‘zbekiston respublikasj o liy va ‘rta maxsus ta’lim V a zir lig I
Download 5.53 Mb. Pdf ko'rish
|
Bolalar adabiyoti va folklor (Mamasoli Jumaboyev)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Bobolar nasihatin Eslab sevinchga botdi. Halol m ehnat rohatin Oyhon ham shu kun totdi.
Chaqnab turgan quvnoq ko ‘zingni
QoHingdagi ishdan olmaysan, Ishni har kun olib yoningga, Zehn q o y ib kashta tikasan. S h o ir ch e v ar qiz o ‘z in in g b u tu n m e h r-m u h a b b a ti b ila n tikkan k ash tasin i onasiga sovg‘a qilishi — bolaning ota-onaga bo'Igan cheksiz m u h ab b atin i davr yoshlariga xos xislatlarga ega ekanligini ulug‘laydi. S h o ir «chaqnab, quvnab turgan ko‘zlaring», «dildan toshib chiqqan so 'z in g * , «jajjigina barm oqlaring», «sen onangning kichik yo‘ldoshi» kabi m isralard a kashtachi qizning yoqim li xislatlarini ochib, un i o ‘quvchilarga n a m u n a qilib ko‘rsatadi. Ilyos M uslim jism o n iy m eh n atn i m aktabgacha tarb iy a yoshidan b o sh lash n i afzal ko‘radi. 0 ‘zining bu ezgu niyatini u «Oyxon bilan rayhon» d e b nom langan jajjigina b ir s h e 'rid a juda lo‘nda qilib ta'riflaydi. O yxonning oddiy va soddaligi, tirishqoqligi va uddaburonligi hatto k a tta yoshdagi bolalam i h am qoyil qoldiradi. U h ar xil ko ‘chat!ar ekadi. G a p shundaki, yerga ko‘c h a t ekish boshqa, uni parvarish qilish boshqa. O yxon ko ‘chatlarga m ehr bilan qaraydi. Tagini chopadi, suv quyadi. «Jambil, sa d a , osh rayhon* ko‘m -k o ‘k b o ‘lib voyaga yetadi. Ayniqsa, «Oyxonning s o c h i kabi quyuq o ‘sadi rayhonlari». Rayhondan iste 'm o l qilib ko‘rganlar m e h n a tk a sh qizchaga rah m at aytib, m innatdorchilik bildiradilar: Bobolar nasihatin Eslab sevinchga botdi. Halol m ehnat rohatin Oyhon ham shu kun totdi. www.ziyouz.com kutubxonasi Bugungi o ‘zbek bolalar adabiyotining atoqli vakili Ilyos M uslim n in g bunday jozibali she’rlari juda ko‘p. U n in g fazogirlarga b ag'ishlab y aratg an «R aketam iz uchdi oyga», «To‘rt botir», «Kichik A ndriyan», «H aykal» va boshka she’rlarida dovyurak fazogirlar, fazo kemalarini bunyod etgan kishilar, fazoga parvoz etishga qiziqayotgan bolalar qalamga otinadi. S hoim ing «Eshmatvoyning qilig‘i», «Yom on odat», «B efahm Eson», «X olchabilan olcha*, «M ashm asha*, « G ripp dan kim qochadi?» singari yumoristik asarlarida ishyoqmas, dangasa, lapashang, o ‘z ustida ishlamaydigan bolalam ing kam chiliklari, nuqsoniari o c h ib tashlanadi. Shoim ing qator she’rlarida davrim iz bolalari qanday boMishi kerak, degan masala ko‘tariladi hamda h a r tom onJam a yetuk, o ‘m a k b o ‘ladigan bolalam ing obrazini chizib, nam una qilib qo'yadi. Shoir a’lochi, intizom li, m ehnatsevar, haloJ, do‘st, m ehribon, k o ‘p hunam i egallagan, V a tan i va xalqi uchun hayotini ayamaydigan yoshlam i yetuk odam lar deb hisoblaydi, bolalam i shunday bo'lishga chorlaydi. Shoir bu ezgu niyatini ikki y o ‘l bilan targ‘ib qiladi: biri, o ‘shanday bolalam in g obrazini chizish va ikkinchisi, qoloq, dangasa, befahm, odobsiz, erk a bolalam i fosh qiluvchi s h e ’riar orqali yetuk inson to ‘g‘risidagi o ‘z orzu-istaklari, idealini targ‘ib etishdir. S hoim ing «Ikki»chi mergan», «Ikki o ‘quvchi haqida», «Yomon do‘st», «B o‘l ziyrak*, «Xolcha bilan olcha», «Eshmatvoyning qilig‘i», «Befahm Eson» kabi she’riarida ana shunday yomon qiliqli bolalar keskin tanqid qilinadi. S h o ir o ‘z she’rlarida y o sh lam in g tuyg‘u, k echinm a, fik r-o 'y la rin i bevosita va haqqoniy ifodalaydi. B olalar o ‘z dunyoqarashi, tu shu nch asi, x arak teri, ru h iy olam iga m o s ta rz d a fikrlaydi. S h o ir jim jim a d o rlik , murakkablik, soxtalikdan mutlaqo qochadi, g‘oyatda ixcham, qisqa va quym a m israiar yaratadi. M uhim m avzulam i qalam ga oladi, ulam i jid d iy va ch u q u r yoritadi, m azm uni va g'oyasi boqiy sh e’riar ijod qiladi. www.ziyouz.com kutubxonasi ADI1AM RAHMAT (1909-1983) S h o ir va dram aturg, respublika m atbuotining ilk zahm atkashlaridan b iri, jangchi-yozuvchi A dham R ahm at bolalar va yoshlar adabiyotining taraq q iy o ti uchun ham salm oqli hissa qo‘shgan adiblardan biridir. A d h a m R ah m at 1909 y ild a Q o ‘qon shahrid a x izm atch i oilasida dunyoga keldi. 1921 — 1923 yillarda bolalar uyidatarbiyalandi.Toshkentdagi m e d is in a te x n ik u m in i tu g a tib (1 9 2 6 — 1928), o ‘q itu v c h ilik q ila d i. A d a b iy o tg a, badiiy ijodga b o i g a n m ehr-m uhabbat uni «Yangi F arg‘ona» g az e ta sig a , O ‘zbekiston Y o z u v ch ila r uyushm asining Q o ‘q on b o ‘lim ida ( 1 9 3 0 — 1935) ish lash g a o lib k e ld i. U ik k in c h i j a h o n u ru sh ig a c h a O 'z b e k is to n davlat n a sh riy o tid a , gazetalarda ishladi h a m d a O 'zbekiston ra d io e sh ittirish davlat q o ‘m ita sin in g bolalar adabiyoti b o ‘lim id a m eh n at q ild i. S h o ir ik k in ch i ja h o n u ru s h i d avrida fro n t g a z e ta la rid a , keyin « 0 ‘z b e k isto n ovozi» g az etasid a adabiy xodim b o ‘lib ishladi, so ‘ngra 0 ‘zbekiston davlat badiiy adabiyot nashriyotida m uharrirlik qildi. A dham R ahm atning ijodi 1930 yilda «Yangi Farg‘ona* ro'znom asida bosilgan «Oq oltin* haqida q o ‘shiq» nomli she ' ri bilan boshlandi. Shundan so ‘n g yozuvchining «Baxtli yoshlik», «Dum», «Zavqli allalar», «She'rlar», «B izning bog‘cham iz*, «H ayvonot bog'ida», « S h e'r va ertaklar*, «Hur o ‘lka», «T anlangan asarlar», « 0 ‘lm as qahram on», «K urash yo‘llari», « G ‘alabaga chorlagan m aktub», «T o‘rtinchilar», «Shinelli qizlar*, «Izlami izlab» kabi q ator kitoblari n a sh r etildi. S hoir A dham R ahm at h aqida gap ketadigan bo lsa, u birinchi navbatda m aktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar kuychisi sifatida e ’zozlanadi. Adham R ahm atn in g jajjilarga bag‘ishlab yozgan quvnoq she’rlari, qanotli qo ‘shiqlari, a jo y ib -g ‘aro y ib e rta k -d o s to n la ri h a r b ir xonadonga, h a r b ir b o lalar bog‘chasiga kirib borgan. Bunga u ning qushlar, parmndalar ham da hayvonlar h aq id a yaratgan asarlarini m isol qilib ko'rsatishimiz m um kin. «Keling, qushlar» asari o'ynoqi ohangi va fikm ing ochiq-ravonligi bilan ajralib turadi. Bola tilidan hikoya qilingan bu asarda qushlar o ‘zga yurtlarda qishlab qaytib kelgunlariga qadar bizning o na o ‘lkam izda qanchadan-qancha ijobiy ishlar am alga oshirilganligi — kanallar qazilib, cho‘I-biyobonlar o ‘zlashtirilib, b o g ia r bunyod qilinganligi, ayniqsa, qushlam ing erkin parvoz qilib, quvnab sayrab yashashlari uchun beqiyos k atta imkoniyatlar m uhayyo etilganligi chiroyli ifodaga ega: Download 5.53 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling