2-mavzu Ko'chish hodisalari. Gidrodinamika. Termodinamika asoslari

2-mavzu Ko'chish hodisalari. Gidrodinamika. Termodinamika asoslari.

REJA:

• Suyuqliklarda oqim turlari.
• Ideal suyuqlik oqimining uzluksizlik tenglamasi.
• Bernulli tenglamasi.
• Yopishqoqlik koeffisiyenti va uning o’lchov birligi.
• Yurakning ishi va quvvati.
• Termodinamik jarayonlari va sistemalar.

Tayanch iboralar:

• uzluksizlik, oqim chiziqlari, uyurma, diffuziya, konveksiya, impuls, termos, kopilyar, ichki energiya, issiqlik miqdori, termodinamik tizim, issiqlik sig’imi.

Suyuqliklar qattiq jismlardan farq qilib, suyuqlikni tashkil qilgan zarrachalar bir - biriga nisbatan ancha siljishi mumkin. Agar suyuqlikning tezligi qaralayotgan hajmning har bir nuqtasida vaqt o’tishi bilan o’zgarmasa, bu suyuqlik harakati barqaror (stasionar) harakat deyiladi.
Yopishqoqligi mutloqo bo’lmagan suyuqlikka ideal suyuqlik deyiladi.
Oqim chiziqlari deb, bu chiziqlarning har bir nuqtasiga o’tkazilgan urinma zarrachalar tezligi vektori bilan ustma -ust tushadigan chiziqlarga aytiladi.
Agar suyuqlik zarrachalari harakati (oqim chiziqlari) bir - biriga parallel bo’lsa, bunday oqimga lominar (qatlamli) oqim deyiladi. Agar zarrachalar harakati bir - biriga aralashib yuz bersa turbulent (uyurmali) oqim deyiladi.

Ideal suyuqlik oqimining uzluksizlik tenglamasi.

• Siqilmaydigan va noyopishqoq suyuqlik tezligining oqim nayining ko’ndalang kesimiga ko’paytmasi o’zgarmas kattalikdir.

1 sekundda oqim nayining bir uchidan oqib kirayotgan suyuqlikning hajmi uning qarama-qarshi uchidan oqib chiqayotgan suyuqlikning hajmiga teng bo’lishi kerak:
Ѵ1S1=Ѵ2S2
Ѵ·S=const.

Bernulli tenglamasi - gidrodinamikaning asosiy tenglamasi hisoblanadi

Bernulli tenglamasi:

T vaqtda S1 ko’ndalang kesim orqali uzatiladigan energiya uchta qo’shiluvchidan iborat bo’ladi:
S1v1t=S2v2t