Ózbekstan respublikasí joqari hám orta arnawli bilimlendiriw ministrligi

Trombotsitler agregatsiyasına qarsı zatlar: atsetilsalitsilat kislota, prostatsiklin, dipiridamol.
Trombotsitlerdin` agregatsiyasın tromboksan — prostatsiklin sisteması basqarıp turadı. Bul zatlar organizmde, trombotsitlerde araxidon kislotanın` o`zgerisleri — tsiklik endoperoksidlerden payda boladı. Tromboksan trombotsitler agregatsiyasın joqarlatıwı, qan tamırlardı qısqartırıwı, adenilattsiklaza fermentinin` trombotsitlerde tsiklik AMF mug`darın kemeytiriwi menen baylanıslı. Prostatsiklin bolsa trombotsitler agregatsiyasına qarsılıq ko`rsetedi ha`mde qan tamırlardı ken`eytiredi. Prostatsiklin kan tamırlar endoteliysinde payda bolıp, olardın` intimasında ko`p mug`darda boladı. Prostatsiklin adenilattsiklaza fermentinin` aktivligin, tsiklik AMF ko`lemin trombotsitlerde, qan tamırlar di<sup>1</sup>ywalında joqarlatadı; trombotsitlerdegi fosfolipaza, tsiklooksigeneza fermentlerinin` aktivligin kemeytiredi. Atsetilsalitsilat kislota tsiklooksigeneza fermentin ingibitsiya qılıp, tromboksan ha`mde prostatsiklinlerdin` payda bolıwın kemeytiredi. Trombotsitlerdegi tsiklooksigenaza atsetilsalitsilat kislotag`a seziwshen` boladı, sonın` ushın tromboksannın` payda bolıwı kemeyedi. Agregatsiyag`a qarsı ta`siri bir-neshe ku`n dawam etedi, sebebi bul zat ta`sirinde tsiklooksigenaza fermenti qaytımsız ingibitsiyag`a ushıraydı. Tamırlardag`ı tsiklooksigeneza atsetilsalitsilat kislotag`a qarag`anda kemirek seziwshen` boladı, o`z aktivligin bir neshe saatta tiklep aladı. Prostatsiklin trombotsitlerde, qan tamırlarda adenilattsiklaza fermenti aktivligin, tsiklik AMF ko`lemin asıradı, sonın` ushın trombotsitler agregatsiyasın kemeytiredi, qan tamırların ken`eytiredi, qan basımın to`menletedi. Dipiridamol yaki kurantil taj tamırlardı ken`eytiredi, trombotsitler agregatsiyasın kemeytiredi. Bul ta`sir fosfodiesteraza fermentinin` kemeyiwine xa`mde trombotsitlerde tsiklik AMF mug`darının` ko`beyiwine baylanıslı. Dipiridamol adenozin ta`sir mexanizminine iye, adenozin bolsa bul zattın` trombotsitler agregatsiyasına qarsı ta`sirin asıradı. Tiklopidin — tiklid trombotsitlerdin`, eritrotsitlerdin` agregatsiyasın ingibitsiya qıladı, E₁ ha`m E<sub>2</sub> prostaglandinler, prostatsiklin payda bolıwın asıradı, mikrotsirkulyatsiyag`a jaqsı ta`sir ko`rsetedi, ju`rek, tserebrovaskulyar ishemik keselliklerinde trombozlardın` aldın alıw ushın qollanıladı.