‘zbekiston respublikasj o liy va ‘rta maxsus ta’lim V a zir lig I

Bir m aktabda gap mishmish 
Turg‘unning dumi bormish.
D u m bilan yurish in so n sh a’niga yarashm asligi, ikkichi, qoloq, 
ishyoqm as tursunlam ing b u n d ay yaramas dum dan qutulib ketishi zarurligi 
asa m in g m antiqiy xulosasidir.
Quddus M uham m adiy k o ‘pgina she’rlarida bolalarni hayvonot, qushlar, 
o ‘sim liklar va buyum lar olam iga boshlab kiradi.
Q isqa, esda q o la d ig a n s h e ’rlarda shoir so d d a, a m m o jara n g d o r 
qofiyalarda toychoq, tuya, Iaylak, xo'roz, ip a k q u rti, gullar, parovoz va 
sam olyot haqida hikoya qiladi.
Atrofdagi m ayjudotlar h aqida bolalaming dunyo qarashini kengaytirish, 
u lam in g so‘z boyligi va bilim larini boyitish Quddus M uham m adiy o ‘z oldiga 
q o ‘ygan vazifalardan biridir.
«Ahmadjonning kitobxonligi» she ‘ rida Ahmadning ko‘z oldidagi kitobga 
tushirilgan h ar b ir hayvon va qushchaga qisqacha ta ' rif beriladi:
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Ana mug'ombir tulki.
Pisib turishi kulgi.
Ana o ‘rdak bilan g ‘oz,
Ana maymun sho ‘x dorvoz-
Bolalarga yaxshi tanish boMmagan ukki haqida ju d a so d d a tush uncha 
berilgan:
Hammadan qiziq ukki,
Tumshug 7 egri-dukki?
Nechun yurmas kunduzi,
Nega yonadi k o (zi?
Surat orasida Arslon yo‘qligi Quddus M uham m adiyga xos yum or bilan 
tasvirlanar ekan, yo‘lbarsning yurish-turishi tushuntiriladi:
«Xo ‘roz qichqirar qu-qu!
Bunda yoHbars, Sher yo'g'u...»
Shu bilan birga qolar kitob,
G o ÿo o'qiidi hisob.
Shuningdek, Q .M uham m adiy ham boshqa sh o irlar singari she’riy 
alifbe tuzgan; har bir harfga b iro n voqea yoki harfni o so n o ‘zlashtirishda 
bolaga yordam beradigan narsa asos qilib olingan. B u alifbening tuzilish 
tarixi qiziq. Q .M uham m adiy kichik m aktab yoshidagi bolalam i to ‘plab, 
ularga harflar to ‘g ‘risida gapirib bergan va ulam ing h a r b in buni nim a deb 
tushunishini, undan boshlangan qaysi so 'zlam i bilishini so ‘ragan. Ertasiga 
Q .M uham m adiy bolalardan ju d a k o ‘p so ‘z yozib oldi. U lard an eng yaxshi 
va t a ’sirlisini tanlab, o ‘zining sh e’riy alifbesini tuzdi. B u alifbe syujet asosida 
tuziigan: maktab ta ’tillari vaqtida o ‘qishdan bo ‘shagan harflar davra qurishib, 
h ar kim o ‘z joyini topish o ‘yinini boshlashadi.
S he’riy topishm oq - o ‘zbek adabiyotida k o ‘p d a n buyon hukm surib 
kelayotgan juda qadim iy janr.
Kichkintoylar bilan suhbatlashganda Q .M u h am m ad iy ham shu janrga 
m urojaat qiladi. M asalan, uning «Bu nim a?* s h e 'rida kirpining obrazli 
tasviri bola uchun juda sodda qilib beriladi. Birinchi satrdanoq m a ’ lum obraz 
ko‘zga tashlanadi: