Barkamol avlod – Vatanning baxti
Download 356.36 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- SOG‘LOM AVLOD UCHUN
- USHBU SONDA: MUSTAQILLIK UFQLARI Vatan – baxtim, saodatimdir! ..................................................2 TA’LIM ISTIQBOLI
- SHAXS KAMOLOTI Virtual reallikning inson ruhiyatiga ta’siri .................................6 IBN SINO DARSXONASI
- SIM-SIM Yo‘qotilgan o‘n uch kun .........................................................18 MA’NAVIY OLAM
- FAN VA ZAKOVAT Olam va odam: nima uchun shunaqa ...................................30 FOYDALI MASLAHATLAR
- Gulnoza Sharopova, (“Zulfiya” muko- foti sovrindori)
- Mustaqillik ufqlari Sog‘lom avlod uchun | 12
- Sarvar KarImov (Futbol bo‘yicha o‘smirlar o‘rtasidagi jahon chempionati ishtirokchisi, o‘zbekiston U-17 darvoza
- KomIljon nIyoZov (o‘zmU talaba- si)
- Mustaqillik ufqlari (Davomi 8-betda) Sog‘lom avlod uchun | 12
- Ta’lim istiqboli Sog‘lom avlod uchun | 12
- Shaxs kamoloti Sog‘lom avlod uchun | 12
|
Sog‘lom avlod uchun |
12 |
2013 1 Barkamol avlod – Vatanning baxti SOG‘LOM AVLOD UCHUN Ilmiy-tarbiyaviy, ommabop, bezakli oylik jurnal
«Sog‘lom avlod uchun» jurnali O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1995-yil 13-aprel 127-sonli qaroriga asosan «Maktabgacha tarbiya» jurnali negizida tashkil etilgan. 1996-yil yanvardan chiqa boshlagan. MUASSISLAR: O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi, «Sog‘lom avlod uchun» Xalqaro xayriya jamg‘armasi JAMOATCHILIK KENGASHI: Svetlana INOMOVA Tatyana KARIMOVA Abdulla ORIPOV Gulnora YO‘LDOSHEVA BOSH MUHARRIR: Muftillo YUSUPOV TAHRIR HAY’ATI: Hidoyat OLIMOVA (mas’ul kotib) Shomirza TURDIMOV Sabohat MIRDJALILOVA Malohat A’ZAMOVA Manzilimiz: 100000. Toshkent shahri, Buyuk Turon ko‘chasi, 41. Telefon 233-18-92 (faks), 233-31-53. E-mail: jlsaumt@mail.ru www.jlsau.uz O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligi tomonidan 2007-yil 3-yanvarda 0102- tartib raqami bilan ro‘yxatdan o‘tkazilgan. Jurnal maketi tahririyatning matbaa bo‘limida tayyorlandi. Bosilayotgan materiallardagi ma’lumotlar, dalil va raqamlarning to‘g‘riligi uchun mualliflar javobgardirlar. Tahririyat nuqtayi nazariga mos kelmagan maqolalar tahlil etilmaydi va egalariga qaytarilmaydi. Navbatchi muharrir: Tillaniso Eshboyeva Musahhih: Ozoda Isakulova Jurnalda M.Amin, M.Nurinboyev, B.Rizoqulov olgan suvratlardan foydalanildi. Bosmaxonaga 2013-yil 23-dekabr kuni topshirildi. Ofset usulida chop etildi. Qog‘oz bichimi A-4. Qog‘oz hajmi 4,0 bosma taboq. Nashriyot hisobida 3,8 bosma taboq. Adadi 3792 nusxa. 1446-buyurtma. "SANO-STANDART" MCHJda chop etildi. 100069, Toshkent, Shiroq ko‘chasi, 100-uy. USHBU SONDA: MUSTAQILLIK UFQLARI Vatan – baxtim, saodatimdir! ..................................................2 TA’LIM ISTIQBOLI Tabiatga g‘amxo‘rlik – umrga g‘amxo‘rlik ...............................4 SHAXS KAMOLOTI Virtual reallikning inson ruhiyatiga ta’siri .................................6 IBN SINO DARSXONASI Oziq-ovqat allergiyasi ...............................................................9 SHIFOKOR MINBARI Dori – bemor uchun darmon .................................................12 RUHIYAT MANZILI Teatr va tomoshabin ijrosidagi tomosha ..................................14 SIM-SIM Yo‘qotilgan o‘n uch kun .........................................................18 MA’NAVIY OLAM Yaxshi asar asrlar osha yashaydi ........................................... 22 QADRIYATLAR SABOG‘I Alpomishlarni tebratgan beshik ...............................................24 OQ YOMG‘IR Mixail Prishvin. O‘rmon tomchilari ........................................26 FAN VA ZAKOVAT Olam va odam: nima uchun shunaqa? ...................................30 FOYDALI MASLAHATLAR Sut – ming dardga davo ........................................................32 BIRINCHI BET: 2014-yil – Sog‘lom bola yili TO‘RTINCHI BET: 2014-yil kalendari Sog‘lom avlod uchun |
12 |
2013 2 Prezidentimiz Islom Karimov 2014-yilni yurtimizda Sog‘lom bola yili deb e’lon qila turib, sog‘lom bola ahil oila mevasi ekanligini e’tirof etdi. Bugun – yana bir yil bilan xayrlashish ostonasida ortga nazar solsak, istiqlol- ning dastlabki bolalari, ahil oila farzandlari ulg‘ayib, o‘z intilishi, faoliyati bilan mamlakatning yetakchi kuchiga aylananib ulgurdi. Istiqlol farzandlarining boshqalardan farqi shundaki, ular – mustaqillik yillarining taloto‘pli, ham sururbaxsh onlarini o‘z bolaliklarida yashab o‘tdilar, o‘quvchiliklarida kechirdilar. Yana ularning baxti shuki, ilk bor “Prezident sovg‘asi”ga ega bo‘ldilar. Ular lotin yozuvidagi o‘zbek alifbosida ilk bor “Ona” deb yozdilar. O‘tish yillari qiyinchiliklarining ta’limdagi ta’siri sifatida ahyon-ahyon darsliklarga ham muhtoj bo‘lib turishdi… Istiqlol yoshlari turli xorijiy mamlakatlarda davlatimiz homiyligida o‘qib qaytib, el farovonligi yo‘lida ulkan mas’uliyatni ko‘targan avlodning qaldirg‘ochlaridir. Eng muhimi ularning qismatida mustaqillik nomi bilan bog‘lanadigan “baxtlilik yorliqlari” bisyor. Bu avlodning yuragida Vataniga bo‘lgan muhabbati jo‘sh uradi. Har birining qalbida shu muqaddas yurt haqida aytmoqchi bo‘lgan o‘z so‘zi, o‘z fikri bor.
ga nima berdim? Bu savol haqida o‘ylasam, Vatan oldidagi farzandlik bur chimni chin qalbdan his qilaman. Mus taqillik teng doshi bo‘lganim, o‘smir lik chog‘laridan ijod ga, ada biyotga mehr qo‘ yi shim kelajak orzu larimni belgilab berdi. Men 1997yilda maktabga chiqdim. O‘sha yili bizga ilk bor “Prezident sovg‘asi” berildi. Keyinroq, 2001yildan “Kamolot” YOIHga a’zo bo‘ldim. Tengdoshlarimiz bilan yurtimizning barcha shahar va vilo yatlarida bo‘lib, tengqurlarim ijodini o‘r gan dim, quvonchlariga sherik bo‘ldim. Biz
Sog‘lom avlod uchun |
12 |
2013 3 tahsil olgan kollej binosi ham yangi qurilib, foydalanishga topshirilgan edi. Mustaqillikning bizga bergan ulkan ne’ mati tilimiz bilan dilimizni bir qilgani, ona tilimizga ehtirom va e’tibor kuchayganidir. Qaysi davlatga bormaylik ular bilan teng mateng qadam tashlab, o‘z so‘zimizni ayta olyapmiz. “Zulfiya” mukofoti esa Prezidentimiz tomonidan bizning kichik mehnatimizga katta e’tibor bo‘ldi. Tengdoshlardan faxr lanish va Vatanning bir bo‘lagi bo‘lib ya shash – bu, ulkan saodat. Yurtimizning har qarich tuprog‘ini asrabavaylamog‘imiz har bir tengdoshimizning oliy maqsadi bo‘lmog‘i lozim. Zero, shu aziz Vatan barchamizniki. Sarvar KarImov (Futbol bo‘yicha o‘smirlar o‘rtasidagi jahon chempionati ishtirokchisi, o‘zbekiston U-17 darvoza- boni): Vatan deganda mening ilk his qila digan tuyg‘um – XOTIRJAM LIKDIR. Odam ning halo vati bo‘lmasa, uning ham ruhan, ham jismo nan kamol topishi juda mushkul. Inson har ish da uni kimdir qo‘llab quvvatlab turganini his qilsa, o‘ziga ko‘proq ishona di. Oilada eng katta madadkor otaona, jahon miqyosida esa seni xalqing qo‘llab quvvatlaydi. Vatan bu – Madaddir! Meni birinchi marta tumanimizdagi futbol to‘garagiga buvam olib borganlar. Ehtimol buvam o‘sha paytdayoq mendan ko‘p narsa umid qilgandirlar. Buvamning ushbu umidlari ham vatanparvarlikdek tuyuladi menga. Demak, har bir otaona ning farzandidan kutadigan ezgu umidlari, niyatlari – vatanparvarlik. Bugun mustaqillik tufayli futbolimiz qanchalik rivojlanganini yurtdoshlarimiz yaxshi bilishadi. Futbolda Vatan g‘ururi uchun kurash shiordir. Tan olish kerak, to‘p suruvchi vatanparvarlik mas’uliyati bilan har bir o‘yinda har bir daqiqada yuzmayuz keladi. Futbol jamoaviy sport turi bo‘lgani uchun inson birdamlik hissini ko‘proq his qiladi. Muxlislar bilan, xalq bilan, murabbiylar bilan, jamoadoshlari bilan birdamlik bu. Ayni shu birdamlik tuyg‘usining o‘zi – Vatan, vatanparvarlik dir.
KomIljon nIyoZov (o‘zmU talaba- si): Bolaligimni eslasam, bir voqea yodim ga tushaveradi. Ovuldagi teng doshlarimiz bilan tilla qo‘ng‘iz ko‘mish o‘y nar dik. Bu holat deyarli har kuni takrorlanardi. Ushbu “o‘yi nimiz”da uchi shga joy axtarib, o‘ziga qulay bir tepalikka qarab yo‘l olayotgan tilla qo‘n g‘iz ning ustiga hovuchlab qum to‘kardik. Biz tilla qo‘ng‘izga azob berayotganimizni tu shun masdik, albatta. Qancha qum to‘k may lik qumni yorib chiqib kelaverardi. Bundan zavq olib yana va yana qum to‘ kaverardik. Harakatdan to‘xtamay, uchib ketishni ko‘z lagan tillaqo‘ng‘iz bir amallab, biz uyum qilgan qumning ustiga chiqib olardida, so‘ngra shijoat bilan parvoz qilardi. Yuqo riga ko‘tarilgan sayin uning sarg‘ish qa notlari oftob nurida tovlanardiyu, bizga go‘yo oltinday bo‘lib ko‘rinardi. Tag‘in bir necha bor boshimiz uzra aylanib, xuddi biz orqasidan quvlayotgandek, shiddat bi lan uchib ketardi. Balki baland tog‘ tepasi ga yoki gullar orasiga qo‘ngandir. Ehtimol, endi u balandlarga ucholmasdir deb o‘ylab qolardim kechga borib. Nima bo‘lganda ham u bizning ozorlarimizdan qutuldi. U barcha jonivorlar kabi insondan qutulish ga harakat qildi. Endi eslasam, bir saboq bo‘lib qolgan ekan. Balki, “jonzotga ozor berma” degan purma’no gapning mag‘ziga yetgandayman.
Sog‘lom avlod uchun |
12 |
2013 4 Inson organizmining ishlash faoliyatini ta’minlovchi eng dastlabki muhim omil salomatlikdir. Salomatlik tushunchasi na faqat kasallik, jismoniy nuqsonning yo‘qli gini, shuningdek, to‘liq ijtimoiy, jismoniy va psixik holatni ham qamrab oladi. Bugungi kunga kelib, insoniyat atrof muhit ifloslanishining o‘ta salbiy oqibatla rini his etmoqda. Ma’lumki, inson sog‘lom turmush kechirgandagina hayotiy faoliya tini kengaytirishi va rivojlantirishi mum kin. Har qanday mamlakat siyosatida millat salomatligi muhim o‘rin tutadi. Aynan shu omil hayot sifatini belgilab beradi. Bolalar va o‘smirlar salomatligi mamlakat salohi yatini (iqtisodiy, intellektual, madaniy) va milliy xavfsizlikni belgilab beruv chi mu him ko‘rsatkichlardan biri hisoblanadi. Ta’lim oldida turgan ijtimoiy vazifalardan biri – o‘quvchilarning salomatligi, jismo niy tarbiyasi va rivojlanishi borasida qay g‘u rish. Shu bois, jismoniy tarbiya darslari va darsdan tashqari ishlar orqali o‘quvchi larda ekogigiyenik bilimlarni shakllantirish yetakchi ahamiyat kasb etadi. Ekogigiye nik bilimlarni shakllantirish asosida esa ekologik tarbiya yotadi. Ekologik tarbiya – jamiyat ekologik ma daniyatining tarkibiy qismi, tabiat va jami yatning o‘zaro munosabatlarini tartibga keltiruvchi yo‘nalishlardan biridir. Yerdagi tabiiy manbalarni asrabavay lashning eng asosiy sharti – aholi, shu bi lan birga o‘sib kelayotgan avlodni atrof muhitni asrashga oid bilimlardan xabardor qilish, ularga ekogigiyenik tarbiya berish dan iborat. Ona tabiatni ko‘z qorachig‘iday asrash, uning boyliklaridan tejabtergab va rejali foydalanishga o‘rgatish uchun, avvalo, bolalar ongida ekogigiyenik bilimlarni shakllantirish zarur bo‘ladi. Mazkur bilim larni puxta egallab, o‘simliklar va hayvon larni parvarish qilishning eng oddiy usul larini o‘zlashtirib, tabiatni kuzatish, uning go‘zalliklaridan bahra olish orqali tabiatga nisbatan ongli munosabat shakllanadi. Shu asosda yosh avlod qalbida ona Vatan, uning tabiati, jonajon o‘lkaga nisbatan muhabbat uyg‘onadi. Tabiatning faol himoyachilarini tarbiya lash uchun maktabgacha tarbiya va bosh lang‘ich ta’lim yoshidagi bolalarga atrof olam, undagi voqeahodisalar o‘rtasidagi bog‘liqlik to‘g‘risida ma’lumotlar berish, tabiat boyliklarini asrabavaylashga oid faoliyatni yo‘lga qo‘yish lozim. Davlati mizda bu borada olib borilayotgan ishlar xususida bolalarni tanishtirib borish ko‘p jihatdan yaxshi samara beradi va ta’lim tizimining keyingi bosqichlarida ekogigi yenik bilimlar uzluksizligini ta’ min lashga xizmat qiladi. Bu sa’yharakatlarni maktabgacha ta’ lim muassasalari va umumiy o‘rta ta’lim maktablari pedagog xodimlari, otaonalar hamda keng jamoatchilik o‘zaro hamkor TABIATGA G‘AMXO‘RLIK –
UMRGA G‘AMXO‘RLIK (BOlalarnI taBIatga mEHr rUHIda tarBIYalaYlIK!) Ta’lim istiqboli Sog‘lom avlod uchun |
12 |
2013 5 likda amalga oshirsalar ayni muddaodir. Tabiat qo‘yniga sayohatlar, maqsadli sayrlar, maxsus tashkil etilgan muammoli vaziyatlar, sport mashg‘ulotlari, texnik vositalardan unumli foydalanish kabi usullar ushbu jarayonning muvaffaqiyatini ta’minlaydi. Mashg‘ulotlar va darslarda ruhiy zo‘ ri qishni bartaraf etish, toliqishning oldini olish, aqliy ish qobiliyatini va emotsional bardoshlilikni oshirishda bolalarning ha rakat faolligini ta’minlovchi jismoniy tar biya daqiqalari, harakatli o‘yinlardan ibo rat tanaffuslar, sayrlar, sayohatlar, turli xil o‘yinlar va musobaqalardan foydalanish ham muhim ahamiyat kasb etadi. Jismo niy tarbiya darslari mazkur faoliyatlarning amalga oshirilishini to‘liq ta’minlab bera di.
Jismoniy tarbiya – insonning jismoniy kamolotga erishishiga yo‘naltirilgan peda gogik jarayon. Insoniyat uchun hayotiy zarur omillar (havo, suv, tuproq, o‘simlik va hayvonlar)- ning tabiatdagi o‘rni va ahamiyatini Abu Nasr Forobiy, Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino, Zahiriddin Muhammad Bobur kabi buyuk ajdodlarimiz ham targ‘ib et ganlar. Nodir manba hisoblanmish “Aves to”da ham insonlarni tabiatga, atrofmu hitga nisbatan mehrli, oqibatli bo‘lish, ulardan tejamkorlik bilan foydalanish, at rofmuhitning ifloslanishiga yo‘l qo‘ymas lik, tabiatga oqilona munosabatda bo‘lish ga da’vat etilgan. Boshlang‘ich sinflarning jismoniy tarbiya o‘qituvchilari bu haqda o‘quvchilarga tushuncha berishi lozim. O‘quvchilar ekogigiyenik bilimlarni faqat darsda emas, to‘garak mashg‘ulotlari jarayonida ham shakllantirishlari maqsad ga muvofiqdir. O‘quv fanlari mazmunidagi ekogigiye nik xarakter kasb etuvchi materiallardan dars jarayonida to‘g‘ri foydalanish piro vard natijada pedagogik samaraga zamin yaratadi. O‘quvchilarda ekogigiyenik sa vodxonlik, tabiat, tabiiy muhit, tabiiy omillar va ular orasidagi bog‘lanish, tabiat boyliklaridan tejabtergab foydalanish va muhofaza qilishga mas’ullikni tarkib topti rishda o‘qituvchining hissasi kattadir. Endilikda inson va tabiat o‘rtasidagi muvozanatni saqlash masalasi har qa chongidan ham dolzarb tus olmoqda. Shunday ekan, boshlang‘ich sinflardanoq o‘quvchilarga ekogigiyenik ta’lim berish zaruriyat kasb etadi. Zero, tabiatni muho faza qilish va tabiiy zaxiralardan oqilona foydalanish g‘oyalarini o‘quvchi yaxshi tushunib yetgandagina, ular bu ishni mu vaffaqiyatli amalga oshira oladilar. Jismoniy tarbiya o‘qituvchilari o‘quv chilarga ekogigiyenik ta’lim berishda dars jarayonining quyidagi yo‘nalishlarini aniq bilishi kerak: – o‘quvchilarga o‘z salomatliklarini mus tahkamlashlari uchun zaruriy ekogigiyenik bilimlar berish va mazkur bilimlar asosida ko‘nikma va malaka shakllantirish; – bolalarni amaliyot paytida ekogigiye nik bilimlardan foydalanish, o‘z xattiha rakatlarini nazorat qila olishga o‘rgatish; – bolalarda o‘zi va atrofidagi kishilar ning salomatligiga ehtiyotkorona munosa batda bo‘lishni tarbiyalash hamda ona ta biatimizni, yashab turgan atrofmuhiti mizni asrab avaylash, ularga nisbatan ijo biy munosabatda bo‘lish tuyg‘ularini pay do qilish lozim. Xulosa qilib aytganda, farzandlarimiz qalbiga, ekologik tarbiyani qanchalik erta va mukammal singdirsak, kelajak avlod larning ona tabiatni ko‘z qorachig‘iday asrabavaylashlariga erishamiz. Zero, tabi at bugungi kunda insoniyatning himoyasi ga muhtoj, unga qilingan g‘amxo‘rlik ha yotimizga qilingan g‘amxo‘rlikdir. Lochin XALMATOV, O‘ZPFITI katta ilmiy xodimi izlanuvchisi.
Sog‘lom avlod uchun |
12 |
2013 6 Internet texnologiyalari hayotimizda mu him o‘rin egallab bormoqda. Uyda, ko‘ chada, maktabda, ishda texnika va texno logiyalardan foydalanamiz. Ma’lumki, kompyuter bilan bog‘liq jarayonlar inson shaxsiga juda katta ta’sir o‘tkazadi, lekin bu ta’sirning mohiyati hozirgacha yaxshi o‘rganilmagan. Achinarli tarafi shun daki, bu jarayon dunyo hamjamiyati tomonidan yetarli darajada jiddiy qabul qilinmayapti. Avvalo e’tiborni Internet tushunchasiga qaratsak. Internet texnologiyalarining faol rivojlanishi global aloqalarning tarkib to pishiga turtki bo‘ldi. Zamonaviy Internet muhiti – bu, barcha foydalanishi mumkin bo‘lgan axboriy arxiv, global elektron bo zor, butun dunyo ma’lumotlar bazasi, taqdimotlar qilish maydoni, ijtimoiy tar moqlar “o‘rgimchak to‘ri”dir. Internet muhiti WWW, interaktivlik, multimediya viylik, “gipertekst” va shu kabi tushun chalarni hayotimizga olib kirdi. Shu bilan birga kompyuter va Internet texnologiya larining rivojlanishi madaniyatning yangi axboriy ko‘rinishi bo‘lgan “virtual real lik”ni yaratdi. “Virtual” atamasi fanning turli sohalari da qo‘llaniladi. U umumiy qilib aytganda, asosiy reallikka nisbatan boshqa reallik ning yolg‘on o‘xshashligi, ya’ni biror nar saning hamma xususiyatlariga ega bo‘lsa da, haqiqatda o‘sha narsaning o‘zi emasli gini bildiradi. Virtual reallik o‘zidan yuqori darajadagi boshqa reallikni yaratish ga qodir va bu cheksiz davom etadi. Uning chega rasi faqat insonning ruhiyfiziologik tabia tining cheklanganligi bilan belgilanishi mumkin. Inson ruhiy olamiga asosiy jis moniy reallikdan chiqib ketib, o‘zining maxsus realliklarini yaratish xosdir. Masa lan, kitob o‘qiyotib yoki film ko‘rayotib, inson o‘zga dunyoga tushib qoladi, ya’ni virtual reallik shaxs ruhiyatini tubdan o‘zgartiradigan hech qanday yangilik ya ratmaydi. Virtuallik – bu, tasavvurdagi muhit, au
Sog‘lom avlod uchun |
12 |
2013 7 dio va videolarning zamonaviy imkoniyat lari yordamida yaratilgan real muhitdan farq qiluvchi boshqa muhitning xayoliy tasavvuri bo‘lib, real kechinmalar, obraz lar yordamida namoyon bo‘ladi. Virtual reallikda inson o‘zini benuqson, kerakli hamda muhim shaxsday his qiladi. Axbo riy jamiyat insoniyatga katta imkoniyatlar eshigini ochadi, lekin ko‘pgina tahdid va o‘z domiga tortib ketish kabi muammolar ni ham keltirib chiqaradi. Zamonaviy kompyuter o‘yinlari hayot sinovlaridan qochmoqchi bo‘lganlar uchun “panoh” vazifasini o‘taydi. Kompyuter o‘yinlari ning yaratuvchilari o‘yinlar dasturiga in sonni o‘ziga bog‘lab qo‘yuvchi turli mexa nizmlarni kiritadilar. Virtual reallik kompyuter texnologiyala ri yordamida uch o‘lchamli modellashti rish sohasidan boshlandi. Virtual reallikni o‘rganish uchun boshqa muhitga tushish yoki unda ishtirok etish kerak. Foydala nuvchi o‘zining real muhitni qabul qiluv chi sezgilarini virtual reallikka o‘tkazadi, u virtual fazoga ulanib tashqi kuzatuvchi bo‘lib qolmay, uning ishtirokchisiga ayla nadi. Bu muhitni subyekt haqiqiy deb yoki haqiqatga yaqin deb qabul qiladi. Butun dunyo “o‘rgimchak to‘ri” bo‘l mish Internet virtual reallikka misol bo‘la oladi, deb hisoblash mumkin. Internetga madaniyat prizmasi orqali qaraydigan bo‘lsak, zamonaviy shaxs uchun dunyo – bu, virtual reallik qonuniyati asosida mavjud bo‘lgan axboriy maydondir. Virtu allik hissiyotlar, sezgilar va harakatning erkinligini ta’minlaydi. Bunda hayotning real muhit obyektlari ma’lum bir “matrit sa” (matematik elementlar jadvali)ga bi riktirilgan virtual o‘yinga o‘xshaydi. Bino devorlari va shaxsiy fazo chegaralari fizik xususiyatga ega bo‘lmaydi, shaxsiy suh batning o‘rnini esa ekran monitoridagi xat yozishmalari egallaydi. Internet shunday imkoniyatlarni yarata diki, real hayotda buni tasavvur qilish qi yin. Har bir inson bu muhitda o‘z qiziqishi va qobiliyatlarini ko‘rsata olishi mumkin. Lekin “virtuallashuv”ning xavfli tomonlari ham mavjud, ya’ni ish, o‘qish vaqti Inter netga sarflanadi. O‘yin bilan ovora bo‘lib, inson haqiqiy hayotdan uzilib qolishi, real va virtual qarashlar o‘rtasidagi farqni, muvozanatni yo‘qotib qo‘yishi mumkin. Bu esa charchash, atrofdagilarni tushun maslik kabi salbiy oqibatlarga olib keladi. Ularga xuddi axborot yetishmayotganday tuyuladi. Virtual reallik orzular ushaladi gan, muammolar hal bo‘ladigan makondek ko‘rinadi. Bu muhitda faraz qilish, xayol surishdagi tasavvurlardan farqli o‘laroq, haqiqiy reallikning deyarli barcha ele mentlari ko‘z o‘ngimizda jonlanadi. Mav jud insonlarning virtual qiyofada qatna shishi, ular bilan virtual muloqotda bo‘lish esa virtual dunyoga yanada ko‘proq reallik ko‘rinishini beradi. Unga bo‘lgan ishonch ni orttiradi, umidni kuchaytiradi. Grafik dizayn turli ko‘rinishdagi virtual liklarni, ya’ni grafik interfeyslardan tortib interaktiv muhit va butun dunyo manza rasini yaratishga qodirdir. Virtual muhitni yaratuvchilar fazoning yuksak darajada haqiqiy bo‘lishiga harakat qiladilar. Bu bilan ular reallik va virtuallikni ajratib tu ruvchi chegaralarning buzilishini xohla shadi. Virtual fazo uchun esa bu ham kamlik qilayotganday, u yanada ko‘proq reallikka da’vogarlik qilmoqda. Ko‘p hol larda esa foydalanuvchi uchun mavjud bo‘lgan yagona fazo sifatida haqiqiy ha yot ning o‘rnini egallayapti. Bu esa o‘z nav batida insonning real muhitdagi ha qi qiy sezgilarga bo‘lgan talabining o‘rnini to‘ldiradi. Virtual reallikka ixlosmandlik shaxsning barcha sezgi a’zolari, ichki his siyotlari, tasavvuri va ijodiy qobiliyatiga ta’sir o‘tkazadi. Kundalik hayot esa oda tiydan virtual reallikka va qaytib odatiyga ko‘chaverishi shaxsning ruhiy dunyosini parchalashi mumkin. Bularning hammasi insonning real muhitdagi faoliyatini su saytirib, haqiqiy hayotga bo‘lgan ishti yoqini so‘ndiradi. Asosiy faoliyatini virtual Download 356.36 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|