Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi berdaq atíndaǵÍ qaraqalpaq mámleketlik universiteti qol jazba huqıqında udk : 94. Orazímbetova roza murzambetovna sh. SeyitovtíŃ «xalqabad»
Download 244.45 Kb.
|
Roza Orazımbetova 2023
Aysberg: Kabinaǵa, álbette, Aysberg otırdı (II, 329).
Jilin: Lenindi uzaqtan altı iret kórgen orıs, Jilin degen (II, 114). Kapitonova: Qaǵınıp-silkinip, ishkeri kirse Kapitonova piliktiń kúlin qaǵıp shıra jaǵıp atır eken (II, 193). Kuybıshev: - Kuybıshevtı da, Frunzeni de, bárin de kórdim (II, 202). Lenin: Bunıń «bolshoy adam» ekenin ójirege kiriwden tórdegi Leninniń súwretine kózi túsiwden-aq abayladı (II, 5). Lyuba: Mádiyardı Lyubanıń qasına otırǵızdı (II, 309). Marks: Degen menen gazettegi hámme maqalanı Marks jazǵan emesǵo (II, 114). Mayakovskiy: Eki gúrsisi, aǵash káti hám atam zamanları Mayakovskiydiń ROSTAǵa arnap salǵan, burjuylardı ájiwalaǵan súwreti (II, 59). Mákalay: Men usı Aqtórejanǵa Mákalaydıń tusında da aqsaqallıq ettim (II, 64). Nikolay: Burınǵıday Nikolaydıń, ya Xiywa xannıń xaznasına aparıp tógip atırǵan joq hesh kim (II, 226). Oskar: Asqar emes, Oskar, Angliyadan! (II, 89). Pushkin: Iyshanǵa: «abzıy, balańa Póshkindi úyrettim» - depti (II, 87). Stalin: - Tap, Stalinge shekem jazaman, bunıń bir jaǵına… (II, 111). Wasiyliy: - «Tórtkúlde Wasiyliy degen orıstikinde dońız jedim, mayı shıpa boladı eken» dey beretuǵın ediń (II, 237). Fedotov: Bunı men ólgen Fedotovtıń ózinen esitip qaldım (II, 191). Filchev: Izbasqan ataman Filchevte júz bası bolǵanında siz oǵan atqosshı, yaǵnıy adyutant bolǵansız (II, 86). Frunze: - Kuybıshevtı da, Frunzeni de, bárin de kórdim (II, 202). Chapaev: Men on tórt jasımda Chapaevtıń diviziyasında xızmet qılǵanman… (II, 202). b) qońsılas túrkiy tillerge tán adam atları: Ǵaqabay: Baslıǵı da Ǵaqabay degen márt eken zańǵar (II, 364). Maqash: Liykin, Maqash Toǵızbaev degen qattı salqın qanlı, saldamlı adam edi (II, 42). Mállabay: - Tashkentte bolǵanımızda bizdi Mállabay ákeniń xojalıǵına alıp bardı (II, 307). Mustapaqul: - Men Mustapaqulman, haslım Dúyshembili… (II, 69). Nurdúken: Sóytip, shoshqanı Nurdúkenge alıp berdim… (II, 245). Tekebay: Tilinen bunıń qaraqalpaq ekenin abaylap edi, ózin «Tekebayman» dep tanıstırdı jigit (II, 36). Tillabay: Xatlawǵa barǵanda Mádiyardıń ústinen oq kóshirgeni ushın Tillabayı sol waqta qamalıp, Tájimuratı túlkidey qoranı aynalıp, sonnan tuttırmay, zımǵayıp bolıp ketip edi (II, 85). Sholtay: Ol shoshqa baǵıp júrgen Sholtaydı bılayıraqta ushırattı (II, 328). Shotan: Sonıń arasınsha wadırlap Shotan kelip qaldıdaǵı: (II, 29). g) Jazıwshınıń jeke stiline tiyisli, dóretiwshiliginen payda bolǵan, házirgi qaraqalpaq tilinde qollanılmaytuǵın adam atları hám laqaplar: Bayqadamov: - Sonı sen Sıdıqqa isleteseń, kishi árwaq Bayqadamov sóydedi! (II, 297). Baplaǵanúp: Mádiyardıń úyine atı alıp kelgen ólik, «Baplaǵanúppedi» sol, hawwa Baplaǵanúp… (II, 148). Ǵazturǵan: Áliymanı, Náziyra soqırdı, onıń Ǵazturǵan, Turǵanbay degen eki balasın da birden jım etti (II, 82). Izbasqan: Berdikárimniń kóziniń aldına aydındaǵıday sınıp-sınıp barıp, Izbasqannıń suwıq júzi táswirlene qoydı, jılan kózler tap sondaǵıday jıltıraydı (II, 8). Mátim: - Aytpadım ba biz wáliymiz! – dep qoydı ol qasındaǵı bir Mátim degen suw murınǵa (II, 156). Naǵaybıl: Maǵan «úyge bar» dedi de Naǵaybıl degen jigit penen ózi aydap ketti (II, 358). Pátátiw: - Molla bala-she, Pátátiw eltiniń kisisi (II, 188). Sozanay: - Sozanay! – dep jiberdi eń alda ayaǵın sárriytip otırǵan Murat hákkelek, soń awızın sıypadı (II, 23). Táten: Azan aytqan atı Sársen bolsa da soń Táten atanıp ketken tabelshi de partuk baylap, Shunday menen qatar atızǵa tústi (II, 136). Toǵızbaev: Liykin, Maqash Toǵızbaev degen qattı salqın qanlı, saldamlı adam edi (II, 42). Toyman: Sonnan gá ayaǵın, gá qolın Toymanına búlkildetip bastırıp otırǵanı (II, 34). Úlpet: Úlpet iyshan húkimet kelgen soń óldi (II, 357). Shanan: – Men Dosmuhammed Jumaǵulovpan, mınaw Qalbay Shanazarov, mına awıldaǵı Shanan qassaptıń balası (II, 18). Shámshiya: Sol Shámshiya Sayımbet suwdır, bir miliciya, taǵı basqalardıń esiktiń awızına kelip, attan túsip atırǵanın ayttı (II, 77). Shiyshe: Kúnlerdiń kúninde kún tiymegen úlpildek Shiyshe qız pistedey murınları, jipek kóylekleri kúye bolıp, kórik te basatuǵın bolıp qaldı (II, 35). Shundıy: Azan aytqan atı Sársen bolsa da soń Táten atanıp ketken tabelshi de partuk baylap, Shunday menen qatar atızǵa tústi (II, 136). - Begjan qaraqshınıń bir qat jayınan jaqında dúkan ashtırdıq (II, 34). - Endigi dizimdegi Bekmurat ulı Eshbay, kóz áynekli, tórt kóz (II, 71). Bala-shaǵası joq Elmurat qataǵan degenniń balası Biysen degen eken (II, 36). Shıq bılay, Erimbet taylaq, sen de bılay shıq (II, 304). Erlepes sholaq ta sóytti (II, 161). Neshe kolxoz bolsa Erlesh porqannan baslap Erniyaz pańkelge shekem, baslıq qalmay ortaǵa shıǵıp zińireyisken soń… (II, 123). Izinshe shaqırılǵan Joldas qara basın shayqap, qamaw ter bergendey jelpinip shıqtı (II, 19). - Háy, Pirniyaz ulı Joldasbay qızıl bet! (II, 304). Esiktiń aldında Jumabay qızıl bet (II, 377). - Házir, mine, opıtlı urınıń úyine aparaman, - dedi arbanı Juman káldiń úyine burıp atırıp (II, 185). «Qoy, endi bir qutılǵan shıǵarmız» dep, ata-babasın tanımaytuǵın Kóshkinbay jaltır degen baymaqlınıkinde ádep qudayı qonaq, soń onlaǵan kún bolıp qaldıq (II, 363). Áwel Qazaqbaev Qurbanbay degen nasıbaykesh náshebentti qolına gelledey qaq kesek alıp quwıp baratır edi (II, 103). - Sen, Mamıt shúllik, óytip qıza berme jora (II, 307). - Aytpadım ba biz wáliymiz! – dep qoydı ol qasındaǵı bir Mátim degen suw murınǵa (II, 156). Murat hákkelek sawatlılıǵın kórsetiwge sıltaw taba almay tur (II, 20). Nurniyaz tapal menen esikten kire sala: (II, 164). Xalqabadtan atlı kelgen Orazımbet loqetek degen milicioner ǵalaq-ǵulaq keńsede júrgen Qudaybergen shundıydıń quyqasın juwlatıp jiberdi (II, 38). - Haw shıraǵım, - dedi shertimeklenip «Kúyik kópir»den jaqında ótip kelgen Ótegen shatayaq (II, 237). «Yakovlev»tiń Piren gúpshek degen baslıǵı menen Elmuratqa erip, sol úyge bardı (II, 142). Sayıpnazar sarı, sıyraǵınan kóterip almadı ma! (II, 148). Nazarbaydıń oyına birden bayaǵı Tolıbay tasmańlayǵa ketken tuwshaları, sondaǵı urǵan esabı eleslep ketip (II, 30). Olar aldı menen Áwezdiń qońsısı Tólegen solaqaydıń úyine burıldı (II, 182). Xalmurat melleniń balası Uzaqbergen qızıl bet degen awıl keńesi bar eken (II, 363). Sol Shámshiya Sayımbet suwdır, bir miliciya, taǵı basqalardıń esiktiń awızına kelip, attan túsip atırǵanın ayttı (II, 77). Shıǵarmada qollanılǵan adam atlarınıń kópshiligi házirgi qaraqalpaq ádebiy tilinde de ónimli jumsaladı. Sonıń menen birge romanda súwretlengen waqıyalarǵa dáwirge baylanıslı rus hám hind-evropa tillerine hám qońıslas túrkiy tillerine tán adam atları hám familiyaları da qollanılǵan. Jazıwshınıń sheberligin biz shıǵarmada qollanılǵan jeke stiline tiyisli dóretiwshiliginen payda bolǵan adam atlarında hám laqaplarında kóremiz. Shıǵarmada qollanılǵan laqaplar ápiwayı xalıq tilinen alınǵan bolıp, sol qaharmannıń kelbetin, xarakterin sheberlik penen ashıp bergen. Download 244.45 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling