Ózbekstan respublikasí joqari hám orta arnawli bilimlendiriw ministrligi

Antikogulyantlar fibrin trombları payda bolıwına qarsılıq ko`rsetetug`ın zatlar esaplanadı. Ta`sir mexanizmine qaray olar eki tu`rge: tuwrı ha`m tuwrı emes ta`sir etiwshi antikoagulyantlarg`a bo`linedi. Tuwrı antikoagulyantlar in vivo (organizmde), ha`mde in vitro (probirkada) qannın` uyıwına qarsı ta`sir ko`rsetedi. Bularg`a qannın` ta`biyiy suyıltırıw sistemasının` zatı geparin ha`mde girudin (tibbiy zu`likler), natriy tsitrat kiredi.

Trombozg`a qarsı zatlar
Antikoagulyantlar		Fibrinolitikler			Trombotsitler agregatsiyasına qarsı zatlar
Tuwrı	Tuwrı emes		Tuwrı	Tuwrı emes
Geparin Fraksiparin Girudin	Neodikumarin Sinkumar Fenilin		Fibrinolizin Profibrinolizin	Streptokinaza Urokinaza		Atsetilsalitsilat kislota Dipiridamol

Geparin organizmde semiz kletkalardan payda boladı, quramında sul`fat kislota qaldıqları bolg`anı ushın teris zaryadqa iye. Geparin organizmdegi en` ku`shli organik kislota dep esaplanadı, antikoagulyant iskerligi de teris zaryadlı bolg`anı menen baylanıslı, qandag`ı on` zaryadlı zatlardı baylap, qannın` uyıwına qarsılıq ko`rsetedi. Bul zat bawırdan alınadı (sonın` ushın da geparin dep ataladı), qannın` uyıwına tan`lap qarsı ta`sir ko`rsetedi. Antikoagulyant ta`sir mexanizmi tromboplastinge, protrombinge qarsılıg`ı menen de baylanıslı, sebebi geparin bul zatlardı baylawı mu`mkin. Bunda protrombin trombinge aylanbay qaladı, trombin fibrinogen protsessi bloklanadı. Sol menen birge geparin trombotsit membranaların bekkemleydi, olardın` agregatsiyasına, agglyutinatsiyasına qarsı ta`sir ko`rsetedi, fibrinoliz protsessin asıradı.
Geparin qan uyıtıw sisteması ku`sheygende, tromboembolik keselliklerde: o`tkir miokard infarktı, tromboflebitlerde, miy tamırları trombozg`a ushırag`anda qollanıladı. Balalarda da qan uyıwshan`lıq protsessi asqanda, gemodializde, jasalma qan aylanıwında qollanıladı. Geparin tiykarınan venag`a jiberiledi, bunda qan uyıtıw protsessi 5 ese kemeyip ketedi, 3—5 saat ta`sir etedi, sonın` ushın za`ru`r bolsa, geparin ha`r 4—5 saatta jiberip tu`rıladı. Da`ri jiberilgende gu`zetiletug`ın keri ta`sirler: bas aylanıwı, kewil aynıwı, qayıt qılıw, ish ketiwi ha`mde allergik protsessler ju`zege keliwi mu`mkin.
Geparinnin` mug`darı jaqarlag`anda qan ketiwi mu`mkin, gemorragik sindrom payda boladı. Bunday jag`dayda geparinnin` arnawlı qarama-qarsı zatı — on` zaryadlı protamin sul`fat qollanıladı. Protamin sul`fat geparinnin` teris zaryadların joq etedi, ol menen tuwrı baylanısadı. Ta`jriybelerge qarag`anda 1 mg protamin sul`fat 1 mg geparindi joq qılıwı mu`mkin. Geparinli malham flebitlerde jergilikli qollanıladı. Geparinnin` ta`sir etiw muddeti kem, antikoagulyant qa`siyeti ku`shli, gemorragiyalar payda etkeni ushın to`men molekulalı geparinler — fraksiparin, enoksiparinler alıng`an. Olardın` ta`sir mu`ddeti uzaytılg`an, trombozg`a qarsı ta`siri ku`shlirek, antikoagulyant ta`siri kemirek.
Meditsinada tromboembolik jag`daylarda zu`liklerden paydalanıladı. Zu`liktin` su`lek bezlerinen arnawlı polipeptid — girudin ajıralıp shıg`adı. Mag`lıwmatlarg`a qarag`anda girudin trombindi bloklap, fibrinogennin` fibringe aylanıwına tosqınlıq qıladı. Girudindi ajıratıp alıw qıyın ha`m qımbatqa tu`sedi, sonın` ushın zu`lik qurtlarının` o`zi qollanıladı. Xalıq meditsinasında zu`lik haram qandı sorıp aladı delinedi, bul ga`pte haqıyqat bar. Zu`likler bir qansha qandı sorıp alıp, onın` qoyıwlasıwına qarsı zat — girudindi qang`a shıg`aradı. Zu`likler tiykarınan qulaq arqasına, ju`ze tromboflebit payda bolg`an jerlerge qoyıladı (aldın teri spirt penen tazalanıp, mazalı suyıqlıq su`rtiledi). Zu`lik terige jabısıp alıp, qang`a toyg`annan keyin tu`sip ketedi.