Ўзвекистон республикаси олий ва ўрта


Download 0.73 Mb.
bet105/119
Sana28.09.2023
Hajmi0.73 Mb.
#1689084
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   119
Bog'liq
Экинларни сугориш асослари

Канал узанини зичлаш. Каналлар узани тупрокнинг намлиги кулай (огир соз тупрокдарда огарликка нисбатан 22—25 фоиз, Уртача соз - 21—23, енгил соз - 15-18 ва кумо^ тупрокдарда 12-15 фоиз) булганда огар галтаклар билан ѐки экскаватор хартумига осилган огарлиги 3—5 т булган юк (темир-бетон плита)ни 3—5 м баландликка кутариб, бир жойнинг узига 3—9 маротаба ташлаш йули билан шибба-
ланади. Кичик каналларда тупрок, 0,4-0,5 м ва йирик каналларда 0,6-1 м. гача чукурликда шиббаланади. Лекин узан тупрогининг 3—5 йил давомида навбатма-наьбат куриши ва намик,иши, музлаши, усимликларнинг илдиз тизими хам да ер ковловчи жониворларнинг фаолиятлари таъсирида у кдйта юмшаб, унинг сув Утказувчанлиги яна орта бошлайди. Узанни зичлаш сув исрофини 50—60 фоизга камайтиради.
Даврий ишлайдиган каналлар узаниии юмшатиш сув исрофини
40 фоизга камайтириш имконини беради. Бунда каналга сув беришдан олдин узан культиваторлар ѐрдамида 10—15 см чукурликда юмшатилади.
Кольматаж к,илиш. Кумли ва кумок, тупрокдар шароитида говакликлар ва заррачалар орасидаги йирик бушликдарни лойк;а билан тулдириш каналлардан сувнинг сизилишга буладиган исрофини кескин (8—25 мартагача) камайтиради. Кольматаж цилишда соз тупрокдардан фойдаланиш яхши натижа беради: соз тупрок; сув билан аралаштирилиб, каналдан оки- зилади. Лойк,ани чукиши туфайли узан юпк,а лой парда билан Копланади ва тешиклар ѐпилиб, тупрокнинг сув утказув- чанлик хоссаси ѐмонлашади. 1 м2 юзага 5—10 кг хисобида лой сарфланади. Кольматаж к,илишдан аввал Узан тупроги 20-25 см чукурликда юмшатилса яхши натижаларга эришилади.
Каналлар узанини битумлашда битум ва кумли тупрок, аралашмаси ѐки битумнинг кайнок, эмульсияси тугридан- тугри ишлатилади. Биринчи холда битум эмульсияси 50 °С ■гача киздирилади ва унга кумли тупрок, (16-24 фоиз) аралаштирилиб, узанга ѐтк,изилади ва шиббаланади. Иккинчи Холда эса битум эмульсияси 150 °С гача циздирилиб, хар м2 Хисобига 4—9 кг. дан пуркалади. Узанга бундай ишлов бериш сув сарфини 2—4 марта камайтиради ва у 3-4 йил хизмат к,илади.
Узан тупрогига ош тузи билан ишлов бериш унинг сув Утказувчанлигини пасайтиради. Бунда к,издирилган юк,ори концентрациядаги ош тузи эритмаси (1 м2 юзага очик, усулда ишлов берилганда 5 кг хисобида, ѐпик, усулда эса 3 кг хисоби- да туз сарфланади) билан ишлов бериш Узанда бегона утларни йукотади, сув сарфини 2 марта камайишига олиб келади. Бундай усулда ишлов берилган узан 5—8 йил давомида хизмат к,илади.
Шунингдек, узанни силикатлаш тадбири хам куллани- ладики, бунда тупрокка суюк шиша билан юкори босим



  • остида ишлов берилади.

Каналларда сизилиш туфайли содир булувчи сув йсроф- гарчилигини камайтиришда узанни фильтрацияга к,арши х,ар ;хил коплама - экранлар билан жи\озлашнинг а\амияти ама- лиѐтда уз тасдигини топган. Копламалар сифатида лой, лой- бетон, асфальт- бетон, бетон, темир-бетон, полимер плѐн- каларлан фойдаланилади.
Кумли, кумлок,, кум-шагал ва шагалли тупрокдар шароитида сув сарфи 1 м3/сек. дан кам булган каналларда Узанга лой копламалар 5- 10 см, 10 м3/сек. дан ортик булган каналларда эса 15—20 см, доимий ишловчи каналларда сомонли лой 4-6 см калинликда ѐткизилади. Бундай Копламалар сувнинг сизилишга буладиган сарфини 3-6 марта камайтиради ва 10 йилгача хизмат килади.

Download 0.73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   119




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling