Мазкур дарсликда стандартлаш, метрология ва сертификациялаш турли жи


Download 1.27 Mb.
Pdf ko'rish
bet1/67
Sana05.04.2023
Hajmi1.27 Mb.
#1276530
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   67
Bog'liq
Кишлок хужалиги махсулотларини стандартлаш... Бўриев Х. Ч.




Мазкур дарсликда стандартлаш, метрология ва сертификациялаш турли жи- 
хатларининг хал к хужалигидаги ахамияти, уларнинг илмий-техник тараккиѐтни 
жадаллаштириш ва клшлок хужалиги ишлаб чикариши самарадорлигини оши- 
ришдаги ахамияти курсатилган. Унда усимликшун ослик ва чорва махсулотлари- 
нинг хдмда кишлок хркалигига етказиб бериладиган махсулотларнинг сифатини 
назорат килиш восита ва услублари кискача баѐн килинган. Мавзу доирасидаги 
атамалар буйича хам зарур маълумотлар келтирилган. 
Шунингдек, истеъмолчига махсулот етказиб беришнинг барча босклчларидаги 
сифатни бошкаришнинг комплекс тизими, шу жумладан стандартлашнинт буюмлар 
истеъмол хусусиятлари, лойихалаштириш коидалари ва йул-йуриклари, махсулот- 
нинг талабга жавоб беришини ва унинг технологик жихдтдан ярокдилигини текши- 
риш усул ва воситалари талаблари йигиндисини тартибга солиш хакидаги фан си- 
фатида тадкик килиниши ва ркомиллаштирилиши лозимлиги тугрисидаги масала- 
лари ѐритилган. Ишда жахон савдоси самарадорлигини ошириш ва миллий 
иктисодиѐтнинг дунѐ хужалигидаги хамкорлиги шарти сифатида амалга оширилаѐ- 
тган стандартлаш сохдси буйича халкдро куламдаги маълумотлар келтирилган. 
Так;ризч и: О.ИСАБЕКОВ — Узбекистан Республикаси Кишлок ва сув хужалиги вазирлиги 
махсулотларни тайѐрлаш ва унинг сифати буйича бош давлат 
инспекция- 

си бошлиги 
Мухаррир: Ш. МАНСУРОВ 
Китоб Тошкент Давлат аграр университети буюртмаси асосида чоп этидци 


КИРИШ 
Халкаро алокдлардаги, айникса, жахон хужалигига янгидан-янги 
саноатлашган аграр марказларнинг келиб кушилиши туфайли ик- 
тисодиѐт ва савдо-сотик сохаларидаги ривожланиш жушкинлиги, у билан 
боглик холда эса ички ва ташки бозорга мол чикаришдаги ракобатнинг 
кучайиши илмий-техник тараккиѐтни жадаллашти- риш, ишлаб чикэриш 
самарадорлиги ва махсулот сифатини оши- ришнинг барча захираларини 
излаб топиш хамда ишга тушириш буйича бир кдтор мухим вазифаларни 
кундаланг куяди. 
Бундай шароитларда техник даража ва махсулот сифатини бош- 
кдриш тизимидаги мухим восита сифатида унинг хаѐтий циклининг барча 
боскичларида стандартлаш, метрология ва сертификациялаш- нинг роли 
бенихоя оргади. Ихтисослашган тармоклар йигиндисини ифодаловчи 
агросаноат мажмуи корхоналари ва хужаликларида стандартлаш, 
метрология ва сертификациялашнинг ахамияти айникса катта. Бунда хом 
ашѐ, ярим фабрикат ва тайѐр махсулогларнинг кдтьий белгиланган 
микдор ва сифат курсаткичларига эришилишини назо- рат килиш — 
махсулотнинг 
истеъмол 
хусусиятини 
яхшилашда, 
махсулот 
йукотишларини камайтиришда, кишлок хужалиги хом ашѐси- дан 
окилона фойдаланиш ва юкори сифатли озик-овкдт махсулот- ларини 
олишда мухим буган хисобланади. 
Кишлок хужалиги ишлаб чикаришининг мутахассис-технолог- лари 
стандартлаштиришдан муваффакиятли ва тулик фойдаланиш учун 
агросаноат мажмуи барча тармокларидаги стандартлар талаб- ларини 
яхши билишлари лозим булади. 
Кишлок хужалиги ишлаб чикаришида стандартлаш ва метрология 
элементларидан XVIII асрдаѐк кишлок хужалиги хом ашѐси ва истеъмол 
махсулотларини бахолашда фойдаланилган. Умум кабул этилган 
курсаткичларнинг жорий килиниш зарурияти хом ашѐ (зигир, пахта, жун), 
озик-овкат махсулотлари (галла, ѐг, тухум) ва бошкзларнинг экспорт 
килиниши туфайли юзага келган. 
Жахон биржаларида кондицион, яъни стандартлар талабларига 
мувофик келадиган товарлар учун юкори нарх ва хар кандай но- сгандарт 
товар учун яроксиз мол сифатида жуда паст нарх белгиланган. 
..... 
з 


Узбекистонда экспорт килинадиган дон, озик-овкэт махсулот- лари 
— Faiuia, туз, усимлик eFM, сарѐг учун дастлабки стандартлар 1926 
йилда белгиланганди. 1927 йилда пахта, 1928 йилда жун стандарта 
белгиланди. Бу вактга келиб кишлок хужалиги машина ва асбоб-
ускуналарини унификациялаш (бир хиллаш) асосан якун- ланганди, бу 
эса уларнинг русум (марка)лари ва турларини сези- ларли даражада 
камайтириш имконини берди. 
Кейинроколма стандарта тасдикланди (1929 йил), 1930 йилда 
биринчи марта картошка, бодринг, нок, сабзи, пиѐз, лавлаги ва бош- ка 
мева-сабзавотлар стандартлари жорий этилди. 
Сифатни яхшилаш дастурларини ташкил этувчи стандартлаш билан 
махсулот сифати уртасида 1924 йилдан бери мавжуд булган бевосита 
алока хужжат асосида расмийлаштирилди. 
Стандартлашнинг асосий максади — ишланмалар, ишлаб чи- кдриш 
ва махсулотдан фойдаланишнинг барча боскичларига тар- каладиган 
микдор ва сифат курсаткичлари ва уларни текшириш- даги тартиби, 
мамлакат иктисоди, мудофаа мажмуи, ахоли эхтиѐж- ларига жавоб 
берувчи тартиб-коидаларнинг барча ахамиятли жихатларини курсатган 
холда даврий янгиланиб борадиган давлат ва тармок норматив талаблари 
тупламини яратишдан иборатдир. Шунингдек, ГОСТларда кузда 
тутилган нормативларни турли экспертиза ва сертификациялаш 
воситасида жорий этилишини назо- рат килиш хам стандартлашнинг 
вазифасига киради. 



Download 1.27 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   67




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling