Зоология ва экология

Asosiy tushunchalar: Don massasining namlgini uni saqlashdagi asosiy ko‘rsatkichidir. Biroq ma’lumki, saqlashda donlarning namligi saqlash sharoitiga bog‘liq xolda o‘zgaradi.

Donning massasining namlanishi yoki qurishi tashqi xanodagi suv bug‘larining yuzasidagi namlik miqdoriga bog‘liqdir. Tashqi xavo bug‘larning nisbiy namlikning farqi qanchalik katga bo‘lsa. namlikning sorbsiyasi yoki desorbiyasi shunchalik tez boradi. Bir qancha vaqt o‘tishi bilan xavodan donga yoki dondan xavoga suvning o‘tishi tugaydi dinamik muvozanat xolatiga keladi. Bu paytda tashqi xavodagi suv bug‘ining parsial bosimi bilan don massasi yuzasidagi porsial bosim bir-birga teng bo‘ladi.

Davlat standartlarida g‘alla ekinlari uchun namlikning 4 ta xolati berilgan:

1. quruq don namligi - 14% gacha;

2.o‘rtacha namlik 14 - 15,5% gacha;

5. Nam don - 15.5 - 17% gacha;

4.Etilmagam don - 17% va undan yuqori.

Don namligi to‘xri va bilvosita usullar bilan aniqlanadi.

Bilvosita usul: qolgan qoldiq bo‘yicha aniqlash elektrik va kimyoviy usullardir. Bu usullar oziq-ovqat sanoatida keng qullaniladi.

Don namligini SESH - quritish shkaflarida: 105°, 130° quritib, qolgan qoldiq bo‘yicha namlikni aniqlash asosiy standart usuli deyiladi.

Agar don namligi 17% dan yuqori bo‘lsa donni maydalab quritishdan avval butun don namunasi 105° da 30 daqiqa davomida quritib olinib aniqlanadi.