Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawl

4. Baha qoyıw ushın dene shınıǵıwların orınlatıw arnawlı shólkemlestiriledi. Bunda oqıwshılardıń shınıǵıwlardıń texnikasın durıs orınlanıwına dıqqat awdarıladı. Mıs: Gimnastika shınıǵıwların, sport oyınları, jenil atletika t.b. oqıwshılardıń kónligiwiniń jetilisiwine qarap tapsırmalar qıyınlastırılıp barıladı. Úy tapsırmalarında tekseriliwi múmkin. Shınıǵıwdı orınlaǵanda jiberilgen qáteler óz waqtında tallanıp dúzetilip barılıwı tiyis. Tekseriw sabaq waqtında taza ótilip atırǵan shınıǵıw hám jetilistiriw ushın orınlanıp atırǵan shınıǵıwlar boyınsha ótkeriledi.

3.3. Oqıtıw nızamlıqları hám principleri

Oqıtıw principi tálim-tárbiyanıń maqsetine qaray hár bir jámiyette ózine tán ayırmashılıqlarǵa iye boladı. Bul muǵallimniń bilim beriwdegi hám oqıwshınıń bilimdi ózlestiriwdegi ayırmashılıqların belgilewshi tiykarǵı baslama. Oqıtıw principleri muǵallim hám oqıwshı háreketleriniń áhmiyetli ishki táreplerin sáwlelendiredi hám túrli formada, mazmunda, hár qıylı usılda shólkemlestiriletuǵın oqıtıwdıń nátiyjeliligin belgileydi. Usı sebepli oqıtıw principleri bilim beriwdiń málim obektiv nızamlıqların sáwlelendiredi.

Oqıtıw biliwdiń bir túri sıpatında insannıń qorshap turǵan átiraptaǵı dúnyanı biliwdiń ulıwma nızamlılıqları tiykarında payda boladı.Oqıtıw principleriniń metodologiyalıq tiykarı oqıtıw procesiniń usı tárepin ashıp beredi.
Pedagog Ilimpazlardıń pIkirleri oqıtıw principlerin belgilewde túrlishe bayanlanısadı, biraq olardıń principleriniń mazmunı hám oqıtıw nızamlılıqların túsiniw tradiciyası tiykarınan bir qıylı oqıtıwdıń mınanday principlerin usınıs etiw múmkin: bilim beriwdiń tárbiyalawshılıq xarakteri, oqıtıwdıń ilimiylgi, oqıtıwdıń sistemalılıǵı, oqıtıwdıń túsinikli bolıwshılıǵı, oqıtıwdıń kórsetpelilgi, oqıtıwda sanalıq hám aktivlilik, oqıtıwdıń oqıwshılarǵa say bolıwı,oqıtıwda oqıwshılardıń ózine tán ayırmashılılıǵın esapqa alıw principi, oqıtıwdı puxta ózlestiriw principi.
Oqıtıwdıń ilimiylgi hám sistemalıǵı principlerin geyde bir princip dep táriyplewde bar. Al oqıtıwdıń túsinikli bolıwı principin kórsetpeli bolıwı menen yamasa oqıwshılardıń sanalıǵı hám aktivlilgi principi menen birlestiriw múmkin.
Oqıtıw principler oqıtıw metodların belgileydi. Oqıtıw metodların tańlaw hám olardıń nátiyjelilik dárejesi sol metodlarǵa tiykar etip alınǵan didaktikalıq principlerge baylanıslı.
Didaktikalıq principler sistemasında oqıw materialın úyreniw hám ózlestiriwdiń tiykarǵı jolları ulıwma túrde bayan etiledi. Oqıtıwdıń tárbiyalawshılıq principin oqıw jumısların shólkemlestiriw processinde onıń mazmunın hám metodların belgilewde muǵallimniń oqıwshılardı adamgershilik puxta tárbiyalawdaǵı házirgi wazıypaların durıs túsinip is etiwin bildiredi.
Oqıtıwdıń tárbiyalawshılıq xarakterdegi principi oqıtıwdıń mınaday mazmunın óz ishine aladı:
1. Joqarı klasslarda ruwxıy tárepten jetilisken dúnyaǵa kóz-qarastı qáliplestiriw, baslawısh klasslarda bunıń elementar tiykarların qáliplestiriw kursın túsindiriw, jeke adamlıq, ádep-ikramlıq sapaların hám erkin tárbiyalaw.
2. Oqıwshılardıń sezimin qáliplestiriw.
3. Qábiletligin rawajlandırıw.
Mektepte úyreniletuǵın oqıw materialları adamgershilik, ádep-ikramlılıq mazmunı menen tanısıw ushın zor múmkinshilikler beredi. Hár bir oqıw páninde adamgershilik páziylet mazmunı bayanlanǵan materiallar ushırasadı.
Súwret, muzıka, qosıq, dene mádeniyatı hám miynet sabaqları balalardı mádeniyat, kórkem-óner hám sport tarawında erisilgen tabıslar menen tanıstıradı. Tábiyattanıw sabaqlarında olar adamlar miynetiniń mazmunın hám xarakterin túsiniwge erisedi. Oqıtıw processinde oqıwshılardı adamgershilik páziylet ruwxında nátiyjeli tárbiyalawdıń zárúr shárti olarda morallıq qaǵıydalarǵa jeke múnásebetin júzege keltiriw esaplanadı. Muǵallim oqıwshını óz minez-qulqı hám háreketlerine jámiyetlik múnásebetler haqqında ózinde payda bolatuǵın túsinikler kóz-qarasınan baha bere alatuǵın dárejege umtılıwı zárúr.