Œзбекистон республикаси

Нефт, газ ва сув чиқишини олдини олиш

¡тказувчан қатламда мавжуд бўлган суюқлик босими, қатламнинг қандай чуқурликда жойлашганлигига боғлиқ бўлади. Шунинг учун ҳам қудуқларни бурғилаш жараёнида бурғилаш эритмаси ҳосил қиладиган гидростатик босим қатлам босимига нисбатан каттароқ бўлиши ва қатламдан суюқликнинг қудуқ ичига қараб ҳаракат қилишига йўл қўймаслиги керак. Кўпгина қудуқлар солиштирма оғирлиги 1,14 г/см³ дан юқори бўлмаган бурғилаш эритмалари билан бурғиланади. Юқори аномал қатлам босимига эга бўлган қатламларни бурғилашда қўлланиладиган бурғилаш эритмаларининг солиштирма оғирлиги 2,20 г/см³ ва ундан ҳам юқори кўрсаткичга эга бўлиши мумкин.

Оғирлаштирилган бурғилаш эритмалари унча чуқур бўлмаган юқори қатлам босимига эга бўлган майдонларда қудуқлар бурғилаш ва асосан газли қатламларни очишда қўлланилади. Бурғилаш эритмалари юқори қатлам босимига эга бўлган зоналарни бурғилашда қудуқдан содир бўлиши мумкин бўлган отилишларни олдини олиш учун етарлича солиштирма оғирликка эга бўлиши керак.

Кудуқ – қатлам системасидаги нисбий босимни аниқлаш.

Масала. Кудуқ – қатлам системасидаги нисбий босимни аниқланг, агар Н=2000 м чуқурликда қатлам босими Р_қат =250кгк/см² .

Ечими. Нисбий босим Р_нис деганда қатлам босимига Р_қат нисбатан сувнинг қудуқда ҳосил қиладиган гидравлик босим Р_гс нинг муносабати тушунилади, яьни:

Р_нис = Р_қат / Р_гс ,

Бу ерда

Р_гс =_сув хН/10=1х2000/10 200 кгк/см² .

У ҳолда

Р_нис =250/200=1,25.

Агар қудуқ-қатлам системасида бурғилаш эритмасининг солиштирма оғирлиги нисбий босимдан юқори бўлса, _бэ > Р_нис , бурғилаш эритмасининг қатламга ютилиши содир бўлиши мумкин. Бурғилаш эритмасининг солиштирма оғирлиги нисбий босимдан жуда юқори бўлса Бурғилаш эритмасининг айланма харакати бутунлай йўқолиб қудуқ ичидаги эритманинг сатҳи пасайиб қудуқ деворини ташкил қилувчи тоғ жинсларининг сочилиши ва ўпирилишига олиб келади.

_бэ < Р_нис бўлган шароитда бурғилаш эритмасининг газга тўйиниши ва қатламдан сув ҳамда нефть чиқиши мумкин. Агар нисбий босим бурғилаш эритмасининг солиштирма оғирлигидан кескин ошиб кетса, газли, нефтли очиқ фавворалар содир бўлишига олиб келади. _бэ > Р_нис бўлган ҳолатларда ҳам қудуқ деворининг ўпирилиши юз беради. Агар _бэ = Р_нис бўлганда эса қудуқларни бурғилаш учун нормал шароит яратилади.