2-Мавзу: Кейнсчилик ва янги кейнсчилик

2-Мавзу:Кейнсчилик ва янги кейнсчилик.

• РЕЖА
• 1. Ж.М.Кейнснинг иқтисодий таълимоти.
• 2. Самарали талаб.
• 3. Инсоннинг психологик мойиллиги.
• 4. Жамғармаларнинг инвестицияларга айланиши муаммоси ва инвестицияларга таъсир этувчи бошқа омиллар.
• 5. Мультипликатор.
• 6. Иқтисодиётни давлат томонидан тартиблашнинг чора-тадбирлари.
• 7. Янги кейнсчилик.

Жон Мейнард Кейнснинг иқтисодий таълимоти

• Жон Мейнард Кейнс
• (1883-1946й.) асосий асари

• «Эҳтимоллар тўғрисида трактат» (1923),
• «Эркин тадбиркорликнинг тугатилиши»(1926),
• «Пул тўғрисида трактат»(1930),
• «Иш билан бандлик, фоиз ва пулнинг умумий назарияси»(1936)

Ж.Кейнснинг асосий асари

• «Иш билан бандлик, фоиз ва
• пулнинг умумий назарияси» ундаги бош ғоялар

• бозор иқтисодиёти муносабатлари такомиллашган
• ва ўзини ўзи тартиблаб турувчи тизим ҳисобланмайди;
• фақат давлатнинг иқтисодиётга аралашуви иш билан
• бандликни энг юқори даражада ошириши ва иқтисодий
• ўсишни таъминлаши мумкин;
• давлатнинг роли, энг аввало, шундан иборатки,
• у кризис даврида ялпи талабни ошириши
• ва шу билан ишлаб чиқаришни ва инвестицияни фаоллаштириши,
• ишсизликни эса камайтириши лозим

• Самарали талаб назариясининг асосий қоидалари:

• аҳолининг иш билан бандлик даражаси самарали талабга боғлиқ, у қуйидагиларни ўз ичига олади;
• а) истеъмолга бўлган талабни;
• б) инвестицияга бўлган талабни;
• XX асрнинг 30-йиллари кўпчилик мамлакатларда ялпи талабнинг (истеъмол талаби ҳам, инвестиция талаби ҳам)
• самарали бўлмаганлигини асослаб берилади:
• а) истеъмолга бўлган талабнинг етарли даражада самарали бўлмаслигига асосий сабаб, иш ҳақи ошганда кишилар истеъмолининг
• ошиб бориши пул даромадининг ўсиш суръатидан доимо орқада қолади, бу ҳолат «асосий психологик қонун»нинг
• амал қилиши билан боғлаб тушунтирилади, бу қонунга кўра, инсон даромадлари ошиб борганда олдингига қараганда даромадларнинг
• кўпроқ қисми жамғарила борилади;
• б) Инвестицияга бўлган талаб иккита сабабга кўра самарали бўлмаган:
• ўша «асосий психологик қонуннинг» амал қилиши туфайли истеъмолчининг сарфлаган инвестициясига фойда ололмай қолишдан
• қўрқиши;- кредит учун юқори ссуда фоизининг амал қилиш;
• Ж.Кейнс юзага келган вазиятдан чиқиш учун давлат ва ҳукуматнинг қуйидаги фаолият йўналишларини таклиф қилади:
• - давлат унча юқори бўлмаган истеъмол талабини давлат ҳаражатларини ва истеъмолини кўпайтириш орқали компенсациялаши керак;
• - ҳукумат ссуда фоизини илмий асосда тартиблаш йўли билан хусусий инвестицияни рағбатлантириш сиёсатини юргазиши керак;
• бозордаги вазиятга қараб, айрим ҳолларда, аҳоли жамғармасининг ҳаддан ташқари кўпайиб кетишига йўл қўймаслик мақсадида,
• аҳолидан олинадиган солиқларни кўпайтириш зарур;
• шу мақсадда вақти-вақти билан иш ҳақи даражасини музлатиб қўйиш ўринли ҳисобланади;
• - макроиқтисодий даражада қарор қабул қилишда «мультипликатор»дан фойдаланиш зарур.

•