Mavzu: organik birikmalar reja

MAVZU: ORGANIK BIRIKMALAR

REJA:

• ORGANIK BIRIKMALAR
• ORGANIK BIRIKMALARNING FAZOVIY TUZILISHI (IZOMERIYA)

ORGANIK BIRIKMALAR

• 900 yillarda – dastlabki xoldagi sof moddalar arab alkimyogarlari tomonidan o‘rganilgan.
• Aristotel fikricha – xamma moddalar 4 ta element: yer, suv, havo, olov dan iborat.
• 1807 yilda – shvet olimi Ya.Bersellius tirik organizmdan olingan moddalarni organik moddalar deb atashni taklif qildi.
• 18 asr o‘rtalarigacha organik moddalar sistemali ravishda o‘rganilmagan. Bu davrgacha to‘rtta organik modda sirka, chumoli, benzoy, qaxrabo kislotalargina ma’lum bo‘lgan.
• 1770 yillarda – K.Sheyele tabiiy maxsulotlardan vino, sut, limon, olma va boshqa kislotalarni ajratib olgan.

Organik va anorganik moddalarning asosiy farqlari

• Organik kimyo fanida o‘rganiladigan moddalar o‘simlik va hayvon organizmida sodir bo‘ladigan xayotiy jarayonning asosini tashkil qiladi.
• Organik moddalar tarkibidagi uglerod atomlari uzun zanjirsimon tuzilishga ega. Lekin anorganik moddalarda bu hususiyat yo‘q.
• Organik moddalar past haroratda suyuqlanadi, anorganik moddalar nisbatan yuqori haroratda suyuqlanadi.
• Organik moddalarda izomeriya hodisasi mavjud.

ORGANIK BIRIKMALAR

Organik kimyo — uglerodning boshqa elementlar bilan organik birikmalar hosil qilishi va bu birikmalarning oʻzgarish qonunlarini oʻrganadigan fan.
Organik birikmalar
Uglevodorodlar
Tarkibida faqat uglerod va vodorod bo’lgan birikmalar
Kislorodli organik birikmalar
Tarkibida kislorod atomlari ham bor bo’lgan birikmalar
Azotli organik birikmalar
Tarkibida azot atomlari saqlovchi birikmalar

Uglevodorodlar — molekulalari faqat uglerod va vodorod atomlaridan tuzilgan organik birikmalar sinfi.