Ózbekstan respublikasi joqari hám orta arnawli bilimlendiriw ministrligi qaraqalpaq mámleketlik universiteti dizimge alındı: «Tastıyıqlayman»

5-tema. I.Yusupovtıń ilimiy-izertlew miynetleriniń qaraqalpaq ádebiyattanıw 
ilimindegi ornı 
 
Ǵárezsizlikten keyingi jıllarda I.Yusupov sınshı sıpatında izertlene basladı
1
Sebebi 
I.Yusupov ádebiy dóretiwshilik penen birge óziniń ádebiy sın maqalaları menen de kórkem 
ádebiyatımızdıń rawajlanıwına úles qosıp bardı. Onıń júzden aslam ádebiy sın maqalalarında 
kórkem ádebiyatımızdıń rawajlanıw basqıshları, ádebiy baylanıs máseleleri, sheshiliwi tiyis 
bol
ǵan ilimiy-teoriyalıq juwmaqlar h.t.b. sóz etildi. Bulardıń barlıǵı I.Yusupovtı jeke sınshı 
1
Бекбергенова З. И.Юсупов - әдебият сыншысы. «Әмиўдәрья» журналы, 1999, №5-6, 55-57-бетлер;
Есенов Ж. Поэзия жулдызы. Нөкис, «Билим», 2003, 33-42-бетлер. 

---

42 
sıpatında úyreniwdi talap etedi.
Qaraqalpaq ádebiyattanıw ilimi hám ádebiy sın iliminiń házirgi kúnge shekemgi 
rawajlanıw tariyxında Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan xalıq shayirı I.Yusupovtıń da ornı girewli. 
Onıń dáslepki ádebiy sın maqalaları «Lirika haqqında sóylesiw»,
1
«Poemalar haqqında bir-eki 
sóz»,
2
«Xalıq shayirı Abbaz Dabılov»,
3
ta
ǵı basqalar XX ásirdiń 50-jılları baspa sózde 
járiyalandı. 
I.Yusupovtıń - dep jazadı S.Axmetov: «Lirika haqqında sóylesiw» (kórkemlik sheberlikti 
talqılaymız) maqalası sılap-sıypamay ba
ǵıtta emes, al tabısımız, tabısqa jetiw jolındaǵı 
izleniwimiz, kemshiliklerimiz, poeziyanıń qayma
ǵı bolǵan lirikada tipiklestiriw máseleleri 
haqqında jazıldı. Lirikada
ǵı baslı kemshiliklerden tematikalıq jarlılıq, turmıstı izertlemey ústirtin 
súwretlew, uyqas quwıwshılıq, bayanlawlar haqqında avtor o
ǵada prinsipial máselelerdi 
kóteredi.
4
Ǵárezsizlikten keyingi jıllarda I.Yusupovtıń ádebiy sındaǵı miynetleri kompleksli túrde 
úyrenile basladı. F.i.k. Z.Bekbergenova «I.Yusupov-ádebiyat sınshısı»
5
maqalasında: 
«I.Yusupovtıń ádebiy sın maqalaları awızeki ádebiyatımızdıń dúrdanaları menen klassikalıq 
ádebiyatımızdıń marjanlarına, házirgi dáwir ádebiyatında qálem terbetken qálem iyeleriniń 
shı
ǵarmalarınıń kórkemlik ózgeshelikleri menen birge tuwısqan xalıqlar ádebiyatlarınıń kórnekli 
wákilleriniń shı
ǵarmalarına, hátteki awdarma jumıslarınıń da sapalılıǵına arnap jazıldı»-dep 
mazmunlıq ózgesheligine itibar bergen bolsa, J.Esenov: «I.Yusupovtıń bir qansha sholıw 
túrindegi, ádebiy sın portret usılında
ǵı, alǵı sóz, esse túrindegi bir neshe ádebiy sın maqalaları 
barshılıq»
6
-dep shayirdıń ádebiy sında
ǵı miynetleriniń janrlıq ózgesheligin aytıp ótedi. 
Ádebiy sında
ǵı maqalalardıń hár qıylı formalarǵa, janrlarǵa bóliniwi sınshınıń baha berip 
atır
ǵan kórkem shıǵarmasına yamasa shıgarmalarına baylanıslı júzege shıǵadı. 
I.Yusupovtıń ádebiy sın maqalalarınıń janrlıq ózgesheligin sóz eter ekenbiz, házirgi kúnge 
shekem shayirdıń gazeta-jurnallardı, toplamlarda hám basqa da basılımlarda 100 den aslam 
ilimiy-teoriyalıq, ádebiy sın, ádebiy publitsistikalıq maqalaları bar. Olar hár qıylı kóriniste bolıp 
ádebiy sınnıń kishi janrına, orta janrına hám quramalı janrına tiyisli maqalalardan ibarat.