Ózbekđstan respublđkasí xalíq bđLĐmlendđRĐw mđNĐstrlđGĐ

 

Mashqalalı metodtıń mánisi shınıǵıwlar procesinde mashqalalı jaǵdaylardı 

jaratıw  hám  sheshiwden  ibarat  bolıp,  onıń  tiykarında  didaktikalıq  qarama-

qarsılıqlar  jatadı.  Qarama-qarsılıqlardı  joq  etiw  tek  ǵana  ilimiy  biliw  jolı  menen 

emes  al  sonıń  menen  birge  oqıw  jolı  menen  de  saplastırıw  múmkin.  Bul  metodtı 

tómendegi sızılma járdeminde kórsetiw múmkin: 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

Mashqalalı  oqıtıw  koncepciyasınıń  tiykarǵı  túsinikleri  «mashqalalı  jaǵday», 

«mashqala»,  «mashqalanı  tabıw»  h.t.b.  esaplanadı.  Sızılmadan  ańlaǵanınday, 

mashqalalı jaǵday bul metodtıń dáslepki kórinisi esaplanıp, ózinde sub'ekttiń anıq 

yaki  bir  bólegin  túsinip  jetilgen  mashqalanı  túsindiredi,  onı  saplastırıw  jańa 

bilimler, usıllar hám háreket kónlikpelerin ózlestiriwdi talap etedi. Eger oqıwshıda 

qıyınshılıqlardı  joq  etiw  jolların  izlep  tabıw  ushın  bashlanǵısh  maǵlıwmatlar 

bolmasa,  mashqalalı  jaǵday  sheshimin  ol  qabıl  etpeydi,  yaǵnıy,  mashqalanıń 

sheshimi onıń sanasında sáwlelenbeydi.  Pikirlew  mashqala  mánisin túsinip jetiwi, 

túsindiriliwi, bar bilim hám kónlikpeler jıyındısı hám izleniw tájiriybesi tiykarında 

mashqalalı  jaǵdaydı  qabıl  etiw  menen  baslanadı.  Bul  jaǵdayda  mashqalalı 

jaǵday  mashqalaǵa  aylanadı.  Hár  bir  mashqala  mashqalalı  jaǵdaydıń  ózinde 

payda etedi, biraq, barlıq mashqalalı jaǵday mashqalaǵa aylana bermeydi. 

Bul  metodtan  paydalanıwda  mashqala  sheshimin  tabıwǵa  járdem  beriwshi 

baǵdarlar  kórsetilmeydi  hám  shegaralanbaydı.  Bul  ózgeshelik  mashqalalı 

máselege  tán  qásiyet.  Mashqalada  sheshimniń  qandaydur  parametrleri  kórsetilse, 

ol  mashqalalı  másele  esaplanadı.  Hár  qanday  mashqalalı  tapsırma  belgili 

mashqalanı,  demek,  mashqalalı  jaǵdaydı  da  qamrap  aladı.  Biraq,  joqarıda  atap 

ótilgenindey,  barlıq  mashqalalı  jaǵday  mashqala  bola  almaydı.  Insan  hár  dayım 

mashqalalı  máselelerdi  sheshedi.  Eger  onıń  aldında  mashqala  payda  bolsa,  onı 

mashqalalı  máselege  aylandıradı,  yaǵnıy,  onıń  sheshimi  ushın  ózindegi  bilimler 

sistemasına tayanadı hám belgili kórsetpelerdi belgilep aladı.