Ўзбекистон республикасиолий ваўрта махсус таьлим вазирлиги тошкент кимё–технология институти «менежментвакасбтаълими» факултети

ЎЗВИНХОЛДИНГ КОМПАНИЯСИ КОРХОНАЛАРИДА ИСО 22000 СТАНДАРТИ АСОСИДА СИФАТНИ ТАЪМИНЛАШ


Ўзбекистон Республикаси Президентининг жорий йил 28 февралдаги “Виночилик соҳасини ва алкоголли маҳсулотларни реализация қилишни тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарорига мувофиқ “Ўзшаробсаноат” акциядорлик жамияти ташкил этилган эди. Узум плантацияларини кўпайтириш ва виночиликни ривожлантириш бўйича қатор вазифалар белгиланди.
2018 йилнинг биринчи ярмида мамлакатимиз саноати 11 фоизга ўсган ҳолда, шаробсаноат тармоғидаги ўсиш бор-йўғи 0,9 фоизни ташкил этгани танқид қилинди. Ароқ ишлаб чиқариш қувватларидан фойдаланиш даражаси 71 фоиз, вино – 57 фоиз, спирт – 76 фоиз, шампан виноси – 7 фоизни ташкил этган. Оқибатда биринчи ярим йилликда ишлаб чиқариш прогнозлари бажарилмаган.Яна бир жиҳат – шу соҳа ривожланган мамлакатларда алкоголь маҳсулотлари ишлаб чиқариш таркибида вино улуши 75-80 фоизни ташкил этади. Ўзбекистонда виночилик эътибордан четда қолиб кетган, узум виноси ишлаб чиқариш сўнгги 10 йилда 2,5-3 баробар камайган. Бирламчи вино ишлаб чиқариш корхоналари хомашё камлиги сабабли мавжуд қувватлардан атиги 15 фоиз фойдаланмоқда. Виноматериал тайёрловчи корхоналарнинг атиги 25 фоизи модернизация қилинган.
Айнан шу боис виночиликни ривожлантиришга алоҳида эътибор қаратилиб, 2021 йилгача “Ўзшаробсаноат” тармоғидаги узумзорларни 20 минг гектарга етказиш режалаштирилмоқда.
Йиғилишда ушбу вазифаларни амалга ошириш, винобоп узумзорлар ва замонавий питомниклар ташкил этиш, ароқ заводларининг лицензия шартларига маълум майдонда узумзорлар барпо этиш ва тайёр вино маҳсулотлари ишлаб чиқариш талабини киритиш масалалари муҳокама қилинди.
Узумчилик ва узумни қайта ишлашни кескин ривожлантириш, алкоголь маҳсулотлари ишлаб чиқариш қувватларини модернизациялаш ва янги қувватлар ташкил этишга қаратилган 5 йиллик дастур ишлаб чиқиш бўйича топшириқлар берилди.
“Ўзшаробсаноат” тизимидаги агрофирмалар фаолиятини танқидий кўриб чиқиб, ўзлаштирилмаган ёки самарали фойдаланилмаётган ер майдонларини винобоп узумзорлар ташкил этиш учун кластер усулида хусусий мулкдорларга бериш зарурлиги таъкидланди.
Жаҳон бозори талаби даражасидаги вино ишлаб чиқариш имконини берадиган “пино нуар”, “шардонэ”, “совиньон-блан” каби узум навлари қаламчаларини олиб келиб, қатъий карантин шароитида кўпайтириш вазифаси қўйилди.Кўпчилик мамлакатларда узумдан бошқа мевалардан ҳам вино, сирка ва сидр тайёрланади. Ушбу хорижий тажрибани ўрганиб, қайта ишланмаётган мева-чевалардан маҳсулотлар ишлаб чиқаришни ташкил этиш ва кейинги йилларда кенгайтириш бўйича чора-тадбирлар белгиланди.
Виночилик ва алкоголь маҳсулотлари ишлаб чиқариш соҳасига инвестиция киритиш, мавжуд қувватларни модернизация қилиш ва илғор технологияларни татбиқ этиш орқали тармоқ экспортини кескин ошириш бўйича топшириқлар берилди.
ХУЛОСА
Хулоса қилиб айтганда, озиқ-овқат саноатидаги ёки ушбу саноат билан яқин алоқада бўлган ҳар қандай муассаса ёки ташкилот; ИСО 22000 стандарти талабларга тўлиқ ёки қисман жавоб бериши керак.
ИСО 22000 озиқ-овқат хавфсизлигини бошқариш тизими
Озиқ-овқат ҳақида гап кетганда, гигиена ишлаб чиқаришдан тортиб то истеъмолгача бўлган ҳар бир жараённинг энг муҳим нуқтасидир. Носоғлом ва носоғлом овқатлар инсон саломатлигига салбий таъсир кўрсатиши ва оммавий соғлиққа зарар этказиши мумкин. Ҳар куни ишлаб чиқарилган минглаб тонна озиқ-овқат маҳсулотларининг турли хил озуқавий эҳтиёжларини қондириш учун миллионлаб одамлар ва ушбу маҳсулотларнинг барчаси логистика операциялари бажарилгунга қадар дастурхонга тортилади.
Озиқ-овқат занжири номи нимани англатади, аслида маҳсулот истеъмол қилинадиган столга этиб боргунча даладан бошлаб бутун жараённи англатади. Қисқача айтганда, озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқариш, даладан бошлаб, тайёрлаш, қайта ишлаш, ишлаб чиқариш, қадоқлаш, сақлаш, ташиш, тарқатиш ва ниҳоят бозорга чиқариш.
Озиқ-овқат занжирининг барча босқичларида, озиқ-овқат мақсадга мувофиқ ишлаб чиқарилганда ва одамлар томонидан истеъмол қилинса, бу соғлиқ учун хавф туғдирмаслиги ёки одамларга зарар келтирмаслиги учун иккиланмаслик керак. Озиқ-овқат хавфсизлиги буни талаб қилади. Озиқ-овқат хавфсизлиги тизимлари бу озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқариш ва этказиб бериш пайтида уларнинг хавфсизлигини таъминлайдиган тизимлардир.
Юқори кўр синовлар, минтақавий текширувларга бундай нозик масалада ҳеч қачон ишониб бўлмайди. Озиқ-овқат - бу жуда нозик масала, ишлаб чиқарилган маҳулот ёки хизматларнинг бир қисмини таҳлил қилиб тўғри натижага эришиш мумкин эмас. Ишлаб чиқаришнинг барча босқичларини қамраб оладиган янада тизимли усулга эҳтиёж бор. Ушбу эҳтиёждан келиб чиққан ҳолда дастлаб хавф-хатар таҳлили ва критик бошқарув пунктлари тизими ишлаб чиқилган. Қисқача айтганда, ХТКНН деб номланган ушбу тизим маълум даражада кутилган натижаларга жавоб берадиган тизимли ва мантиқий тизимдир.
Озиқ-овқат масаласи маҳаллий аҳамиятга эга эмас, бу бутун мамлакатни ва ҳатто экспорт - импорт кўриб чиқилганда барча мамлакатларни қамраб оладиган глобал муаммо. 2005 йилда Халқаро Стандартлар Ташкилоти озиқ-овқат саноатида фаолият кўрсатадиган ташкилотлар хавфсизроқ ва соғлом озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқаришга риоя қилишлари керак бўлган стандартларни аниқладилар ва ИСО 22000 Озиқ-овқат хавфсизлигини бошқариш тизимини жорий қилдилар. Озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқарувчи ташкилотлар, шунингдек, ишлаб чиқаришнинг ҳар бир босқичида гигиена шароитларига мос равишда маҳсулот ишлаб чиқаришларини исботлаш учун ўз корхоналарида Озиқ-овқат хавфсизлигини бошқариш тизимини яратмоқчи.
Озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлашнинг ушбу тизими озиқ-овқат занжири бўйлаб ҳар бир босқичда ҲАCCП тамойилларини ўз ичига олади. ХТКНН тамойиллари фақат озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқариш босқичига асосланган. ҲАCCП сертификати фақат ишлаб чиқарувчи компаниялар учун амал қилади. Бу ИСО стандарти эмас ва ҲАCCП тизими халқаро миқёсда аккредитация қилинмаган. 2006 йилдан сўнг, ҲАCCП сертификатлари бекор бўлди ва ушбу сертификатга эга ташкилотлар ИСО 22000 озиқ-овқат хавфсизлигини бошқариш тизими стандартларига қайтишни бошладилар. Ушбу стандартлар ташкилот озиқ-овқат хавфсизлиги бўйича барча тегишли қонун ҳужжатларига мувофиқлигини намойиш этади.