Ózbekđstan respublđkasí xalíq bđLĐmlendđRĐw mđNĐstrlđGĐ

procesiniń  zárúrli  bólegi.  Kóp  waqıtlardan  beri  ol  oqıtıwdıń  eń  áhmiyetli  quralı 

esaplanǵan.  Sabaqlıq  –  oqıwshılardıń  ekinshi  "muǵallimi".  Sebebi  ol,  eń  dáslep, 

oqıwshı  ushın  zárúr  qollanba  esaplanadı.  Hár  bir  oqıw  pániniń  mazmunı 

sabaqlıqta  tolıq  jarıtıladı.  Sabaqlıq  pánge  tiyisli  ilimiy  bilim  tiykarların 

baǵdarlamag`a hám didaktika talablarına muwapıq bayan qılıwshı kitap. Sabaqlıq 

belgili  oqıw  páni  boyınsha  bilimlendiriw  maqseti,  oqıw  baǵdarlaması  hám 

didaktikalıq  talaplarǵa  muwapıq  belgilengen  ilimiy  bilimleri  haqqındaǵı 

maǵlıwmatlardı  beriwshi  derek  bolıp,  ol  mazmunı  hám  dúzilisine  qaray  pán 

boyınsha  jaratılǵan  oqıw  baǵdarlamasına  sáykes  keledi.  Úlgili  oqıw 

baǵdarlamaları  tiykarında  jaratılǵan  sabaqlıqlar  maqsetke  muwapıq  halda 

Respublika  Xalıq  bilimlendiriwi,  Joqarı  hám  orta  arnawlı  bilimlendiriw 

ministrlikleri  tárepinen  barlıq  mektepler,  akademiyalıq  liceyler  hám  kásip-óner 

kolledjleri ushın usınıs etiledi. Ideyalıq hám metodikalıq tárepten quramalı bolǵan 

sabaqlıq  bilimlendiriw  mazmunına  qoyılatuǵın  barlıq  talap-larǵa  juwap  bere 

alıwı,  oqıwshılar  ushın  qızıqlı,  ilajı  barınsha  qısqa,  túsinikli,  kórgizbelilik 

kózqarastan estetikalıq ózgeshelikke iye bolıwı kerek. 

Sabaqlıq  oqıwshılardıń  bilimlendiriw  procesinde,  sanalı  túrde  hám  aktiv 

qatnasıwı,  oqıw  materialın  tolıq  ózlestiriwlerin  támiyinlewi  kerek.  Áne  sonday 

máselelerdi sheshiwde sabaqlıqlar tómendegi wazıypalardı orınlaydı: 

Motivaciyalıq wazıypa - bul wazıypa oqıwshılardı sol pándi úyreniwge baǵ-

darlaytuǵın,  olarda  ilimge  unamlı  qatnas  hám  qızıǵıwshılıǵın  qáliplestiriwshi 

xoshametlerdi payda etiwden ibarat; 

Maǵlıwmatlılıq  wazıypası  oqıwshlarǵa  maǵlıwmatlardı  jetkeriw,  nátiyjeli 

usıllar járdeminde olardıń bilimleri kólemin keńeytiwge mu`mkinshilik beredi; 

Tekseriw-dúzetiw (shınıǵıw) wazıypası – bilimlendiriw procesi, onıń nátiyje-

lerin  tekseriw,  oqıwshılarda  ózin  bahalaw  hám  dúzetiw  qábiletliligi  hámde  zárúr 

bolǵan  kónlikpe,  uqıplılıqların  qáliplestiriw  ushın  úyreniw  shınıǵıwların  usınıs 

etiwdi názerde tutadı. 

Muwapıqlastırıw  wazıypası  material  ústinde  islew  procesinde  bilimlendiriw-

diń  basqa  quralların  (kartalar,  kórgizbeli  materiallar,  diapozitiv  hám  basqalar)  

qollanadı; 

Rawajlandırıwshı–tárbiyalawshı  wazıypası  sabaqlıq  mazmunınıń  oqıwshılar-

ǵa  ruwxıy-ádep-ikramlılıq  tásir  kórsetiwi,  kitaplar  menen  islesiw  procesinde 

olardan  miynetsúygishlik  aktiv pikirlew,  dóretiwsheńlik qábiletlilik kibi sıpatlardı 

qáliplestiriwden ibarat; 

---

32 

 

Oqıtıw wazıypası sabaqlıq penen islesiwde óz betinshe bilim alıw ushın zárúr 

bolǵan  konspekt  jazıw,  ulıwmalastırıw,  tiykarǵısın  ajıratıp  kórsetiw,  logikalıq 

eslep qalıw sıyaqlı uqıplılıq hám kónikpelerdi rawajlandırıwǵa járdem beriwinde 

kózge taslanadı. 

Bilimlendiriw  mazmunı  oqıw  materialı  dárejesinde  sabaqlıqlar  menen  bir 

qatarda  túrli  oqıw  qollanbaları:  ádebiyat  hám  tariyx  xrestomatiyaları, 

mag`lıwmatnamalar,  matematika,  fizika,  ximiya  boyınsha  máseleler  toplamları, 

georafiya,  biologiya  boyınsha  atlaslar,  til  boyınsha  shınıǵıwlar  toplamları  hám 

basqalar da ashıp beriledi. Oqıw qollanbaları sabaqlıqtıń bázı táreplerin keńeytedi 

hám  anıq  máselelerdi  sheshiw  maqsedine  iye  boladı  (axborot,  shınıǵıw  islew, 

tekseriw).