10-sinf jahon tarixi xronologiyasi
Download 0.97 Mb. Pdf ko'rish
|
xronologiya 10-11
|
Ziyadullayev Asadbek 10-11-sinflar Xronologiyasi 2023 10-SINF JAHON TARIXI XRONOLOGIYASI 1. 1917-yili – Rossiyada V.Lenin boshchiligidagi bolsheviklar hokimiyat tepasiga keldi. 1917-yili oktabrda – Rossiyadada bolsheviklr hokimiyatga kelishi bilan fuqarolar urushi boshlandi. 1918-1922-yillari - Rossiyada “harbiy kommunizm” siyosati o’rnatildi. 1918-1924-yillari - Britaniyaning an’anaviy ikki partiyali tizimi inqirozni boshdan kechirdi. 1918-1945-yillar - Eng yangi davrni Birinchi bosqichi. 1918-yil avgustga kelib - ingliz qo‘shinlari butun Eronni o‘z nazoratiga oldi. 1918-yil noyabrga kelib - Germaniyaning barcha yirik shaharlarini g’o’zg’olon qamrab oldi. 1918-yili - Brest-Litovsk shahrida Rossiya-Germaniya o’rtasida shartnoma imzolandi. 1918-yili - Rossiyaning Volgabo’yi, Ural, Sibir va Uzoq Sharqda bolsheviklar hokimiyatdan ag’darilib tashlandi. 1919-1923-yillar - davomida imzolangan shartnomalar Versal-Vashington tizimi nomini oldi. 1919-yil - imzolangan Angliya-Eron shartnomasiga binoan Eron amalda Buyuk Britaniyaning protektoratiga aylantirildi. 1919-yil - Parij konferensiyasida Xitoy o‘z talablari bilan ishtirok etdi. 1919-yil 18-yanvardan 1920-yil 21-yanvargacha - 27 ta davlat o’rtasida Parij tinchlik konferensiyasi imzolandi. 1919-yil 28-iyunda - Germaniya bilan Versal tinchlik shartnomasini imzoladi. 1919-yil 4-may kuni - Xitoylik talabalar Pekinda namoyish boshladilar. 1919-yil mayda - Buyuk Britaniya va Fransiya Osiyo va Afrikani boshqarish uchun mandatni qo’lga kiritdi. 1919-yil noyabrda - Fransiyadagi saylov “bolsheviklar xafi” bilan qo’rqish ruhida o’tdi o’nglar hokimiyatga keldi. 1919-yili - Armitsarda Buyuk Britaniya qo’shinlari namoyishchilarni o’qqa tutdi. 1919-yili - Germaniyada national-sotsalistik partiyasiga asos solindi. 1919-yili - Parij konferensiyasi qaroriga ko‘ra Usmoniylar imperiyasi Millatlar Ligasining mandati ostiga o‘tdi. 1919-yili 31-iyul kuni - Veymar shahrida Tasis majlisi konsitutsiyani qabul qildi, Veymar respublikasi davri boshlandi. 1919-yili mart oyida - Mussolini boshchiligida Fashistlar partiyasi tuzildi. 1920 – 1940-yillarda - hindlarning zo‘ravonliklarsiz ommaviy chiqishlarini tashkil qilishda hind xalqining buyuk farzandi Maxat ma Gandining ro’li beqiyos bo‘ldi. 1920-1930-yillari - AQShning tashqi siyosatida juda muhim ishlar bo’lmadi. 1920-yil iyulda - Pekindagi hukumat ag‘darilib, hokimiyatga Buyuk Britaniya va AQSH tomonidan qo‘llab-quvvatlangan U Peyfu keldi. 1920-yilgi - Sevr shartnomasiga ko‘ra Turkiya hududi bir guruh Yevropa davlatlari o‘rtasida bo‘lib olinishi ko‘zda tutildi. 1920-yili - Afrikada birinchi siyosiy partiya – Afrika Milliy kongressi (AMK) tashkil topdi. 1920-yili - Lotin Amerikasida Liberal islohotchilik o’tkazildi. 1920-yillar boshida – Leyboristlar Britaniya parlamentida ikkinchi bo’lib oldilar. 1920-yillar o‘rtalariga kelib - Yaponiyada sanoat to‘ntarishi yuz berdi. 1920-yillar oxiri 1930-yillar boshlarida Yaponiyada “Yosh ofitserlar” tomonidan bir qator siyosiy terrorlar amalga oshirilishiga va hatto, 1932-yil mayda isyon ko‘tarilishiga olib keldi. 1920-yillar oxiri 1930-yillarda - SSSRda Industirlashtirish amalga oshirildi. 1920-yillar oxiriga - kelib ikki amerikalikning bittasida radiopriyomnik bor edi. 1920-yillar oxiriga kelib - Yaponiyada harbiylarning roli kuchaydi va so‘l kuchlar quvg‘in ostiga olindi. 1920-yillarda – Yaponiyada ichki siyosiy munosabatlar yangi siyosiy partiyalarning paydo bo‘lishi hamda saylovchilar sonini asta-sekin oshirib borgan qator islohotlar bilan xarakterlanadi. 1920-yillari - Lotin Amerikasi davlatlari nomigagina mustaqil edi. 1920-yillari - SSSRning asosiy maqsadi uning Xalqaro maydonda tan olinishi bo’ldi. 1920-yillari – Turkiyada iqtisodiy siyosatning asosiy yo‘nalishini chet ellik mulkdorlardan sanoat korxonalari, infratuzilma obyektlari, temir yo‘llarni sotib olish, milliy sanoatni yaratish tashkil qildi. 1921 – 1922-yillari - Vashingtonda bo‘lib o‘tgan konferensiyada barcha ishtirokchi davlatlar Xitoyning suvereniteti va hududiy yaxlitligini kafolatladi. 1921-yil - parlament saylovida Fashistlar 36 ta o’rin olishdi. 1921-yil 12-noyabrdan 1922-yil 6-fevralgacha - 9 ta davlat ishtirokida Vashington konferensiyasi bo’lib o’tdi. 1921-yil dekabrda - AQSH, Buyuk Britaniya, Fransiya va Yaponiya o’tasida shartnoma imzoladi. 1921-yil fevralda – Eronda kazaklar polki sardori polkovnik Rizoxon hukumatni ag‘darib tashladi. 1921-yili - Italiyada fashistlar harakati bir qadar ommaviy tus oldi. 1921-yili - SSSR iqtisodiy va siyosiy inqirozni boshidan kechirdi. 1921-yili - Sun Yansen Xitoy Respublikasi prezidenti lavozimiga saylandi. 1921-yili dekabrda - Irlandiya dominion huquqini qo’lga kiritdi. 1921-yili oktabrda - Fashistik guruh Rimga yurish qildi va Mussolini hukumat boshlig’i etib saylandi. 1922-yil 1-noyabr kuni - Turkiya Buyuk Millat majlisi sulton hokimiyatini bekor qilish to‘g‘risida qaror qabul qildi. 1922-yil oktabrga kelib - M. Kamol qo‘shinlari butun Turkiya hududini Gretsiya qo’shinidan ozod qildi. 1922-yili - “qizil armiya” Vladivostok shahrini oldi va Tinch okeaniga chiqdi fuqarolar urushi asosan yakunlandi. 1922-yili - “Ropallo” shartnomasi imzolandi. 1922-yili - Buyuk Britaniya Misr ustidan o‘z protektoratini bekor qilib, uning to‘liq mustaqilligini tan oldi. 1922-yili - Jon Makleod va Frederik Baning Insulinni kash etishdi. 1922-yili - Misr mustaqillikka erishdi. 1922-yili 30-dekabrda - SSSR tashkil topdi. 1922-yili kuzda noyabrda - “oq armiya “mag’lub bo’lishi bilan Rossiyada fuqarolar urushi tugadi. 1923-yil - Lozanta tinchlik shartnomasi imzoladi. 1923-yil 29-oktabrda - Turkiya respublika deb e’lon qilindi. 1923-yil 8-noyabr kuni - Myunxendagi bahaybat pivoxonada natsistlar qo’zg’olon ko’tardilar. 1923-yili - fransuzlar Germaniyaning Rur viloyatini bosib olishdi. 1923-yili - gerenal Migel de Rivera Ispaniyada davlat to’ntarishini uyushtirdi. 1923-yili - Lozannada Buyuk Britaniya, Fransiya va boshqa bir qator davlatlar bilan M. Kamol hukumati imzolagan yakuniy shartnomaga ko‘ra, Turkiya o‘z suvereniteti va hududiy yaxlitligini saqlab qoldi. 1923-yili - qabul qilingan konstitutsiyaga ko‘ra, Misr monarxiya deb e’lon qilindi. 1923-yillar oxiriga kelib - Yevropadagi eng qadrsiz pul Germaniyaning puli edi. 1924-1929-yilari - AQSH dunyoning eng rivojlangan mamlakatiga aylandi. 1924-yili - Germaniyada inqirozdan chiqish maqsadida “Daues rejasi” qabul qilindi. 1924-yili - V.Lenin vafot etdi uning o’rniga Iosif Stalin keldi. 1924-yili 24-oktabrda - AQShda Nyu-York fond birjasida inqiroz boshlandi. 1924-yili yanvarda - Britaniya tarixida leyboristlar birinchi marta hukumatni boshqardi. 1925-yil bahorda - Xitoyda shanxaylik burjuaziya, talabalar va ishchilar vakillari mamlakatdagi inglizlarga qarshi harakat boshladi. 1925-yil martda - Xitoyda Sun Yatsen vafot etdi 1925-yildan - sovet-yapon munosabatlari yo‘lga qo‘yilib, bu iqtisodiy hamkorlikning rivojlanishida va yapon qo‘shinlarining Shimoliy Saxalindan olib chiqib ketilishida aks etdi. 1925-yili - Yaponiyada sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish darajasi 1919-yilgi darajasidan oshib ketdi. 1925-yilning dekabr oyida - Eronda chaqirilgan Ta’sis majlisi Rizoxonni Pahlaviylar sulolasining shohi deb e’lon qildi. 1926-1929-yillari - Fransiyada hukumat pulning qadrsizlanishini to’xtatishga erishdi. 1926-yili - Millatlar Ligasi tomonidan qabul qilingan “Qullik haqida” konvensiyada qullik va qul savdosiga ta’rif berilib, ular qoralandi. 1926-yili - Xitoyda general Chan Kayshi boshchiligidagi Gomindan milliy hukumati Milliy inqilobiy armiyaning Shimolga yurishini boshladi. 1926-yili mayda - Britaniyada shaxtiyorlarni eng katta ish tashlashi yuz berdi. 1927 – 1934-yillardagi – Erondagi islohotlar davrida bepul majburiy boshlang‘ich ta’lim hamda pullik o‘rta va oliy ta’lim to‘g‘risida qonunlar qabul qilindi. 1927-1929-yillarda - Rossiyada NEP bekor qilina boshlandi. 1927-yil - Britaniya radio kompaniyasi Bi-bi-si tashkil etildi. 1927-yili - Albaniya Italiya protektoratiga aylantirildi. 1927-yili - Nyu-Yorkda dastlabki ovozli kino “Jaz kuychisi” namoyish etildi. 1928-1932-yillarda - Rossiyada 1-besh yillik amalga oshirildi. 1928-1933-yillari - Rossiyada Kollektivlashtirish siyosati amalga oshirildi. 1928-yildan M. Kamoldan o‘rnak olib shoh Eronda yevropacha libos joriy qildi, feodal unvon va murojaat shakllari bekor qilindi, nasab joriy qilindi. 1928-yili - AQSh kongresiga bo’lib o’tgan saylovda respublikachilar g’alaba qozondi. 1928-yili - Boris Grabyoviskiy va Ivan Belyanskiy harakatlanuvchi tasvini Toshkent tramvay bazasi trestida yaratdilar. 1928-yili - Britaniyalik olim Aleksandr Fleming Penitsilinni kashf etdi. 1928-yili - Fransiyada hokimiyatga yana o’nglar keldi. 1929 – 1933-yillardagi - jahon iqtisodiy inqirozi yapon iqtisodiyotiga katta zarar keltirdi: u tinchlik sharoitida rivojlanishga moslashmagan, hali juda kuchsiz edi. 1929-1932-yillarda - Fransiyada bir necha hukumat almashdi. 1929-1932-yillari - AQShda sanoat ishlab chiqarish hajmi 50% ga qisqardi 13 mln ga yaqin kishi ishsiz qoldi. 1929-1933-yillardagi - jahon iqtisodiy inqirozi Fransiyada 1930-yil oxirida boshlandi boshladi. 1929-yili yanvarda - AQShda Respublikachi Gerbert Guver prizidentlikka saylandi. 1930-yili - Braziliyada burjua inqilobi oligarxiya rejimini ag’darib tashladi. 1930-yili - Ispaniyada De Rivera istefoga chiqdi 1930-yili - SSSRda majburiy boshlang’ich ta’lim joriy etilgan. 1930-yillar oxiriga - kelib ham Fransiya sanoati inqirozdan oldingi holatiga yetmadi. 1930-yillar oxiriga kelib - Fransiya ijtimoiy qonunchiligi bir qadam ham olg’a siljimadi. 1930-yillar oxiriga kelib - Yevropadagi hech bir davlat Versal-Vashington tizimiga rioya etmay qo’ydi. 1930-yillarda - Buyuk Britaniya siyosatini Germaniyadan qo’rqish belgilab berdi. 1930-yillarda - fizika va kimyo rivojlanishi o’ta mustahkam birikmalarning yaratilishiga imkon berdi. 1930-yillarda - Lotin Amerikasidagi o’zgarishlar ishlab chiqarishning o’sishi va milliy kapitalning kuchayishiga olib keldi. 1930-yillardagi - Jahon iqtiodiy inqirozi SSSRga katta tahdid solayotgan edi. 1930-yillari - Lotin Amerikasi davlatlarining boshqaruv shakli har xil edi. 1930-yillarning boshida - AQSH taraqqiyot yalovbardoriga aylandi. 1930-yillarning ikkinchi yarmidan - Afrikada iqtisodiy rivojlanish sur’atlari jadallashdi. 1931-1932-yillarda - Yaponiya Manjuriyaga hujum qilib Manjur-Go nomli qo’g’irchoq hukumat tuzadi. 1931-yil sentabrda - yaponlar Xitoyga qarashli Manchjuriyaga bostirib kirdi. 1931-yili - Buyuk Britaniyada Vesminster statuti imzolandi. 1931-yili – Liviyada qarshilik harakati bostirilib, uning rahbarlari qatl qilindi. Liviya Italiyaning mustamlakasiga aylantirildi. 1931-yili - Xitoy Sovet Respublikasi deb e’lon qilindi va Mao Szedun uning raisi etib saylandi. 1931-yili - Xitoyning Manchjuriya provinsiyasining bosib olinishiga va bu yerda yaponlar tomonidan Man chjou Go qo‘g‘irchoq davlatining tuzilishiga olib keldi. 1932-yil 1-martda - yaponlar Manchjuriyada ManchjouGo davlati tuzilganligini e’lon qildi. 1932-yilgi - Germaniyada saylovda Gindenburg g’alaba qozondi, Gitler undan sal orqda qoldi. 1932-yili - AQShda o’ta shuhratparast demokrat Ruzvelt prizident etib saylandi (1932-1936-1940-1944)-yillari Ruzvelt 4 marta prizidentlikka saylandi. 1932-yili - Millatlar Ligasiga a’zo bo‘lgan Turkiya barcha davlatlar bilan do‘stona munosabatlar o‘rnatishga harakat qildi. 1933-1937-yillarda - Rossiyada 2-besh yillik amalga oshirildi. 1933-yil - Yaponiya Millatlar Ligasidan chiqdi. 1933-yil 30-yanvarda - Germaniyada Gindenburg Gitlerni reyxkansler deb e’lon qildi. 1933-yil yanvarda - Germaniyada A. Gitler boshchiligidagi natsional-sotsialistik ishchi partiyasi hokimiyatga keldi. 1933-yilgi - Rossiyada ocharchilikda Ukraina, Kuban, Volgabo’yi, Qozoqistonda 7 mln kishi halok bo’ldi. 1933-yili - AQSh Sovet ittifoqi bilan neytralititet haqidagi diplomatik aloqalar o’rnatildi. 1933-yili - Ispan falangasi tashkil etildi. 1933-yili - Ruzvelt Lotin Amerikasi davlarlariga Intervensiya uyushtirmasligili el’on qildi. 1933-yili – Yaponiya Millatlar Ligasidan chiqdi. 1933-yilning oxirida - AQSh SSSRni tan oldi. 1934- yili - Fransiyada hokimiyatga yana o’nglar keldi. 1934-yildan boshlab - Britaniya Jahon iqtisodiy inqirozidan chiqa boshladi. 1934-yili - Germaniyada Gindenburg vafot etdi, uni o’rnini Gitler egalladi, Veymr respublikasi tugatildi. 1934-yili - Ispaniyada fashistlarni bir necha vakili parlamentga saylandi. 1934-yili - SSSR Millatlar ligasiga a’zo bo’ldi. 1935-1936-yil - Italiya-Efiopiya urushi natijasida Italiya Eritreya va Somalining bir qismini egalladi. 1935-yildan - Eronning nomi o‘zgartirildi: ilgarigi Fors o‘rniga Eron deb ataladigan bo‘ldi. 1935-yili – Eronda chodra o‘rab yurishni bekor qilish to‘g‘risida qonun qabul qilindi. 1935-yili - Germaniyada “Umumiy harbiy majburiyat” to’g’risidagi qonun qabul qilindi. 1936-1939-yillari - Germaniya iqtisodiyoti to’liq urush maqsadida bo’ysundirildi, harbiy harajtlar 10 barobar ko’paytirildi va 1914-yilgi darajaga keltirildi. 1936-yil 18-iyun kuni - Ispaniyada fuqarolar urushi boshlandi. 1936-yil noyabrda - Yaponiya va Germaniya Antikomintern pakti deb ataluvchi hujjatni imzoladi va 1936-yili - Ispaniyada korteslarga (parlamentga) o’tkazilgan saylovda Xalq fronti g’alaba qozondi. 1937-1938-yillarda - iqtisodiy o’sishlar Germaniyaning ichki holatini yaxshiladi. 1937-1938-yillari - Germaniyaning asosiy maqsadi uni urushga tayorlash edi. 1937-1940-yillarda - Britaniya hukumatini konservatorlar yetakchisi Nevil Chemberlen boshqardi. 1937-yil iyunda - Yaponiya Markaziy Xitoyni bosib oldi. 1937-yili - Britaniya Jahon iqtisodiy inqirozidan oldingi holatini tiklab oldi. 1937-yili unga Italiya ham qo‘shildi. 1938-yil - Nemis olimlari uran yadrosining zanjirli reaksiyasini kash etishdi. 1938-yil 29-sentabr kuni - Chexoslovakiyaning kapitulatsiyasi Myunxenda rasmiylashtirildi. 1938-yil iyul – avgust oylarida - SSSRning Uzoq Sharqdagi Hasan ko‘li atrofida sovet-yapon chegara mojarosi keng ko‘lamli urush harakatlariga aylanib ketdi. 1938-yili - Italiyada Mussolini irqiy qonun chiqardi. 1938-yili - Myunxen kelishuvi imzolandi. 1938-yili - Rossiyada 3-besh yillikda asosan harbiy sanoat korxonalari qurilgan. 1938-yili - Yaponiyada general Fumimaro Konoe hukumati mamlakatning vazifasi Sharqiy Osiyoda yangi tartib o‘rnatish ekanligini e’lon qildi. 1939 – 1940-yillarda - sovet – fin urushi bo‘lib o‘tdi. 1939-yil 17-sentabr kuni - Polshaga sovet qo‘shinlari kiritildi. 1939-yil 1-aprelda - Ispaniyada gerenal F.Farko diktaturasi o’rnatildi. 1939-yil 1-sentabr kuni - Germaniyaning Polshaga bostirib kirishi bilan Ikkinchi jahon urushi boshlandi va 1945-yil 2-sentabrgacha davom etdi 1939-yil 23-avgustda - 10 yil muddatga o‘zaro urush qilmaslik to‘g‘risida Sovet-German paktining (Molotov – Ribbentrop pakti) imzolanishiga olib keldi. 1939-yil mayda - yaponlar Xalxin-Gol daryosi yonida Mo‘g‘uliston hududiga bostirib kirdi. 1939-yil sentabrgacha - davom etgan urush miqyosi bo‘yicha Hasan ko‘li atrofidagi janglardan ancha yirik edi. Bu urush ham yaponlarning mag‘lubiyati bilan tugadi. 1939-yili - Ikkinchi jahon urushi boshlanishi bilan urush ishtirokchilarining rejalarida Afrika muhim strategik ahamiyat kasb etdi. 1939-yili - Ikkinchi jahon urushi boshlanishi va Buyuk Britaniya Germaniyaga urush e’lon qilishi bilan Hindiston vitse-qiroli mamlakatni urush holatida deb e’lon qildi. 1939-yili - Italiyada Mussolini Deputatlar palatasini tarqatib yuborib ”Katta Fashistik kengash” tuzdi. 1939-yili - Moskvada Yaponiya bilan o’zaro hujum qilmaslik tog’risida shartnoma imzolandi. 1939-yili - Yaponiya Hasan ko’li atrofida SSSRning hududiga bostirib kirdi SSSR dushman qo’shinini o’z hududidan uloqtirib tashladi. 1939-yili - Yaponlar Mo’g’ulistonga bostirib kiganlaridan so’ng SSSR ham o’z ittifoqchisining hududiga qo’shin kiritdi. 1939-yili 1-sentabrda - Germaniya Polshaga hujum qildi, Ikkinchi jahon urshi boshlandi. 1939-yili 23-avgust kuni - SSSR va Germaniya o’rtasida o’zaro hujum qilmaslik to’g’risida shartnoma imzolandi. 1939-yili 3-sentabrda - Buyuk Britaniya Germaniyaga urush e’lon qildi. 1940-yil 10-iyunda - Italiya Fransiyaga urush e’lon qildi. 1940-yil martda - SSSR Finlandiya bilan sulh tuzishga majbur bo‘ldi. 1940-yil sentabrda - Germaniya, Yaponiya va Italiya o‘rtasida harbiy hamkorlik to‘g‘risida kelishuv – Uchlar pakti imzolandi. 1940-yili – Buyuk Britaniyada hokimiyatda Uinston Cherchill keldi. 1940-yili 14-iyunda - Germaniya Fransiyaga hujum qildi 1940-yillar oxiri – 1950-yillar boshi - AQSHda siyosiy reaksiyaning avj olishi bilan xarakterlanadi. 1940-yillar oxiridayoq - Shvetsiyaning Televerket kompaniyasi uyali telefonlarni yaratish ustida ish boshlagan edi. 1940-yillarning oxiridan boshlab - barqaror va to‘xtovsiz o‘sish AQSH iqtisodiy tizimining o‘ziga xos jihati bo‘lib qoldi. 1941-yil 5-aprelda - Yaponiya SSSR bilan neytralitet haqida paktni imzoladi. 1941-yil avgustda - AQSH va Buyuk Britaniya urush payti va undan keyingi hamkorlik tamoyillari to‘g‘risida deklaratsiyani – Atlantik xartiyani imzoladi. 1941-yil avgustda - sovet va ingliz qo‘shinlari Eronga kiritildi. 1941-yil dekabrda - AQSHning urushga qo‘shilishi bilan antifashistik koalitsiya tashkiliy jihatdan rasmiylashtirildi. 1941-yil dekabrda - nemis qo‘shinlari Moskva ostonalarida jangni boy berdi va urushdagi dastlabki jiddiy mag‘lubiyatga uchradilar. 1941-yil sentabrda - SSSR Atlantik xartiyaning asosiy tamoyillarini qabul qildi. 1941-yili - Misr hududiga Germaniya va Italiya qo‘shinlari kiritildi. 1941-yili – Turkiya Germaniya bilan do‘stlik shartnomasi imzolandi. 1941-yili 22-iyunda - Germaniya SSSRga bostirib kirdi. 1941-yili 7-dekabr kuni - Yaponiya AQSHning eng katta floti Pyotr-xarborga qilgan hujumidan so’ng AQSH ikkinchi jahon urushiga qo’shildi. 1942-yil bahor-kuzida - nemis qo‘shinlari Volga daryosiga va Shimoliy Kavkazga chiqdilar. 1942-yil noyabrda - sovet qo‘shinlari Stalingrad ostonalarida qarshi hujumga o‘tib, Volgaga chiqqan German qo‘shinlarining katta guruhi – 22 ta diviziyasini qurshab oldi va tor-mor qildi. 1942-yili - Enriko Fermi tomonidan Chikagoda birinchi atom reaktori yaratildi. 1942-yili - Muhammad Rizo Pahlaviy SSSR va Buyuk Britaniya bilan shartnoma imzoladi. 1943-yil fevralda - qurshovdagi nemis qo‘shinlari taslim bo‘ldi. 1943-yil may oyida – Ittifoqchilar Italyan – German qo‘shinlarini Afrikadan to‘liq quvib chiqishga erishdilar. 1944-yili - ittifoqchilar Fransiyaning shimoli-g‘arbiga qo‘shin tushirib, Fransiya va Belgiyani ozod qildi. Urush davomida uchrashuvlar uchta –Tehronda (1943), Qrim (Yalta)da (1945-yil,fevral), Potsdamda (1945-yil, iyulavgust) bo‘lib o‘tdi. 1944-yili - Sovet Ittifoqi o‘z hududini to‘liq ozod qildi, sovet qo‘shinlari Sharqiy Yevropaga kirib keldi. 1945-1991-yillar - Eng yangi davrni Ikkinchi bosqichi. 1945-yil - Sovet Ittifoqi Yaponiyaga qarshi urushga kirdi. 1945-yil 16-apreldan 2-maygacha - Berlin operatsiyasi amalga oshirilib, shu vaqt ichida Uchinchi reyxning poytaxti o‘rab olindi va shturm bilan zabt etildi. 1945-yil 2-sentabr kuni - Yaponiya so‘zsiz taslim bo‘lish to‘g‘risidagi paktni imzoladi. Ikkinchi jahon urushi tugadi. 1945-yil 6 avgust kuni - AQSH Yaponiyaning Xirosima va 9 avgust kuni Nagasaki shaharlariga atom bombalarini tashladi. 1945-yil 8-may kuni - Oliy bosh qo‘mondon o‘rinbosari G.K.Jukov Sovet Ittifoqi nomidan Germaniyaning so‘zsiz taslim bo‘lganligi to‘g‘risidagi aktni imzoladi. 9-may SSSRda «G‘alaba kuni» deb e’lon qilindi. 1945-yil avgustda - SSSR va AQSH vositachiligida Xitoy Kommunistik partiyasi bilan Gomindan o‘rtasida muzokaralar bo‘lib, o‘zaro dushmanlik harakatlarini to‘xtatishga kelishildi. 1945-yil noyabrdan 1946-yil oktabrgacha - Germaniyaning Nyurnberg shahrida fashist rahbarlari ustidan sud jarayoni bo‘lib o‘tdi. 1945-yili - Aleksandr Flemingga Nobel mukofoti berildi. 1945-yili - Fransiya sanoat va qishloq xo‘jalik mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi urushdan oldingi darajasining yarmiga ham yetmadi. 1945-yili - Manchester shahrida V Panafrika kongressi bo‘ldi. 1945-yili - Nyu-Meksikoda Poligonda 1-atom bombasi portlatildi. 1945-yili – Xitoyda mamlakat hududi va aholisining katta qismi gomindanchi Chan Kayshi hukumati tomonidan nazorat qilinardi. 1946-yil - Yaponiyada kasaba uyushmalari to‘g‘risida qonun qabul qilindi. 1946-yil 9-dekabrda - Ta’sis majlisi ochildi. Inglizlar Hindistonni ikkita davlatga – Hindiston va Pokistonga bo‘lish rejasini ishlab chiqdi. 1946-yil iyunda - Xitoyda fuqarolar urushi qaytadan boshlandi. 1946-yil martda - U. Cherchill AQSHning Fulton shahrida Vestminster kolleji tinglovchilari oldida so‘zga chiqib, AQSHga «tinchliksevar xalqlarning sovet tajovuziga» qarshi kurashiga boshchilik qilishni taklif qildi. 1946-yil maydan 1948-yil noyabrgacha - Yaponiya poytaxti Tokio shahrida yapon agressiyasidan aziyat chekkan davlatlar vakillaridan tashkil topgan Xalqaro harbiy tribunal urushda aybdor deb topilgan yapon harbiy jinoyatchilari ustidan hukm chiqardi. 1946-yili - Fransiyaning yangi konstitutsiyasi kuchga kirdi. 1946-yili - ingliz va sovet qo‘shinlari Eron dan olib chiqib ketildi. 1947-yil 15-avgust kuni - ikkita mustaqil davlat – Hindiston va Pokiston tashkil topganligi e’lon qilindi. Hindiston hukumatini Javaharlal Neru, Pokistonnikini esa Liikat Alixon boshqardi. 1947-yil iyulda – Xitoyda Xalq-ozodlik armiyasi hujumga o‘tdi. 1947-yil iyun oyida - AQSH davlat kotibi J. Marshall Yevropa mamlakat larigaurush oqibatlarini bartaraf qilishda yordam ko‘rsatish g‘oyasini ilgari surdi. 1947-yili - Chan Kayshi armiyasi kommunistlarning poytaxti Yanan shahrini egallab oldi. 1948-yil 1-yanvardan Italiyaning yangi konstitutsiyasi kuchga kirdi. 1949-yil - Buyuk Britaniya NATOga a’zo bo‘ldi. 1949-yil 1-oktabr kuni - Xitoy Xalq Respublikasi e’lon qilindi. 1949-yil 7-oktabrda - sovetlar okkupatsiya zonasi bo‘lgan sharqiy qismida Germaniya Demokratik Respublikasi (GDR) tashkil qilindi. 1949-yil aprelda - G‘arb davlatlari Shimoliy Atlantika Shartnomasi tashkiloti (NATO) deb ataluvchi harbiysiyosiy tashkilotni tuzdilar. 1949-yil mayda - AQSH, Buyuk Britaniya va Fransiya okkupatsiya zonalarida Germaniya Federativ Respublikasi (GFR) tashkil qilindi. 1949-yil sentabrda - Pekinda Milliy siyosiy maslahat konferensiyasi ochildi. 1949-yil yanvarda - SSSR va Sharqiy Yevropaning ko‘pchilik davlatlari iqtisodiy ittifoq – O‘zaro Iqtisodiy Yordam Kengashi (O‘IYK) tuzilganligini e’lon qildilar. 1949-yili - Hindistonning yangi Konstitutsiyasi qabul qilindi. 1950 – 1960-yillarda - Yaponiyaning to‘liq iqtisodiy tiklanishiga olib keldi. 1950 – 1960-yillardagi - jadal rivojlanishga qaramasdan, Italiya ishchilar harakati avvalgi darajasida qoldi 1950 – 1960-yillari - GFRda iqtisod jadal sur’atlar bilan rivojlandi. 1950-yildan – Yaponiyada kadrlar tayyorlashning amerikacha standartlari joriy qilindi. 1950-yili - SSSRda sanoat ishlab chiqarishi hajmi urushdan oldingi darajasidan oshib ketdi. 1950-yillar o‘rtalariga kelib - SSSRda mavjud totalitar tuzum bir qadar liberallashtirildi. 1950-yillar oxirida - Karib dengizidagi kichikina orol – Kubada yuz bergan voqealar butun dunyoning e’tiborini o‘ziga jalb qildi. 1950-yillar oxiridan - SSSRda qishloq xo‘jalik mahsulotlarini ishlab chiqarishning o‘sish sur’atlari ancha susaydi. 1950-yillarda - AQSH iqtisodiyoti boshqa G‘arb davlatlari iqtisodiyotiga nisbatan sekin o‘sganligiga qaramasdan, u barcha ko‘rsatkichlar bo‘yicha haqiqiy iqtisodiy yetakchi bo‘lib qolaverdi. 1950-yillardayoq - yangi mustaqil mamlakatlar o‘ziga xos taraqqiyot yo‘lini tanlash uchun xalqaro maydonga chiqdilar va keyinchalik «uchinchi dunyo mamlakatlari» nomini oldi. 1950-yillari – Fransiyada iqtisodiy o‘sish boshlandi. 1950-yillari – Hindistonda «J. Neru kursi» shakllandi. 1950-yillarning birinchi yarmida - Eron siyosati, asosan, mamlakat neft sanoatini natsiona lizatsiya qilishga bag‘ishlandi. 1950-yillarning ikkinchi yarmi – 1960-yillar Hindistonda jadal industrlashtirish boshlandi. 1950-yillarning ikkinchi yarmida - SSSRda qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish keskin o‘sib, kolxozlarning pul daromadlari 3 martadan ko‘proqqa oshdi. 1951-yili - Buyuk Britaniyada o‘tkazilgan saylovlarda konservatorlar g‘alaba qozondi U. Cherchill yana bosh vazir lavozimini egalladi. 1952-yil dekabrda - Xitoy Kommunistik partiyasi Markaziy Komiteti mamlakatda «sotsializm qurish» to‘g‘risida qaror qabul qildi. 1952-yilgacha Yaponiya hukumati AQSh shtabi tomonidan nazorat qilindi, mamlakatni modernizatsiya qilish bo‘yicha reja va tashabbuslar ham shu shtabga tegishli edi. 1952-yilgi - AQShda saylovlarda respublikachilar Download 0.97 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|