8-Mavzu. Go‘daklik davrining psixologik xususiyatlari. Reja: Go‘daklik davrining psixologik xususiyatlari 2

8-Mavzu. Go‘daklik davrining psixologik xususiyatlari.
Reja:
1. Go‘daklik davrining psixologik xususiyatlari
2. Go‘dak va muloqot, go‘daklik davrida nutqning vujudga kelishi, kognitiv va perseptiv jarayonlarni rivojlanishi uchun shart–sharoitlar.
3. Olti-yetti oylik bolalarda taqlid qilish. Munosabatlar doirasining kengayishi va muloqot.
4. Go‘daklik davrida muloqotning o‘ziga xos jihatlari. Muloqot go‘daklik davrida asosiy faoliyat ekanligi.
5. Go‘daklik davrida psixodiagnostika uchun diagnostik vositalar va ulardan foydalanish.
Tayanch so’z va iboralar: Go‘daklik davri, diagnostik vositalar, muloqot, nutq, kognitiv va perseptiv jarayon, psixologik xususiyat, M.P. Denisova, M.Y. Kityakovskaya, D.B.Elkonin nazariyasi.

Go‘dak har oyda 2-3 sm dan o‘sib boradi. U 8 oylik bo‘lganda bo‘yi 2 baravarga, 9 oylik bo‘lganda 14 martaga oshadi. Bola yoshiga to‘lib yurib ketsa, u jismoniy jihatdan sog‘lom bo‘ladi. Bola psixik taraqqiyotining anatomik va fiziologik asosini tashkil etuvchi nerv sistemasining rivojlanishi bolaning bir yoshgacha bo‘lgan davrida jadal bo‘ladi.

Ilk yoshdagi bolalar jismoniy jihatdan tez rivojlanish bilan birga psixik jihatdan ham tez rivojlanadi. Chaqaloqlar psixikasining rivojlanishi 1 –dan analizatorlarni takomillashuvi bilan bog‘liq bo‘lsa, 2 –dan mustaqil harakatlarning o‘sishi bilan bog‘liq. Analizatorlarni tez takomillashuvi natajasida bir oylik bo‘lgandan so‘ng unda dastlabki shartli reflekslarning shakllanishi ideallashadi. Shu davrda bola psixikasining tez rivojlanishi yo‘lga qo‘yiladi. 2-3 oylik bolalarda analizatorlarni faoliyati takomillashuvi natijasida ta’sir qilayotgan qo‘zg‘atuvchilarni farqlash qobiliyati yuzaga kela boshlaydi. Ovozlarni, so‘ngra yorqin ranglarni, ta’mlarni farqlay boshlaydi. Bola bir oyga to‘lgach, o‘zini parvarish qilayotgan odamga intiladi, o‘ziga yaqin insonini aft basharasiga qarab ijobiy his tuyg‘ular uyg‘onadi. Ta’sirga berilishi va ta’sirlanishning bu shakli bola bilan kattalar o‘rtasidagi aloqaning boshlang‘ich ko‘rinishidir. Shaxslararo aloqaning bu shakli chaqaloqlik davrining tugashi va ilk bolalikning boshlang‘ich davridir.
Chaqaloqda paydo bo‘ladigan ijobiy tuyg‘ularning oddiy tabiiy ehtiyojlarini qondirish bilan bog‘liq emas. Chunki psixik dunyodagi o‘zgarishlarni o‘rgangan M.Y. Kityakovskayaning o‘qtirishicha, uyqusizlikdan qiynalish va ochlik uyg‘otuvchi va qo‘zg‘otuvchilarni bartaraf qilish salbiy kechinma va his –tuyg‘uni pasaytiradi. Psixolog D.B.Elkonin nazariyasiga ko‘ra chaqaloqlik davridagi ilk bolalik, go‘daklik davriga o‘tishning o‘ziga xos xususiyatlari mavjud: bular