Mashg‘ulot turi: Amaliy -5 Mavzu: ishlatilgan moylarni qayta tiklash va tozalash. Ishning maqsadi
Download 0.63 Mb. Pdf ko'rish
|
5-Amaliy (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Ishni tashkil qilish
|
1 Mashg‘ulot turi: Amaliy -5 Mavzu: IShLATILGAN MOYLARNI QAYTA TIKLASh VA TOZALASh. Ishning maqsadi: Ishlatilgan motor moylarini tozalash, hamda ularning ishlatishga yaroqliligini aniqlash usullari bilan tanishtiriladi. Ish joyini jihozlash: Ishlatilgan moylardan namunalar, idishlar, moy tozalash qurilmasi, o‘quv kitoblar va qo‘llanmalar bilan jihozlanadi. Ishni tashkil qilish: Ish joyida bajarilish tartibiga rioya qilgan holda talabalar 4-5 kishidan iborat guruhlarga ajratilib, o‘qituvchi yoki laborant yordamida tajriba ishini o‘tkazishadi. Umumiy ma’lumotlar Qishloq xo‘jaligi sohasi moylash materiallarini eng ko‘p iste’mol qiladigan sohalardan biri hisoblanadi. O‘zbekiston Respublikasi bo‘yicha yillik moylash materiallariga bo‘lgan ehtiyoj o‘rtacha 80 ming tonnani tashkil etadi va yiliga o‘rtacha 32 ming tonna ishlatilgan moylar chiqadi. Bu ishlatilgan moylar moylash materiallari ishlab chiqarishda qimmatbaho xom ashyo hisoblanadi. Agar 100 tonna neft xom ashyosidan atigi 10-15 tonna moylash materiallari ishlab chiqilsa, 100 tonna ishlatilgan moydan esa 60-80 tonna yuqori sifatli, ko‘rsatkichi jihatidan yangi moydan qolishmaydigan moy olishimiz mumkin. Hozirgi paytda MDH mamlakatlarida ishlatilgan motor moylarini kichik miqdorda qayta tiklash bo‘yicha ishlar olib borilmoqda. Xorijiy mamlakatlar va o‘zimizning tajribalarimizdan kelib chiqqan holda aytishimiz mumkinki, ishlatilgan moylarni markalari bo‘yicha yig‘ilib qayta tiklansa, ulardan yuqori sifatli moy olishimiz mumkin. Agar ishlatilgan moylarni xo‘jaliklarni o‘zida qayta tiklansa, moylarni markalari bo‘yicha saqlash imkoniga ega bo‘lamiz. 6.1- rasmda moylarni markalari bo‘yicha yig‘ish va ularni tozalash ketma-ketligi keltirilgan. 2 6.1 – rasm. Ishlatilgan moylarni navlari bo‘yicha yig‘ish va tozalash usullari Ishlatilgan moylarni xo‘jalikning o‘zida qayta tiklash iqtisodiy jihatdan arzondir. Bizga shu narsa ma’lumki, moylarni markalari bo‘yicha saqlashda moy eskirishi ham mumkin. Mutaxassislarning fikricha, moyning eskirishi ko‘pincha uning ishlash muddatiga ko‘p ham bog‘liq emas. Asosiy muammo esa tashqi muhitdan iflosliklarning tushishidir. Bunday moylarni tozalash esa mexanik usul yordamida amalga oshiriladi. Moyni zamonaviy regeneratsiya qilish usullaridan biri fizik usul bo‘lib, sentrifuga, filtrlash, vakuum quritgichlardan tashkil topgan. Konsern «Alfa- Laval» (Shvetsiya) da fizik usulning unumli tozalash va qayta tiklash usuli qo‘llanilib kelinmoqda [1]. 3 AQSh da reduktorli, kompressorli, vakuumli, o‘simlik va sintetik moylarni regeneratsiya qilishda “Aguaneties Inc” firmasining qurilmasidan foydalaniladi [1]. “Vilson Valton internishin” firmasi ishlab chiqargan qurilmasining ish unumdorligi 540-1350 l/soat ga yetadi. Bu qurilmada moyni qayta tiklayotganda moy vakuum kamerasiga haydaladi, bunda moy harorati atrof- muhit haroratiga teng bo‘lib, shisha tolalardan yasalgan filtr elementlardan o‘tadi. Qo‘shimcha sifatida adsorbli filtrlar quyilib, ishlatilgan moylardagi har xil iflosliklardan, uglevodorodlardan tozalash uchun foydalaniladi [2]. «APV Bauster» firma qurilmasini texnologik sxemasi filtr element va shisha tolalarni o‘z ichiga oladi. Bu qurilmani ish unumdorligi 231- 570 l/soat gacha yetadi. Bu qurilma yordamida katta hajmdagi moylarni tozalash murakkab jarayonni o‘z ichiga olib, qizdirilgan moy dastlabki tozalash filtrlarida tozalanib, moy vakuum kamerasiga uzatiladi, u o‘z navbatida yuqori tozalash ko‘rsatkichiga ega bo‘lgan shishatolali filtr elementlarda tozalanadi. Tozalash jarayonida moydagi suv bug‘lanib, vakuum-nasos yordamida so‘rib olinadi [1]. «Petrokler» va «Velnon filters» firmalarning qurilmasi vakuum - filtrli texnologik sxema ko‘rinishidadir. Qurilma yuzasi 0,5m 2 , balandligi 1,56 m , ish unumdorligi 450 l / coat [2]. Qurilmada moy harorati 82 0 C qizdirilib, filtrlar yordamida tozalanadi. Bu qurilmaning tozalik darajasi 2 mkm gacha bo‘lgan zarrachalarni ushlab qolish qobiliyatiga egadir. Ishlatilgan moylarni yuqori sifatda tiklash uchun turli jarayonlar qo‘llaniladi. Ishlatilgan moylarni mexanik iflosliklardan tozalashda filtr yoki sentrifuga qo‘llaniladi. Moylarni organik kirlardan tozalashda esa adsorbsion filtrlardan foydalaniladi. Ishlatilgan moylarni qayta tiklash va tozalash uchun har xil qurilmalar ishlatiladi. Rossiyada UMS-901A, SOG-904A, URIM-100, SURM-1 va shu kabi qurilmalar keng tarqalgan [1]. 4 6.2-rasm. Ishlatilgan moylarni tozalash PUOM-100 qurilmasi. 1-moy baki; 2-gorlovina; 3-monometr; 4-tozalash filtri; 5-yelektro dvigatel; 6- haroratni boshqaruv pulti; 7-arva asosi; 8-qizdirish tenti. Respublikamizda ish unumdorligi 100 l/soat bo‘lgan ishlatilgan avtotraktor moylarini tozalash qurilmasi PUOM-100 («Peredvijnaya ustanovka dlya ochistki masel») keng qo‘llanilmoqda. PUOM-100 qurilmasi xo‘jalik sharoitida ishlatilgan motor, transmissiya, industrial va boshqa moylarni hamda gidrosistema suyuqliklarini mexanik aralashmalardan, suvdan va yonilg‘ilardan tozalash uchun xizmat qiladi (6.2-rasm). Qurilmaning texnik tasnifi qo‘yida keltirilgan: 1. Qurilma tipi Harakatlanuvchan 2. Ish unumdorligi, l/soat 100 3. Ishlatilgan moy baki hajmi, l 50 4. Tozalangan moy baki hajmi, l 50 5. Qurilma quvvati, kVt 4,1 6. Nasos ish unumdorligi, l/min 10 7. Moyni qizdirish harorati, o C 80 8. Tozalash mayinligi, mkm 1-3 9. Tozalangan moy ko‘rsatkichlari, % ko‘pi bilan, -mexanik aralashmalar miqdori 0,015 -suv miqdori izlar -yonilg‘i miqdori 0,8 5 Download 0.63 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|