Zokirjon salimov n e f t V a g a z n I q a y t a I s h L a s h j a r a y o n L a r I

(3.16)

(3.17)

(3.18)

(3.19) 

tenglamadan ko‘rinib turibdiki,  kavitatsion  koeffitsiyentning 

qiymati  nasosning  ish  unumdorligi  va  aylanish  chastotasining  soniga 

bogMiq  ekan.

N a so sn in g   ish  n u q tasi. 

Nasosni  tanlashda  suyuqlik  uzatilayotgan 

quvurlarning  yoki  sistema  tarmoqlarining  xarakteristikalari  e ’tiborga 

olinadi.  Quvurlarning  xarakteristikasi  suyuqlik  sarfi  bilan  uning 

quvurlaridagi 

harakati  uchun  kerak  boMadigan  bosim  orasidagi 

bogManishni  ifodalaydi.

Nasos  va  quvurning  o ‘zaro  bogManish 

xarakteristikasi  3.6-rasmda  ko‘rsatilgan.  Ikkala 

xarakteristikaning  kesishgan  nuqtasi  A  nasos­

ning  ish  nuqtasi  deyiladi.  Bu  nuqtada  nasos  shu 

quvur  tannogMda  eng  yuqori  unumdorlikka  ega 

boMadi.  Bundan  ham  yuqoriroq  unumdorlikka 

erishish 

uchun 

gMldiraklaming 

aylanishlar 

chastotasini  ko‘paytirish  yoki  quvurdagi  gidrav­

lik  qarshiliklami  kamaytirish  kerak.  Bu  vaqtda 

nasosning  ish  nuqtasi  nasos  xarakteristikasining 

grafigida  o ‘ng  tomonga  suriladi.  Tanlangan  nasosning  ish  nuqtasi  talab 

qilinadigan unumdorlik va bosimga mos boMishi zarur.

3.6-rasmdan  maMumki,  berilgan  quvur  uchun  nasosning  ish 

unumdorligi  QA  va  bosimi  esa NA  ga teng boMadi.  Agar  QA  ning qiymati 

oshirilsa,  quvurning  gidravlik  qarshiligi  ko‘payib  ketadi  va  natijada  Q 

ning miqdori kamayadi.

M a r k a z d a n   q o ch m a   n a so sla r n i  b o sh q a rish . 

Nasoslarning  ish 

unumdorligini  ulaming  aylanish  chastotasini  o ‘zgartirish  yoMi  bilan 

boshqarish  mumkin.  Ammo  bu  usuldan  o ‘zgaruvchan  tok  bilan 

ishlaydigan  asinxron  elektr  dvigatel  boMganda  foydalanish  mumkin 

emas.  Amaliyotda  nasosning  ish  unumdorligi  haydash  quvurida 

o ‘rnatilgan  zadvijka  yordamida  o ‘zgartiriladi.  Markazdan  qochma 

nasoslar  o ‘zini-o‘zi  boshqarish  qobiliyatiga  ega,  y a ’ni  haydash 

quvuridagi  qarshiliklarning  ko‘payib  yoki  kamayishiga  k o ‘ra,  ularning 

ish  rejimlari 

0 ‘zgarib boradi.

Nasoslarning  ish  unumdorligini  oshirish  uchun  ularni  parallel,  agar 

bosimini  ko‘tarish  kerak  boMsa  (ayniqsa,  Q  ning  qiymati  kam 

boMganda), 

ketma-ket  ulash  maqsadga  muvofiq  boMadi.  Kamchiligi: 

nasosni  ishlatish  uchun  oldindan  ish  gMldiraklarini  suyuqlik  bilan 

toMdirish  kerak,  foydali  ish  koeffitsiyenti yuqori emas (rj =  0,6-Ю,7).

3 .6-rasm .  N asos va 

q u v u rn in g  o ‘zaro 

b o g 'la n ish   xarakteristikasi.

Markazdan  qochma  nasoslar  bir  qator  afzalliklarga  ega:  1) 

mustahkam  va  uzoq  vaqt  ishlatish  mumkin;  2)  suyuqlik  uzluksiz  va  bir 

me’yorda  uzatiladi;  3)  ish  unumdorligi  yuqori;  4)  ishlatish  qulay;  5) 

vazni  yengil  va  oMchamlari  kichkina;  6)  porshenli  nasoslarga  nisbatan 

arzon;  7)  hamma  qismlari  quyma  shaklda  oddiy  tayyorlangan;  8) 

unumdorligini  haydash  quvuridagi  siljituvchi  mexanizm  yordamida 

o ‘zgartirish  mumkin.  Ana  shu  afzalliklar  sababli  markazdan  qochma 

nasoslar sanoatning  barcha tannoqlarida  ishlatiladi.

3.4.  PO RSH ENLI  N ASO SLAR

Ishlash  prinsipi.  Porshenli  nasoslarda  suyuqlik  haydash  quvuriga 

ilgarilama-qaytma  harakat  qiluvchi  mexanizmlar  orqali  uzatiladi. 

Porshenli  nasoslar  vositasida  har  qanday  qovushoqlikdagi  suyuqliklarni 

uzatish  mumkin.  Porshenli  nasoslardan  oz  miqdordagi  suyuqliklarni 

yuqori  bosimda  uzatishda  va  suyuqlik  sarfi  o ‘zgarmas  boMib,  bosim 

keskin  o ‘zgaradigan  hollarda  foydalanish  qulay.  Bu  nasoslarda  porshen 

nasos  qobigMda  gorizontal  va  veitikal  holatda  joylashgan  boMishi 

mumkin.  Ishlash  prinsipiga  ko‘ra  porshenli  nasoslar  oddiy,  ikki 

bosqichli va ko‘p bosqichli  boMadi.

Porshen  suyuqlikni  faqat  old  tomoni  bilan  siqib  chiqaradigan  nasos 

oddiy -  bir lomonlama  ishlaydigan  nasos  deyiladi.  Agar nasos  silindrida 

porshenning  ikkala  tomonida joylashgan  ish  kamerasi  boMsa va  porshen 

ulardan  suyuqlikni  ketma-ket siqib  chiqarsa,  bunday  nasos  ikki  bosqichli 

yoki  ikki  tomonlama  ishlaydigan  nasos  deyiladi.Oddiy  porshenli 

nasosning  ishlash  prinsipini  ko‘rib  chiqamiz  (3.7-rasm).  Nasos  porsheni 

soM'ish  jarayonida  o ‘ng  tomonga  harakat  qilganda  ish  kamerasining 

hajmi  kattalashadi.  Undagi  bosim  esa  kamayadi  va  atmosfera  bosimidan 

kichik  boMib  qoladi.  Pastki  rezervuardagi  (nasos  suyuqlikni  so ‘rib 

oladigan  idishdagi)  suyuqlikning  erkin  sirti  atmosfera  bosimi  R  ta’sirida 

boMadi.  Atmosfera  bosimi  bilan  pasaytirilgan  bosim  Rs  orasidagi  farq 

ta’sirida  silindrning  ish  kamerasida  siyraklanish  vujudga  keladi  va 

suyuqlik rezervuardan  so‘rish  quvuri  bo‘ylab  silindrga ko‘tariladi  hamda 

so ‘rish  klapanini  ochib,  nasosning  ish  kamerasi  bo‘shligMni  toMdiradi. 

Porshen  o ‘ng  chekka  holatni  egallagach,  suyuqlik  ish  kamerasini 

toMdiradi  va  so ‘rish  klapanini  berkitadi.  Porshenning  chapdan  o'ngga 

tomon  teskari  harakatida  porshen  va  ish  kamerasi  bo‘shligMni 

toMdiruvchi  suyuqlikka  bosim  beradi  va  uni  haydash  klapani  orqali 

uzatish quvuriga chiqarib beradi.

\

3.7- rasm.  Porshenli nasos: 

1-silindr; 2 -  porshen; 3 -  

so'rish; 4—haydash klapani; 

5-plunjer; 6-salnik; 7 -  havo 

qalpoqchasi.

3.8-rasm.  Ikki tomonlama 

ishlaidigan plunjerli nasos: 

1 , 2 -  so'ruvchi  klapanlar; 

3, 4-uzatuvchi klapanlar;

5 -  so'rish quvuri; 6-salnik.

Suyuqlikning  harakat  tezligi  va  bosimlaming  pulsatsiyalanishini 

tenglashtirish  hamda  suyuqlikning  so'rish  va  haydash  quvurlarida  bir 

m e’yorda tekis  oqishini  ta’minlash  uchun  nasosga  maxsus  uskuna  (havo 

qalpoqchalari)  o'rnatiladi.

3.8-rasmda  ikki  tomonlama  ishlaydigan  gorizontal  plunjerli 

nasosning  sxem asi  ko'rsatilgan.  Bunday  nasos  silindrining  ikkala 

tomonida  so'rish  hamda  haydash  klapanlari  bo'lgan  ikkita  mustaqil  ish 

kamerasi  bor.  Plunjer  o ‘ng  tomonga  qarab  harakatlanganida  suyuqlik 

klapan  orqali  chap  kameraga  so'riladi.  Bir  vaqtning  o'zida  plunjer 

ikkinchi  o'ng  kameradan  suyuqlikni  klapan  orqali  siqib  chiqaradi. 

Plunjer  chap  tomonga  qarab  harakatlanganida  o'ng  kamerada  so'rilish, 

chap kamerada esa havdalish jarayonlari yuz beradi.

Porshenli  nasoslarda  silindr  orasidan  suyuqlik  siqib  chiqmasligi 

uchun  porshenning  yon  sirtiga  metall  yoki  rezinadan  ishlangan  zichlash 

halqalari  o'rnatiladi:  ular silindrning  ichki  devoriga zich  yopishib  turadi. 

Plunjer  esa  zichlash  halqalariga  ega  emas  va  uzunligining  diametriga 

nisbati  ancha  katta  bo'ladi.  Plunjerli  nasoslarda  silindrning  ichki  yuzasi 

juda  silliq  bo'lishi  shart  emas.  Plunjerli  nasoslar  yordamida  ifloslangan 

va  qovushoqligi  ko'p  bo'lgan  suyuqliklarni  uzatish  uchun  va  yuqori 

bosimlar hosil  qilish  uchun  ishlatiladi.

Porshenli  nasoslarning  turlari.  Valning  aylanish  soniga  ko'ra 

porshenli  nasoslar  uch  turga  bo'linadi:  sekin  ishlaydigan  (4 0 -6 0  

ayl/min);  normal  ishlaydigan  {n  =  6 0 -1 2 0   ayl/min);  tez  ishlaydigan  (n

= 120 -180  ayl/min va undan  ko‘p).  Ish  unumdorligining qiymatiga  ko‘ra 

porshenli  nasoslar uch  xil boMadi:  kichik (Q < 15  m3/soat);  o ‘rta (0 = 1 5 4 -  

60  m3/soat);  katta 

(60 

ham  porshenli  nasoslar  uch  turga  boMinadi:  past  bosimli  (R<1  MPa); 

oMtacha bosimli  ( R = R 2   MPa); yuqori bosimli (R>2 MPa).

N asosning  ish  unum dorligi.  Porshenning  bir  marta  borib  kelish 

vaqti  birligi  ichida  nasos  uzatib  bergan  suyuqlik  miqdori  porshenli 

nasosning ish unumdorligi yoki boshqacha aytganda,  uzatilishi deyiladi.

Bir  tomonlama  ishlaydigan  porshenli  nasosning  o ‘rtacha  nazariy 

ish unumdorligi  (Q,  m3/s) quyidagi tenglama  .bilan aniqlanadi:

Q =  F* Sn, 

(3.20)

bu  yerda,  F  -   porshenning  (yoki  plunjeming)  ko‘ndalang  kesim 

yuzasi,m~;  S -   porshen  yoMi,  m;  n -   krivoship -   shatunli  mexanizmning 

aylanish  chastotasi,  ayl/s.

Ikki  tomonlama  ishlaydigan  porshenli  nasosning  o ‘rtacha  nazariy 

ish  unumdorligi:

Q = [FS + { F - f ) s \ i  = ( 2 F - f ) S n ,  

bu y e r d a ,/-  shtok ko'ndalang kesimining yuzasi,  m2

Shtok  ko‘ndalang  kesimining  yuzasi  2F   ga  nisbatan  ancha 

kichikligini hisobga olib, quyidagi tenglamani yozish  mumkin:

Q = 2FSn. 

(3.21)

Porshenli  nasosning  haqiqiy  ish  unumdorligi  Qx  nazariy  ish 

unumdorlikka nisbatan  kam  boMadi.  Oddiy  bir bosqichli  porshenli  nasos 

uchun:

Q x  = 7(, 

FSn, 

(3.22)

bu yerda, 

T|f / -  

uzatish  koeffitsiyenti.

Uzatish  koeffitsiyenti  suyuqlikning  nasosdan  klapanlar  va  boshqa 

zichmas  joylar 

orqali 

sizib 

chiqishini, 

shuningdek, 

kameraga 

haydalayotgan 

suyuqlik 

bilan 

havo 

o ‘tib, 

uning 

toMdirilishini 

kamaytirishni  hisobga 

oladi. 

Bu 

koeffitsiyentning  qiymati  o ‘rta 

hisobda  0,8-Ю,9  oraligMda  o ‘zgaradi.  Ikki  bosqichli  porshenli  nasos 

uchun:

Ql  = 2rjvFSn. 

(3.23)

Ko‘p bosqichli  nasoslar uchun:

Qt = in vFSn. 

(3.24)

Agar  valning  aylanish  chastotasi  ayl/min  bo‘yicha  berilgan  boMsa, 

u  holda:

Porshenli  nasoslar  quyidagi  afzalliklarga  ega:  ish  unumdorligi 

yuzaga  chiqayotgan  bosimga  bogMiq  emas;  yuqori  bosimda  ishlashi 

mumkin;  oz  miqdordagi  suyuqliklarni  katta  bosim  bilan  uzatish 

imkoniyati  bor;  foydali  ish  koeffitsiyenti  yuqori  (0,64^0,9).  Shu  bilan 

birga  porshenli  nasoslar  ayrim  kamchiliklarga  ham  ega:  konstruksiyasi 

q o‘pol  va  ko‘p joyni  egallaydi.  Porshenning  ilgarilama  qaytma  harakati 

sababli  ogMr  fundament  talab  qiladi;  ta’mirlash  talab  qiluvchi  bir  necha 

klapanlarning  boMishligi;  so‘rish  va  uzatish  jarayonlari  bir  m e’yorda 

bomiaydi.

3.5.  B O SH Q A  T U R D A G I N A SO SL A R

Ishlab  chiqarishda  suyuqliklarni  uzatish  uchun  markazdan  qochma 

va  porshenli  nasoslardan  tashqari  maxsus  nasoslar  ham  ishlatiladi. 

Maxsus  nasoslar  qovushoqligi  yuqori  boMgan, juda  ifloslangan,  chuqur 

quduqdagi  suyuqliklarni  uzatish  uchun  qoMlaniladi.  Maxsus  nasoslar 

sifatida  rotorli  (tishli,  plastinali,  vintli),  uyurmali,  oqimli,  propellerli 

nasoslar,  liftlar va montejyular ishlatiladi.

Qovushoqligi  juda  yuqori,  ifloslangan  va  uzatilishi  qiyin  boMgan 

suyuqliklarni  uzatish  uchun  rotorli  nasoslardan  foydalaniladi.  Bu 

nasoslarda  suyuqlik  aylanuvchi 

mexanizmlar  harakati  vositasida 

uzatiladi.  Rotorli  nasoslar  porshenli  nasoslardan  klapan  va  havo 

qalpoqchalarining yo'qligi  bilan  farqlanadi.

Tishli  (shesternyali)  nasoslar.  Sanoatda  ko‘pincha  tishli  nasoslar 

ishlatiladi.  Nasos  qobigMda  o ‘zaro  ilashgan  holatdagi  uzluksiz  aylanib 

turuvchi  shesternyalar  jufti  joylashgan  (3.9-rasm). 

Shesternyalar 

aylanganida  bir  shesternyaning  har  qaysi  tishi  ilashgan  holatdan  chiqib, 

ikkinchi  shesternyaning  chuqurchasidagi  tegishli  hajmni  bo‘shatadi. 

Y ig ‘gich  rezervuaridagi  atmosfera  bosimi  ta’sirida  suyuqlik  bo‘shagan 

hajmga  so ‘riladi.  Shestemyalaming  keyingi  aylanishida tishlar orasidagi 

suyuqlik  tishlar  bilan  birgalikda  s o ‘rish  sohasidan  haydash  sohasiga 

o ‘tadi.

Shestemyalaming  tishlari  yana  qaytadan  ilashgan  paytda  ikkala 

shesternyaning  tishlari  orasidagi  chuqurchalarni  toMdirgan  suyuqlik 

siqib  chiqariladi  va  haydash  quvuriga  o ‘tadi.  Shesternyali  nasoslar  katta 

aylanishlar  chastotasida  (3000  ayl/min  gacha)  ishlay  oladi,  shuning 

uchun  ularni  tez  aylanadigan  dvigatelning  valiga  bevosita  ulasli 

mumkin.  Ular tuzilishining soddaligi,  ishonchli  ishlashi,  oMchamlarining 

kichikligi  va  arzonligi  bilan  boshqa  nasoslardan  ajralib  turadi.  Shuning

uchun  shesternyali  nasoslar amalda keng ishlatiladi. 

t

3.9-rasm.  Shesternyali  nasos:

I-qobiq;  2,  3-bir-biriga  ilashgan 

lishli  shesternyalar; 4  -  so'ruvchi 

patrubka;  5 -  haydash patrubka.

3.10- rasm  Plastinkali nasos.

1  -  rotor;  2 -  qobiq;  3  -  plastinalar; 

4 -  bo'shliq. 5 -  so'ruvchi  patrubka: 

6 -  uzaluvclii patrubkasi

P la stin a li  n a so sla r. 

Bu nasoslarning ham  ishlash  prinsipi  porshenli 

nasoslar kabi  ish  bo‘shlig'i  hajmining kamayishiga asoslangan.  Bu  nasos 

katta  silindrdan  iborat  bo‘lib,  uning  kengligi  bo'yicha  ekssentrik 

ravishda  rotor  joilashgan  (3.10-rasm).  Silindrning  ichidagi  qobiqqa 

to'g'ri  burchakli  plastinalar  o'rnatilgan.  Rotorning  aylanishi  natijasida 

bu  plastinalar  markazdan  qochma  kuch  ta'sirida  silindrning  ichki 

yuzasiga  mahkam  zichlanib,  o ‘roqsimon  ish  bo'shligMni  qobiq  va  potor 

orasidagi  kameralar ajratib turadi.

Plastinalar  so'ruvchi  patrubkadan  nasosning  vertikal  o‘qiga  tomon 

liarakatlanganda  har  bir  kameraning hajmi  kengayadi,  natijada  kamerada 

siyraklanish  hosil  bo'lib,  so'rish  patrubkasi  orqali  suyuqlik  so'riladi. 

Plastinalar  vertikal  o'qdan  rotor  yo'nalishi  bo'yicha  aylanma  harakat 

qilganda  kameralarning  hajmi  kichiklashadi  va  suyuqlik  nasosdan  siqib 

chiqarilib, 

uzatish  quvuriga  beriladi. 

Rotor  aylanishi 

natijasida 

plastinalar  vertikal 

o'qqa  tomon 

harakatlanganda  jarayon  yana 

takrorlanadi.  Plastinali  rotorli  nasoslar toza  holdagi, qovushoqligi  yuqori 

bo'lgan suyuqliklarni  uzatish  uchun  ishlatiladi.

V in tli  n a so sla r. 

Bu  nasoslar  shesternyali  nasoslar  singari  ishlaydi. 

Suyuqlik  so'rish  sohasidan  vint  o'yiqlarining  oMchamlari  o'rtasidagi 

oraliqqa  kiradi  va  vintlarning  aylanish  o'qi  yo'nalishi  bo'yicha  haydash 

sohasiga  o'tadi  (3 .1 1-rasm).  Vintli  nasos  suyuqlikni  bir  me’yorda 

uzatadi.  Nasosning  vali  bevosita  dvigatelning  valiga  biriktiriladi.

Uzatilayotgan  suyuqlik  miqdorini  oshirish  uchun  ikki  va  uch  vintli 

nasoslar  ishlatiladi.  Bu  nasoslar  ham  qovushoqligi  yuqori  boMgan 

suyuqliklarni uzatish uchun ishlatiladi.

t 

2 

J

3.11-rasm. Vintli nasos:

/-qobiq; 

2-silindr; 

3-vint; 4-so’rish bo’shlig'i; 5-haydash patrubkasi.

Ingichka  oqim li  nasoslar.  Bunday  nasoslarda  suyuqliklarni 

uzatish  uchun  ish  muhiti  sifatida  -   suyuqliklar,  gaz  va  bug‘  ishlatiladi. 

Ingichka  oqimli  nasoslardan  uzatilayotgan  suyuqliklarni  gaz,  bug1  va 

kondensat  bilan  aralashib  ketishi  mumkin  boMgan  holatlardagina 

foydalaniladi.  Ushbu  nasoslar  suyuqliklarni  haydash  uchun  ishlatilsa 

injektor,  ularni  so ‘rib  olish  maqsadida  ishlatilsa  ejektor  deb  ataladi. 

Ingichka  oqimli  nasosning  sxemasi  3.12-rasmda  ko'rsatilgan.  Ish 

suyuqligi  torayib  boruvchi  soplodan  o‘tayotganida  bosimning  bir 

qismini  y o ‘qotadi  va  natijada  tezligi  ortadi.  Soplodan  chiqish  oldida  ish 

suyuqligining  oqimi  atrofida  siyraklashgan  bosim  vujudga  keladi,  quvur 

orqali  haydalayotgan  suyuqlik  so ‘rish  quvuri  yordamida  aralashtirgich 

kamerasiga  so ‘riladi  va  ish  suyuqligi  bilan  aralashadi.  Shu  y o ‘sinda 

olingan aralashma diffuzorga yuboriladi.

I-

t

3 .13-rasm.Propellerli  nasos: 

1  -  val; 2 -  kurakchalar;

3 -  yo'naltiruvchi  qism;

4 -  haydash patrubkasi.

3.12-rasm .  Ingichka oqim li nasos:

1-soplo;  2  -  ish va uzatilayotgan suyuqliklarni 

aralashtirish  kam erasi;  3  -  haydash quvuri;  1-ish 

suyuqlik oqim i;  11-  uzatilayotgan suyuqlik okimi;

III  - aralashm a.

U  yerda  suyuqlikning  tezligi  kamayadi,  bosim  ortib  haydash  quvuriga 

o ‘tadi.

Ingichka  oqimli  nasoslarning  tuzilishi  sodda,  ularda  harakat- 

lanuvchi  detallarning  y o ‘qligi  bilan  boshqa  nasoslardan  farq  qiladi. 

Bunday  nasoslarning  foydali  ish  koeffitsiyenti  yuqori  emas  (0,3),  ular 

tez  ishdan  chiqadi,  shu  sababli  qimmat  turadigan  nasoslami  ishlatish 

nomaqbul  boMgan joylarda ulardan foydalaniladi.

Propellerli  nasoslar.  Bu  nasoslar  kam  bosimli  ko‘p  miqdordagi 

suyuqliklarni  uzatish  uchun  ishlatiladi.  Propellerli  nasoslar  ko‘pincha 

bugMatish 

qurilmalarida 

suyuqliklarni 

sirkulatsiya 

qilish 

uchun 

qoMlaniladi.  Bu  nasoslarning  ish  gMldiraklari  propeller  parraklari 

shaklidagi  bir  necha  vintsimon  kurakchalardan  iborat  (3 .13-rasm).  Bu 

nasoslami  ba’zan  o ‘qli  nasoslar  ham  deyiladi,  chunki  suyuqlik  ish 

gMldiragidagi  vintsimon  kurakchalari  bilan  qamrab  olinib,  gMldirak 

o'qining y o ‘nalishi  bo‘ylab aylanma harakat qiladi.

Propellerli  nasoslar  hosil  qiladigan  bosim  unchalik  katta  emas  va 

ularning  so'rilish  balandligi  ham  kichik  (3  metrgacha).  lekin  ish 

unumdorligi  yuqori  boMadi.  Ularning  tuzilishi  oddiy,  ixcham,  vazni 

yengil,  foydali  ish  koeffitsiyenti  markazdan  qochma  nasoslarning 

foydali  ish  koeffitsiyentiga  nisbatan  birmuncha yuqori.  Bunday  nasoslar 

ifloslangan 

suyuqliklarni 

ham 

uzata 

oladi. 

0 ‘qli 

nasoslarning 

xarakteristikasi  markazdan  qochma  nasoslarning xarakteristikasidan  farq 

qiladi:  bunday  nasoslarning  unumdorligi  Q  =  0  boMganda  iste’mol 

qiladigan quvvati  maksimumga yetadi.

Uyurm ali  nasoslar.  Bunday  nasoslarda  qobiq  bilan  ish  gMldiragi 

o ‘rtasidagi  tirqish  juda  kichik  boMadi  (0,2  mm).  Uyurmali  nasoslar 

(3.14-rasm)  tarkibida  abraziv  moddalarni  ushlamagan  va  harorati  85°C 

dan  kam  boMgan  suv  va  boshqa  suyuqliklarni  uzatish  uchun  ishlatiladi. 

Sanoatda  VS  va  VK  markali  uyurmali  nasoslar  ishlatiladi.  Bunday 

nasoslarning  ish  unumdorligi  kichik  boMib  (2+40  m3  soat),  bosimi  esa 

ancha  katta  boMadi  (12+250  m  suyuqlik  ustuni).  Bir  xil  oMchainga  ega