqismlargataqsimlaydi.
KattaFarg‘onakanalihamdaJanubiyFarg‘onavaKattaAndijonkanallaribilanbirgamintaqaningtarixiy-geografiko‘zagi, “qovurg‘asi” hisoblanadi.
Aholigeografiyasivademografikjarayonlar. “Tabiat - aholi - xo‘jalik” uchliktizimidaaholimarkaziyo‘rindaturadi.
Viloyat (3620.100)daaholio‘sishsur’atio‘rtachadarajada. Farg‘onaviloyatirespublikamizdaaholisio‘tazichjoylashganmintaqalardanbiridir. Buerdaharbirkv. kmmaydonga 483 kishito‘g‘rikeladi. Buxususda, ayniqsa, Toshloq (735 kishi), Uchko‘prik (698 kishi) vaBuvayda (693 kishi) keskinajralibturadi. Zichlikko‘rsatkichiengpastSo‘xtumanida – 210 kishi.
Viloyataholisiningmilliytarkibinio‘zbeklar 88,7 %, tojiklar 5,9 foiz, shuningdek, boshqamillatvakillarihamyashaydi.
1-jadval
Farg‘onaviloyatiaholisiningtabiiyharakativamigratsiyasi
(harmingaholiganisbatan, 2016 y.)

t/r	SHaharvatumanlarnomi	Tabiiyharakat			Aholimigratsiyasi
		tug‘ilish	o‘lim	tabiiyko‘payish	kelgan lar	ketgan lar	migratsiyaqoldig‘i
	Marg‘ilonsh.	21,8	5,4	16,4	4,0	5,3	-1,3
	Farg‘onash.	18,9	6,3	12,6	12,0	12,6	-0,6
	Quvasoysh.	21,4	5,3	16,1	5,0	5,3	-0,3
	Qo‘qonsh.	21,5	6,2	15,3	6,0	7,2	-1,2
	tumanlar:
1	Beshariq	24,5	5,2	19,3	3,2	3,2	-
2	Bog‘dod	24,8	4,5	20,3	3,4	3,0	0,4
3	Buvayda	25,7	3,8	21,9	3,1	3,2	-0,1
4	Dang‘ara	23,3	5,4	17,9	2,5	3,6	-1,1
5	YOzyovon	25,7	4,6	21,1	2,5	2,1	0,4
6	Oltiariq	22,3	4,7	17,6	0,7	2,0	-1,3
7	Oxunboboev	22,3	4,8	17,5	1,9	3,5	-1,6
8	Rishton	23,3	4,9	18,4	3,5	3,6	-0,1
9	So‘x	29,0	3,8	25,2	0,8	0,3	0,5
10	Toshloq	20,8	4,8	16,0	3,7	4,0	-0,3
11	Uchko‘prik	23,8	4,6	19,2	4,1	3,7	0,4
12	Farg‘ona	21,7	4,7	17,0	2,2	3,5	-1,3
13	Furqat	22,4	6,0	16,4	0,9	3,3	-2,4
14	O‘zbekiston	23,1	5,2	17,9	5,7	3,5	2,2
15	Quva	23,1	4,8	18,3	4,2	4,8	-0,6
	Viloyat	22,1	5,0	17,0	4,1	4,5	-0,4

Aholisonito‘liquningtabiiyko‘payishinegizidako‘payibbormoqda. 2016 yildaFarg‘onaviloyatibo‘yichatug‘ilishharmingkishiga 22,3 promillenitashkilqilgan.

So‘nggiyillardatashqimigratsiyaminus 0,4-0,5 promillenitashkilqilgan.
Viloyatninghududiy-urbanistiktarkibiyaxshirivojlangan, buerda 3 takatta, ya’niharbiriningaholisi 100 mingkishidanortiqbo‘lganshaharlarmavjud: Farg‘ona (260 mingkishi), Qo‘qon (245 ming), Marg‘ilon (215 mingkishi). Bunday “triograd” respublikamizdafaqatToshkentviloyatidabor, xolos – CHirchiq, AngrenvaOlmaliq.
Viloyatdashaharaholisi 57,8 foiznitashkiletadi. Aholipunktlariningg‘ujjoylashishishaharlarningmurakkabhududiytizimi – aglomeratsiyalarshakllanishigaolibkelgan. ViloyataholisivaiqtisodiyotiengavvaloFarg‘ona–Marg‘ilon, shuningdek, vujudgakelayotganQo‘qonaglomeratsiyasidamujassamlashgan.
Viloyatningkattaboyligi – buuningmehnatresurslaridir. 2016 yil 1 yanvarma’lumotigako‘ra, jamimehnatgalayoqatliyoshdagiaholi 1890 mingkishi, iqtisodiyfaolaholi 1550 mingvaiqtisodiyotdabandbo‘lganlar 1460 mingkishi. Jamibandbo‘lganlarning 66,8 % moddiyishlabchiqarishda, jumladan: sanoatda – 14,8 %, qishloqvao‘rmonxo‘jaligida – 24,9 % , transportvaaloqada – 4,6 %, qurilishda - 6,7 %, savdo, umumiyovqatlanish, moddiytexnikta’minotda - 9,6 % aholixizmatqiladi.
Nomoddiysohalarga 33,2 foiziqtisodiyotdabandbo‘lganlarto‘g‘rikeladi; uyxo‘jaligivaaholigamaishiyxizmatko‘rsatishda 3,6 %, sog‘liqnisaqlash, jismoniytarbiyavaijtimoiyta’minotda 7,8 %, ta’lim, madaniyat, san’at, fanvailmiyxizmatda 12,5 % aholiband.
Mintaqaviyiqtisodiyotvauninghududiytashkiletilishi. Farg‘onaviloyatixo‘jaligiko‘ptarmoqlihududiyishlabchiqarishmajmuasinitashkilqiladi. Mintaqaviyiqtisodiyot, umumanolganda, industrial-agraryo‘nalishgaega. 2016 yildayalpihududiymahsulotning 22 foizinisanoatishlabchiqarishibergan, qishloqxo‘jaligininghissasiesa 18%, qurilish – 5,5 %, transportvaaloqa - 9%, savdovaumumiyovqatlanish - 8%, soliqlar – 18% vab-q..
Sanoati. Buerdaan’anaviyengilvaoziq-ovqatsanoatibilanbirqatordaog‘irsanoattarmoqlarikorxonalarihammavjud. Xususan, kimyovaneftkimyosi, qurilishmateriallarisanoati, oziq-ovqatvaboshqalaryaxshirivojlangan. Ko‘pginakorxonalarFarg‘onaiqtisodiyrayonidayagonahisoblanadi (masalan, IEM, Farg‘onafurenbirikmalarizavodi, Quvasoysementvab.).
Viloyatdajami 2900gayaqinfaoliyatko‘rsatayotgansanoatkorxonalariqaydetilgan, ularningyiriklari 60 ta. Uningtarkibidanooziq-ovqatmahsulotlari 69 foizgabarobar, shundanengilsanoat – 14 %.
Aynikundaviloyatda 199 taQKfaoliyatolibborilmoqdava 2017 yilda 45 taQKtashkiletildi. Viloyatog‘irsanoatiningyirikkorxonalariFarg‘onaneftniqaytaishlashzavodi (uYAponiyafirmalaribilanbirgalikdaqaytata’mirlangan, buninguchun 250 mln. AQSHdollarigayaqinmablag‘sarflangan), Farg‘ona-azot, Farg‘onakimyoviytolazavodlari, Qo‘qonsuperfosfatzavodi, “EvraziyaTAPO - DISK” QK, Farg‘onavaQo‘qonmexanikazavodlarivaboshqalar. SHuningdek, buerdaFarg‘onafurenbirikmalarizavodi, “Quvasoysement”, “Kvars” AJ, “DEUtekstilinterneyshl” QK, “Osiyoteks” va “Xumo” AJ, “Quvatekstil”, “Rishtonteks”, “Rus-O‘zbekteks” qo‘shmakorxonalari, “VodiyToshloqtekstil”, “Alesta - Glass” vahokazolarhamfaoliyatko‘rsatishmoqda. Farg‘onada 1927 yildaqurilgan, to‘qimachilikkombinatirespublikamizdabuturdagisanoatkorxonalariningdastlabkisihisoblanadi. Oltiariq (Hamza) neftniqaytaishlashzavodiesao‘tganasrningboshlaridaqurilgan.
2016 yildaviloyatda 826 mingtonnabenzin, 751mingtonnadizelyonilg‘isi, 296 mingtonnamineralo‘g‘itlar, 373 mingtonnaammiakselitrasi, 366 mingtonnakarbamid, 6,3 mingtpaxtasellyulozasi, 1167 mingtsement, ko‘plabshishabankavabutilkalar, 50,1 mingtkalavaip (yarmidanortig‘ini “DEUtekstil” ishlabchiqargan), 121,0 mingtomuxtaem, 16,4 mingt. xo‘jaliksovunitayyorlangan. YUqoridagilardantashqari, shuyilda 80,2 mingtpaxtatolasi, 68,9 mln. kvmip-gazlama, 3,8 mlndonatrikotaj, 26,3 mingt. o‘simlikyog‘i, 23,7 mingtsutvasutmahsulotlari, 238 mingt. unvaboshqamahsulotlarhamishlabchiqarilgan.
ElektrenergetikabazasiniFarg‘onaIEMvaQuvasoyIEStashkiletadi. Mamlakatimizmiqyosidaviloyatyoqilg‘i, neftvaneftkimyosi, mineralo‘g‘itlar, sementkabilarniishlabchiqarishgaixtisoslashgan. SHuningdek, buerdaspirt (Qo‘qon), Asakaavtomobillariuchunoyna (“Kvars” Quvasoy), o‘simlikyog‘ivaxo‘jaliksovunlari (Farg‘onavaQo‘qon), konserva (Farg‘ona), qandolatvamebel (Quva) ishlabchiqarishhamrivojlangan. Paxtatozalashzavodlaribarchaqishloqtumanlarimarkazlaridamavjud.
Farg‘onadaqadimdanhunarmandchilikvakosibchilikrivojtopgan. Do‘ppitikish, sopolbuyumlaryasash - kulolchilik, yog‘ochdao‘ymakorlikishlarinibajarishkabilarQo‘qon, Marg‘ilon, Rishton, Bog‘dodvaboshqashaharlardatarixanshakllangan.
Qishloqxo‘jaligigeografiyasi. Viloyatmamlakatyalpiqishloqxo‘jaligimahsulotining 8,4 foiziniberadi. Buerdapaxtavapillaetishtirish, sabzavotchilikvabog‘dorchilikyaxshirivojlangan. Jamiqishloqxo‘jaligimahsulotining 64,2 foizidehqonchilikkato‘g‘rikeladi.
Viloyatumumiy yer maydonining 45,5 foiziqishloqxo‘jaligidafoydalaniladiganerlargato‘g‘rikeladi. Ushbuko‘rsatkichRishton, Uchko‘prik, Bog‘dod, BuvaydavaQo‘shtepatumanlaridayuqori, So‘x, Oltiariq, Beshariq, O‘zbekiston, Farg‘onatumanlaridanisbatanozroq.
Ekinekiladiganmaydonlarqishloqxo‘jaligidafoydalaniladiganerlarning 78,3 foizinitashkilqiladi, yaylovvapichanzorlar 7,4 %.
Donliekinlar 2015 yilda 135 minggektargaekilib, undan 765 mingtonnahosilolingan; hosildorlik 57,2 s/ga (shujumladan, bo‘g‘doyyalpihosili – 765 mingtonna). Boshqadonliekinlardanqismanmakkajo‘xorihamekiladi.
Umumiymaydoni 100 minggektaratrofidagiergapaxtaekilib, undan 260 mingtonnahosilolinadi.
Farg‘onadayiligao‘rtacha 50 gektarergakungaboqarekilib, 127 tonnahosiletishtiriladi. YOg‘olishmaqsadida yer yong‘oqhamekiladi: maydoni 50 ga, hosili 100 tonna. Farg‘onaviloyatikartoshkaetishtirishgahamixtisoslashgan. BuekinayniqsaSo‘x, Rishton, O‘zbekistontumanlaridako‘proq. Viloyatbo‘yichakartoshkamaydoni 8 mingga, yalpihosil 180mingtonnaatrofida.
Tumanlariorasida, Oltiariqtumanibulg‘orqalampiri, turp, sholg‘om, bodringkabilarnietishtirishbilanmashhur. Viloyat, xususan, Qo‘qonguruhtumanlaridaachchiqqalampir (garmdori) hamko‘petishtiriladivako‘piste’molqilinadi. Turlixilsabzavotekinlaribilan17,0mingga yer band; biryillikhosil 465 mingtonna.
Farg‘onaviloyatidahambog‘dorchilikvauzumchilikyaxshiyo‘lgaqo‘yilgan. Buerdao‘rik, olma, anor, anjir, shaftoli, nok, behi, so‘nggiyillardaxurmo, shuningdek, turlinavliuzumlaretishtiriladi. Jamimevazorlarmaydoni 35 mingga. YAlpihosil 276 mingtonna. Uzumzorlarmaydoni 4,7 mingga, yalpihosil 78 mingtonna. Uzumko‘pginatumanlardaetishtirilsada, biroqbuboradaOltiariqo‘zining “Husayni” uzumlaribilandongtaratgan.
Farg‘onadachorvachiliknirivojlantirish.Buerda 1.01.2016 yildayirikshoxliqoramollarsoni 765 mingbosh, qo‘yvaechkilar – 650 mingbosh. Biryildago‘sht (tirikvaznda) 99,1 mingtonna, sut 650 mingtonna, tuxum 198 mlndona, pilla 2520 tonnaolinadi.
Ijtimoiysohalarvaularninggeografiyasi. Viloyatchakanasavdoaylanmasining 22,1 foiziFarg‘ona, 17,0 foiziQo‘qonshahrigato‘g‘rikeladi. TumanlaridarajasidaesaQuva (5,9 %), O‘zbekiston (4,7 %), Oltiariq (4,5 %), Bog‘dod (4,2 %) oldindaturadi.
Viloyatdaichimliksuvibilanta’minlanishdarajasi 84,8 %.
Farg‘onaviloyatihududihamqadimiy-tarixiyyurt. Ushbuhududdahambuyuktarixiyshaxslar (mashxurolimu-shoirlar, yozuvchiyu-san’atkorvahofizlar-ayniqsaQo‘qonatrofida) to‘g‘ilibo‘sgan. AyniqsaQuva, Marg‘ilon, Qo‘qon, Farg‘ona, Rishtonkabishaharlarbirnechamingyilliktarixgaega. Jumladan, Farg‘onadabuyukolimAxmatFarg‘oniyyashaganligivaungaaynikundasohabatlihaykalo‘rnatilganligi, RishtondaImomMarg‘iloniyningqabriborligi, Marg‘ilondauning “Xidoyat” asrigabag‘ishlabramziyyodgarligi, Qo‘qondaXudayorxonvaboshqatarixiyshaxslarningsaroyiborligiFarg‘onaviloyatidajami 162 tatibbiymuassasalarsonibor, har 10000 kishigato‘g‘rikeladiganbemoro‘rinlari 48,6 ta. Har 10 mingkishiga 22,2 vrachlar, 122,4 tao‘rtatibbiyotxodimlarito‘g‘rikeladi. Qishloqvrachlikpunktlari 293 ta, birqishloqtumaniga 19,5 tadan, taxminan 3,5 taqishloqqabittadan.
Viloyatda 866 tadoimiymaktabgachatarbiyamuassasalarimavjudbo‘lgan, bolalarqamrovi 21,4 %. Umumta’limmaktablari 917 ta, Akademiklitseylar 8 ta, kasb-hunarkollejlari 141 ta.
Farg‘onadaviloyatida 5 ta, shujumladan, universitet, Qo‘qonshahridarespublikamizningengdastlabkioliyo‘quvyurtlaridanbiri – pedagogikainstitutibor.
Farg‘onaviloyatihududiturizmningrivojlanishidahammuhimo‘rintutadi. Tarixiyshaharlarbilanbirgajazibadortabiatmaskanlari, damolishjoylari (Qo‘qon, Farg‘ona, Marg‘ilon,Quva, SHohimardon,So‘x, Vodil, CHimyonsoy) mavjud.
Transportvatashqiiqtisodiyaloqalar. Viloyatdatransportinfratuzilmasiningbarchaturlaribor. Ammoyukvayo‘lovchitashishdaasosanavtomobiltransportiningahamiyatikatta. Qo‘qon, Marg‘ilonshaharlariyiriktransporttugunvamarkazlarivazifasinibajaradi. ViloyathududidanO‘zbekistonRespublikasiniqo‘shniQirg‘izistonhamdaXitoyrespublikalaribilanbog‘lovchixalqaroavtomobilvatemiryo‘llario‘tgan.
Farg‘onaviloyatihududidanToshkent- Andijonteiryo‘lining (Angren - Poptemiryo‘liQamchiqdovonituneliorqali) o‘tganligiviloyatiqtisodiyotidamuhimrolo‘ynaydi.
2016 yiljamitashilganyuk 95 mln. tonnabo‘lib, uning 89,8 foiziavtomobiltransportizimmasigatushadi. SHuyildaumumiyhisobda 490. mlnyo‘lovchitashilgan.
Farg‘onaviloyatimamlakatimiztashqiiqtisodiyaloqalaridafaolishtiroketadi. Biryilliktashqisavdoaylanmasi, dastlabkima’lumotlargako‘ra, 1012,4 mlnAQSHdollarigateng, shundaneksporthajmi - 559,0 mln, import - 543,4 mln. dollar (2015 y.). 2016 yildaular, mosholda, 922,0; 475,0; 447,0 mlndollarnitashkiletgan. Eksporttarkibidaenergiyaresurslari 24,3 %, paxtatolasi-15,4 %, kimyosanoatimahsulotlari-13,6 %, oziq-ovqatmahsulotlari-15,7 %. Importdaenergiyaresurslari-49,9 %, mashinavauskunalar-16,4 %,kimyosanoatioziq-ovqatmahsulotlari-8,8 %. Jamitashqisavdoaylanmasining 53,9 foiziMDHmamlakatlaribilanamalgaoshiriladi. UlarorasidaasosiyaloqalarRossiya, Qozog‘istonvaboshqadavlatlarbilanolibboriladi.
Hududiytarkibdaeksportning 50,3, importning 67,1 foiziFarg‘onashahrigato‘g‘rikeladi. Eksportda, shuningdek, Toshloq (25,2 %), Dang‘ara (8,8 %) vaQo‘qonshahri (6,2 %) hamishtiroketadi. ImportdaQuvasoyshahrihamdaDang‘aratumanikattaroqulushgaega.
Viloyatiqtisodiyotininghududiytarkibi. Farg‘onaviloyatida 2 taichkiiqtisodiyrayonyaqqolko‘zgatashlanadi.
Birinchirayon, ya’niFarg‘ona – Marg‘ilonrayonitarkibigaQuvasoyshahri, Farg‘ona, Quva, Toshloq, Oltiariq, YOzyovon, Qo‘shtepaqishloqtumanlarikiradi.
Ikkinchiijtimoiy-iqtisodiyrayontarixanQo‘qonshahrita’siridashakllangan. UningtarkibigaO‘zbekiston, Beshariq, Rishton, Furqat, Bog‘dod, Buvayda, Dang‘ara, So‘x, Uchko‘priktumanlarimansub.