Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawl

Mekteplerde dene tárbiyası boyınsha úlgeriwdi esapqa alıw hám bahalaw. Mektepte dene tárbiyası boyınsha shınıǵıwlardı úyreniwdi texnikası menen orınlanıwın, teoriyalıq bilimin tekserip hám bahalap barıw oqıwshılardıń dene tárbiyaǵa hám sportqa bolǵan qızıǵıwshılıǵın hám aktivligin arttıradı.
Óz waqtında úlgeriwdi esapqa alıp, bahalap barıw oqıw-tárbiya jumısınıń eń áhmiyetli tárepi. Bul oqıwshılardı oqıw miynetine ıqlaslandıradı, sonıń menen birge muǵallimniń oqıwshılardıń dene tárbiyasın sapalı basqarıwına járdemin tiygizedi. Oqıwshılardıń úlgeriwin, bilim alıwın, shınıǵıwlardı texnikası menen orınlawın bahalaw, baǵdarlama talapların orınlaw natiyjesi boyınsha anıqlanadı. Shınıǵıwlardıń orınlanıw texnikasın bahalaw ushın hár sabaqtı jeke wazıypanıń sheshiliwi hám úyreniwdiń aqırǵı nátiyjesi esapqa alınadı. Ayırım shınıǵıwlar (baǵdarlamada berilgen) bir neshe jıl dawamında úyreniledi oqıwshılarǵa joqarı talap qoyıladı. Sonlıqtan bahalawdıń tártibi oqıwshılarǵa túsinikli bolıwı tiyis, sonıń ushın oqıtıwshı qanday muǵdardaǵı qáte oqıwshınıń bahasına tásirin tiygizetuǵının aldın-ala túsindiriwi kerek. Oqıwshılardıń bilimin bahalaw tómendegi tártipte alıp barıladı: “5”-shınıǵıw durıs, isenimli anıq orınlansa; “4”-shınıǵıw durıs, biraq texnikasınıń anıq orınlanıwına kesent keltiretuǵın ekiden kóp emes, qátesi menen orınlansa; “3”-shınıǵıw ulıwma durıs orınlansa, biraq texnikasınıń ayırım bóleklerin nadurıs orınlanıwına kesent keltiretuǵın jeńil úsh qáte; “2”-shınıǵıw nadurıs orınlansa; “3”-bahası shınıǵıw ulıwma orınlanbasa qoyıladı.
Bahalaw waqtında shınıǵıw texnikasınıń durıs orınlanıwın hám shınıǵıwdıń (baǵdarlamanıń talabı boyınsha) nátiyjesin esapqa alǵan maqul boladı. Baǵdarlamada nátiyjege orınlanıw mólsheri (ólshemi) beriledi. Oqıtıwshı shınıǵıw texnikasınıń qanday dárejede orınlanǵanıń anıqlap aqırǵı bahanı qoyıwdı ózinshe sheshedi. Sonıń menen nátiyjeniń ósiwiniń nege baylanıslı ekenin baqlaw úlken ahmiyetke iye.
Oqıwshılardıń dene tárbiyasınıń nátiyjeligin tekseriwdiń taǵı bir jolı bul shıpaker penen ótkeriletuǵın medicinalıq tekseriw hám test járdemi menen anıqlanatuǵın oqıwshılardıń dene rawajlanıwı. Test jılına úsh mártebe ótkeriliwi tiyis - sentyabr, dekabr hám aprel aylarında. Test - bul oqıwshılardıń dene rawajlanıw dárejesin durıs anıqlawǵa múmkinshilik beredi.
Testtiń túrleri: Qollardıń kúshlerin dinamometr menen ólshew, orında turıp uzınlıqqa sekiriw, kúshli tezlik penen 6 sekund juwırıw, (juwırǵan aralıq ólshenedi) usılayınsha anıqlanǵan oqıwshılardıń dene tayarlıǵı, muǵallimge oqıwshılardıń rawajlanıw ózgesheligin biliwge hám hár jeke oqıwshı ushın tapsırma anıqlawǵa járdem beredi. Test ótkeriwdiń nátiyjesi bahaǵa tásirin tiygizbeydi. Úlgeriwdi esapqa alıw úsh etap boyınsha ótkeriledi: Aldın-ala esapqa alıw, kúndelikli esap hám juwmaqlaw esabı.
Aldın-ala júrgiziletuǵın esap - bul baǵdarlamanıń kelesi bólimin ótiw aldında ótkeriledi, oqıwshınıń oqıw materialın uqıp alıwǵa tayarlıǵın anıqlaydı. Bunda úyretilgen shınıǵıwlardı biliwi, ulıwma dene tayarlıǵı hám bilim dárejesi esapqa alınadı. Bul esap penen alınǵan maǵlıwmatlar jobanı qayta kórip shıǵıwǵa, gezektegi wazıypanı belgilewge múmkinshilik beredi. Aldın-ala ótkerilgen tekseriwdiń juwmaǵı oqıwshılarǵa esittiriledi. Kúndelikli esap - bul hár qıylı ótkerilip tiykarǵı tekseriwdiń hám baha qoyıwdıń túri:
1. Hár sabaqtaǵı wazıypanı orınlap barıwdı tekseriw. Aldın - ala oqıwshılardıń háreketleriniń, wazıypanı qalay orınlaytuǵınıń baqlap bahalanatuǵını eskertiledi. Baqlaw waqtında ulıwma barlıq oqıwshı oqıtıwshınıń dıqqatında bolıwı tiyis (kúshli, ázzi oqıwshılar)
2. Bir sabaq dawamında bir hám bir neshe oqıwshını baqlap baha qoyılıwı múmkin. Sabaqtın aqırında baha qoyılıwı, bul oqıwshılardı aktivlestiredi hám juwapkershilik sezimdi tárbiyalaydı.
3. Awızsha soraw-bul teoriyalıq maǵlıwmatlar boyınsha bilimin anıqlawǵa járdem beredi (mıs: Oyın qaǵıydası, sport terminleri t.b.) bul sabaqtıń barlıq bólimlerinde ótkeriliwi múmkin.