Гидравлика и гидропневмопривод

10-ma’ruza. Kavitasiya haqida tushuncha. Quvurlarning gidravlik hisobi

Ma’ruzachi: J.M.Nodirov
KAVITASIYa (lot. cavitas — bo‘shliq) — suyuqlik ichida gaz, bug‘ yoki ularning aralashmasi bilan to‘lgan bo‘shliq (kavitasiya pufakchalari) hosil bo‘lish hodisasi. Tez oqayotgan suyuklikda bosimning ma’lum kritik qiymatgacha kamayishi (gidrodinamik Kavitasiya) natijasida yoki suyuqlikda akustik to‘lqinlarning o‘tishi (akustik Kavitasiya) natijasida sodir bo‘ladi. Suyuqlikdagi gaz va bug pufakchalari cheksiz ortib boradi va katta «kavitasiya pufakchalari»ga aylanadi. Pufakchalar suyuqlikda gaz erishi tufayli hosil bo‘lib, bosim kritik bosimdan yuqori bosim sohasigacha yetganda kamaya boradi va yo‘qoladi.
Натижада суюқлик айланиб ўтаётган жисм яқинида пуфакчалар билан тўлган чегара — «кавитация зонаси» ҳосил бўлади. Зона чегарасида пуфакчалар жуда тез камайиб боради ва гидравлик зарба вужудга келади. Бундай зарбаларнинг қўшилиши натижасида ҳамма вакт Кавитация б-н бирга ғувуллаётган овоз чиқади.
Кавитация гидроиншоотлар ва қурилмалар, сув турбиналари, суюклик насослари, турбовинтлар, баланд учадиган самолётларнинг суюқ тизимлари ва б. га зарарли таъсир кўрсатади, ф. и. к. ни камайтиради, иншоотларни портлатиб юбориши ҳам мумкин. Кавитацияни йўқотиш учун суюқлик ҳаракати секинлаштирилади, гидростатик босим оширилади.

Quvurlarning ko’rinishi

Quvurlar
Murakkab
Oddiy
Paralel
x
р2, z2
р1, z1
0 0
Q
Oddiy quvurlar tarmoqlanmaydi
Q1
Q2
Q
a
b
Ketma-ket
Q= Q1=Q2;
pa-pc=(pa-pb)+ +(pb-pc)
Q= Q1+Q2; (pa-pb)1 =(pa-pb)2
Q1
Q2
a
b
c

Oddiy quvurning gidravlik hisobi